Sharkroute: Prehistorische 7gill- en kathaaien

Wie veel verschillende soorten haaien wil zien, zit in Zuid-Afrika goed. De lange kustlijn is gevarieerd en dat betekent ook haaien in alle soorten en maten. Bert Janssens volgt de Sharkroute.

Zuid-Afrika: gelegen pal op de grens van de Atlantische en de Indische Oceaan, de ene met fris zeewater, de andere met tropische temperaturen. Dit is de plek van de fameuze Sharkroute. Ik was er al eens in 2009, één van mijn meest onvergetelijke herinneringen van al mijn duikreizen, toen ik deelnam aan de wereldbefaamde Sardine Run: de jaarlijkse onderwater-Serengeti-trektocht van miljarden sardienen die door tienduizenden hongerige en grote zeepredatoren worden opgewacht.

Maar er is meer en dat gaan we dit keer tijdens een trip van twee weken bekijken. We hopen op ontmoetingen met vijftien verschillende haaiensoorten: verschillende kathaaien, de 7gills (7 kieuwen) haai, de blauwe haai, de mako, de grote witte, guitaarhaaien, zandtijgers, de hamerhaai, de koperhaai, de oceananische zwartpunt haai, de stierkophaai, de tijgerhaai en ook de walvishaai. Reisleider Steven Vandevoorde durfde van deze 15 soorten er 10 quasi te garanderen.  Natuurlijk wilden wij graag mee op deze Once-in-a-Lifetime-Experience-2013-Duikexpeditie van Wild Water.

Dit onderwateravontuur is in te delen in twee spetterende hoofdstukken: Het Atlantische gedeelte rond Kaapstad (False Bay, Simon’s Town) en het Indisch gedeelte rond Durban (Aliwal Shoal, Umkomaas). Volgens Steven Vandevoorde  is de maand maart de beste periode om zoveel mogelijk verschillende haaiensoorten samen te kunnen combineren. Onder zijn leiding vertrok een team van 8 duikers -met Stefanie gewoontegetrouw van op de kant- vanuit Zaventem via Londen naar Kaapstad. Daar zouden we 3 auto’s huren en eerst 2 dagen ter plaatse acclimatiseren.  Medio maart 2013 woedde er in België nog steeds een gure winter, maar in Kaapstad wacht ons een zwoele herfst met temperaturen rond de 27 graden Celsius, wat de aankomst bijzonder aangenaam maakte.

Na die paar dagen Kaapstad waren we klaar om te vertrekken naar False Bay en het pittoreske Simon’s Town, op een goed uur rijden ten zuiden van Kaapstad vlakbij Kaap de Goede Hoop. Naast een haaienstad is Simon’s Town, met zijn rijhuisjes in oud koloniale stijl, ook bekend van zijn marinelegerbasis/haven en Boulders Beach, een broedkolonie voor enkele duizenden kleine Afrikaanse zwartvoetpinguins kent.

In Simon’s Town worden we hartelijk opgewacht door het team van Shark Explorers, onder leiding van de twee befaamde Zuid Afrikaanse haaienexperts Morne Hardenberg en Stephen Swanson. We krijgen een kamer in het zeer aangename en sfeervolle Quayside Hotel, met prachtig uitzicht op zee en gelegen middenin de jachthaven. Vlakbij de oude pier waar een 2-motorige duikboot  volgeladen met duikflessen ons steeds zou komen oppikken. Ons programma oogt spectaculair: 2 duikdagen op catsharks en de prehistorische 7gillssharks, 2 kooidagen op de grote witte haaien en 1 oceaandag op blauwe haaien en de mako. Enkel de mako of makreelhaai kon niet honderd procent gegarandeerd worden maar de rest eigenlijk wel!

Op amper 15 minuten varen, ligt vlak tegen de kust, Kelpforest. Slechts elf meter diep  en tot aan het oppervlak begroeid met kelp. Dit is de biotoop voor 4 verschillende kathaaien en de prehistorisch 7 gills cowshark, een soort met 7 kieuwen in plaats van de klassieke 5.

De briefing van Morne is heel simpel: volg mij en kijk goed uit naar de kleine kathaaien verstopt tussen de rotsspleten en raak vooral de 1,5 tot 2 meter lange 7 gillshaaien niet aan, zij zijn heel vredelievend en ondanks hun grote klare ogen kunnen zij absoluut niet goed zien. Wanneer je ze evenwel aanraakt, zouden ze hevig schrikken en bijten naar alles wat zich in hun buurt bevond in de hoop dat het voedsel is.

Nog vragen? Ja, wat eventueel met de grote witte haaien hier? Geen nood, dit is hun route niet en het water is hier nu iets te koud voor hen (13 graden Celsius)… Plons!

Brrr! Inderdaad Oosterschelde toestanden, gelukkig hebben we een 7 mm aan. Ook het zicht is licht troebel. Langs de kelpstengels dalen we af. Toch zit je met dat spooky gevoel, vanwege de Jawsfilms met hun vermaarde kelpscenes. Dat beangstigende muziekje begint onvermijdelijk door je hoofd te spelen.

Morne valt recht op een pofadderkathaai van amper 30 cm groot. De tekening op zijn hoofd doet inderdaad denken aan een slang. De bodem is bezaaid met rotsen, spleten en grote keien. Het krioelt er van rode anemonen en kleurrijke sponsachtigen. En naaktslakken: diverse grote en gekleurde prachtexemplaren.

En dan verschijnen ze plots één voor één van tussen het kelp, de 7gillshaaien. IJzingwekkend traag zwemmen ze vlak naast en boven ons, totaal ongeïnteresseerd in de duikers. Het is een school van vijftien exemplaren. Onwaarschijnlijk mooi. Volledig grijs met een werkelijk prehistorische kop, zoals die van de reuzenhaai. Cineast Sven Vinck en fotograaf François Huysmans leven zich uit met hun camera’s. We voelen ons bevoorrecht: deze onderwaterdinosaurussen zijn vrij zeldzaam en kunnen slechts op enkele andere plaatsen ter wereld worden gespot.

De duik wordt voortgezet en al snel verschijnt een pyjamahaai ten tonele, helemaal dwarsgestreept met blauwe en grijze strepen zoals bij een klassieke pyjama. Deze kleine robuuste haai van om en nabij de 40 centimeter is zeer speels en nieuwsgierig. Wat heeft hij een vriendelijk uiterlijk en guitige oogjes!

Ondertussen passeren we herhaaldelijk de school met de 7gills. Als laatste in rij ontdek ik tussen de keien nog een andere kleine kathaai met veel blauw en zwarte stippen. Ook diverse octopussen zitten daar. Wat een pracht van een checkdive in dat kelpoerwoud: iedereen komt uiterst enthousiast uit het water!

Na die eerste ondiepe duik worden we vrij snel een stukje verder gedropt bij een kleine uitstekende rots, die dicht bevolkt blijkt te zijn met zeerobben. Net ervoor kwam op enkele tientallen meter van onze boot een grote brutuswalvis even uit het water lucht happen. Onder water gaan we op elf meter diepte op de bodem zitten, waarna verschillende zeerobben met ons komen spelen. Een bijzondere ervaring maar na 25 minuten drijft de kou ons echt terug aan boord.

Twee dagen later zijn we opnieuw in het kelpbos. Het zicht is beter was geworden en – met veel zon – is de temperatuur van het water plots met zes graden was gestegen tot negentien graden. Opvallend is dit keer de aanwezigheid van heel wat prachtige maar voor mij onbekende kleurrijke vissoorten van subtropische aard. Schitterend.

Ook de school 7gillshaaien is weer aanwezig. Plots voel ik van achter een por, die ongetwijfeld van mijn duikbuddy Smartie afkomstig om me te laten schrokken. Ik kijk toch even voor alle zekerheid over mijn schouder. Recht in de bek van een 7gills, die mij juist rakelings passeert. De duikbril van Smartie loopt vol van het lachen, vanwege mijn schrikreactie op die onverwachte haai.

Martijn, de andere duikgids, laat ons 2 black shy sharks zien van amper een hand groot. De tweede duik is een verrassing: diverse reuze grote stekelroggen op Midas Point. Deze stek is bij een lang strand waar ’s middags tientallen kleine vissersboten op het land worden getrokken.  Voordat de vissers aan land gaan, maken ze de vangst schoon waarbij ze alle viskoppen en ander visafval over boord kieperen. Een feestmaal voor de roggen op ongeveer vijf meter diepte. Indrukwekkend om met deze uiterst vriendelijke zwarte eettafels-voor-8-personen-groot-zonder-poten en een lange staart te kunnen duiken.

De volgende aflevering: Duiken met de grote witte haaien.

Onderwaterfoto’s: Morne Hardenberg, Shark Explorers