Het was 21 april 1943. Het was oorlog. De Joodse Mathilda en Abraham Frankenhuis hadden het nooit verwacht, maar de oorlog was zelfs in de achtertuin waar hun pasgeboren dochter Tina lag te slapen.

Op het moment dat de Nederlandse politie hen op hun onderduikadres arresteerde (het was de dag dat Abraham 31 jaar werd), bracht de buurvrouw de kleine Tina in veiligheid door de kinderwagen door de heg te trekken.

Gaskamers

Nooit zouden Mathilda en Abraham hun 12 weken oude dochtertje terug zien. Na drie maanden Kamp Westerbork werden ze vermoord in de gaskamers van vernietigingskamp Sobibór.

Nooit meer zou Tina de liefdevolle armen van haar ouders om zich heen voelen. Voor altijd zou ze een muurtje om zich heen bouwen.

Een trauma was geboren.

Wat is haar naam?

De gebeurtenis heeft zijn weerslag op Mathilda, dochter van Tina, kleindochter van Mathilda en Abraham. De Beilense publiceert op 21 april haar autobiografische roman Wat is haar naam? Het boek gaat over het intergenerationeel trauma in de vrouwenlijn; over verlatingsangst, over gestrande relaties en over het altijd aanwezige gevoel er niet mogen zijn

Het overlijden van haar vader bracht Van den Hof tot stilstand. Ze gooide haar leven over de kop om het beest van haar verleden in de ogen te kijken. Gevoel won het van verstand.

„Mijn hoofd kan maar niet snappen dat ik een baan heb opgezegd, mét leaseauto. Dat ik een boek heb geschreven, ook nog eens zelfstandig ondernemer ben geworden. Alles heb ik overhoop gehaald en dat maakt heel kwetsbaar. Mijn oerbrein vindt het ingewikkeld . Wil alles bij het oude houden. Daarom willen wij mensen ook liever niet gaan wroeten.”

Exen

En gewroet hééft ze. Het is een persoonlijk relaas geworden. „Mijn exen weten waarschijnlijk wel dat ik met een boek bezig ben. Ik snap dat het misschien niet altijd even leuk is, maar ik heb geen rekeningen te vereffenen. Het is míjn verhaal. Het zegt ook heel veel over mij; want waarom ben ik zo lang bij een man gebleven die niet goed voor me was?“

Dat is wat ze lezers hoopt mee te geven na het lezen van haar boek. „Dat de jonge Mathilda van nu eerder durft op te stappen in haar relatie. Of dat ze eerder zegt: wat heb ík te doen?”

Ze heeft nu een fijne relatie. Door de jaren heen leerde ze gelukkig met zichzelf te zijn. „Ik heb niemand meer nodig om het leuk te hebben. Ik kan dat nu uit mijzelf halen. Het boek maakt die cirkel ook rond.”

Weekendje Barcelona

En het boek heeft een nog diepere betekenis. „Het heeft te maken met zichtbaar zijn. Ik ben er nog, mijn moeder is er nog. Het is Hitler niet gelukt om alle Joden uit te roeien. Het leven is doorgegaan en doorgegeven.”

Het trauma zat diep. Weggaan was altijd moeilijk voor Mathilda van den Hof. Wilde haar man haar verrassen met een weekendje Barcelona? Zo’n boodschap resulteerde in paniek. „Is mijn kind wel veilig? Weggaan is altijd lastig geweest. Mijn moeder heeft haar ouders immers nooit meer gezien, zij gingen op reis en kwamen nooit meer thuis.”

Boerenprotesten

Opa en oma Frankenhuis maakten destijds de keus om in Nederland te blijven, terwijl een deel van de familie de Jodenvervolging van Adolf Hitler probeerde te voorkomen door de laatste boot naar Amerika te nemen. „Ze zijn niet meegegaan. ‘Het wordt hier niet zo erg’, dachten ze.”

Dat gegeven liet zijn sporen na in het leven van kleindochter Mathilda. Bijvoorbeeld met de boerenprotesten. „Al die omgekeerde vlaggen. Langs een landweg zag ik strobalen met daarop geschreven: ‘Het is oorlog’. Het gaf me een unheimisch gevoel. Is het echt oorlog? Moet ik vluchten? Ben ik veilig? Mijn opa en oma zijn destijds gebleven...”

Sobibór

Dat ze haar familieverleden onder ogen heeft durven zien, heeft het leven met een moeder met een oorlogstrauma makkelijker gemaakt. Gaandeweg het schrijfproces leerde ze dat het is gegaan zoals het is gegaan. De afgelopen zomer bezocht ze samen met haar moeder Sobibór.

„Ik kan nu liefdevol kijken naar de relatie met mijn moeder. Nu ben ik er trots op en zij op mij. Ik kan nu mijn moeder volledig accepteren voor wie ze is en begrijp ik waar haar verdriet en muurtje vandaan komen. Ik ben opgegroeid als Van den Hof, maar ik ben óók een Frankenhuis. De Frankenhuis-kant bleef altijd verzwegen. Die is nu tot leven gekomen.”

Eerbetoon

Op 21 april, 81 jaar nadat de kinderwagen door de heg werd getrokken, presenteert Mathilda van den Hof haar roman in de Stefanuskerk in Beilen. Ze reikt het uit aan de oudste dochter van haar ex-man.

„Ik wil het graag naar voren geven, aan de jongere generatie. Het leven wordt voorwaarts geleefd en achterwaarts begrepen. Het boek is een eerbetoon aan mijn opa en oma. Ze hebben nooit een graf gekregen, maar hun dood betekende de geboorte van dit boek.”