,,Vroeger kwam de man met de pet. Nu de man met de hoge hoed”, zegt een wat oudere Vlielandse, als er in een zaaltje in Badhotel Bruin onder leiding van Jan Jaap Thijs en Natasja Sonderen van Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd gegist wordt naar de aard van de verandering. De meesten doelen op een negatieve verandering.

De vrouw krijgt veel bijval. ,,Tijdens corona is de maatschappij veranderd”, zegt iemand anders. Toen kwamen veeleisende toeristen die normaliter naar het buitenland gingen, naar Vlieland. ,,Die waren nog erger”, roept weer een ander. Nel Hopman, die een kledingwinkel runt, haakt hoofdschuddend in. ,,Ik ben hier twintig jaar winkelier en kan geen verandering bespeuren. Er zijn altijd kakkers geweest en er zijn altijd natuurmensen geweest.”

Het adviesbureau van Thijs en Sonderen heeft in opdracht van de gemeente de inwoners van Vlieland afgelopen zomer geënquêteerd. De gemeente wil weten hoe je een goede balans krijgt tussen toerisme en leefbaarheid voor de inwoners. De uitkomsten worden gepresenteerd aan de inwoners en later gebruikt voor het opstellen van nieuw beleid. Evenals alle opmerkingen op deze goed bezochte middag. ,,Toerisme is de belangrijkste economische drijfveer voor het eiland”, zegt Thijs. ,,U kunt er niet omheen.”

‘Alle rupsjes-nooit-genoeg lijken wel hier geboren’

Ondernemers en inwoners zitten zij aan zij, maar sparen elkaar niet. Als een ondernemer probeert uit te leggen dat leefbaarheid voor hem net zo belangrijk is als voor de inwoners, zegt zijn buurman, medewerker bij het zwembad: ,,Laten we reëel zijn, het zit in de genen van ondernemers om meer te willen verdienen.” En even later zegt een geboren Vlielandse: ,,Ik heb het idee dat alle rupsjes-nooit-genoeg hier geboren zijn. Mag het ietsje minder?”

Een vrouw, geen onderneemster, komt terug op het type toeristen en memoreert dat verreweg de grootste aanbieder camping Stortemelk is, met ruim drieduizend bedden. ,,Dat is toch kampeerpubliek, die kun je niet als kakkers omschrijven.” Meteen reageert een man voor haar: ,,ho ho ho, al die huurtenten!?”

Adviseur Thijs moet kledingwinkelier Hopman gelijk geven. Al jaren doet hij gastonderzoek op Vlieland en hij ziet geen grote verschuivingen. ,,Wel dat de toeristen mondiger zijn geworden, ze willen meer. Maar is dat een daadwerkelijk Vlielander probleem, of is dat overal zo?” Wat Thijs ziet, is dat de toeristen die naar Vlieland komen, zoeken naar vrijheid, beleving en verbinding. ,,Dat scoort extreem goed. Deze leefstijlen zouden we niet associëren met kak, dat meer van dat soort mensen naar Vlieland komen, is dus eigenlijk niet gegrond.”

Waar de Vlielanders het duidelijk over eens zijn, is dat het Waddeneiland niet nog drukker moet worden. Het al jaren stabiele aantal van zevenduizend bedden voor toerisme en recreatie (op 1200 inwoners) moet niet verder groeien. Meer dan driekwart van de Vlielanders verwacht dat dit zal leiden tot wrijving tussen inwoners en toeristen.

Zes op de tien Vlielanders vindt nu al dat er teveel bezoekers naar het eiland komen. Het gaat dan wel vooral om Vlielanders tussen de 45 en 65 jaar, want die waren oververtegenwoordigd in de enquête. Als je het jongeren onder de 25 jaar vraagt, willen die wel wat meer reuring buiten het hoogseizoen. Ook huisjesverhuurder Harrie van Barneveld plaatst een kritische kanttekening. ,,Als je deze vragen buiten die twee drukste maanden van het jaar stelt, krijg je heel andere uitkomsten.”

‘Natuurschade door toeristen? Niet dramatisch’

De angst dat de toeristen schade toebrengen aan de natuur is in elk geval ongegrond, meldt boswachter Annemieke op ‘t Hof vanuit het publiek. ,,Dat kunnen we niet feitelijk vaststellen. Alleen verstoring van zeehonden op de oostelijke punt en strandbroeders op de Vliehors”, zegt ze. Op de Vliehors is de drukte toegenomen door de opkomst van de elektrische fiets. Toeristen fietsen daar nu met windkracht 5 tegen net zo makkelijk naartoe. ,,Alleen daar zien we vermeerdering van natuurschade. Maar het is niet dramatisch.”

Het antwoord op de hamvraag bewaren de enquêteurs voor het laatst: wegen de voordelen van recreatie en toerisme op tegen de nadelen? 42 procent van de Vlielanders is het daarmee eens, maar 34 procent is het daar niet mee eens. Dit is wel een punt om serieus te nemen door de gemeente straks, besloot Thijs. ,,Hoe met elkaar met die balans rekening te houden, dat is wel een opgave.”