'De knoet moet erover'
m
1001
200
5001
Illegale bankiers sluizen miljoenen weg via videotheek en belhuis
sas*
23 OKTOBER
100fVP8
KURO
200
Interview
leidse kunstenaar
Nick Oudshoorn
exposeert bekende
Nederlanders
Noorse journaliste
beschrijft direct
wat ze ziet
Illegale bankiers pompen via
dekmantelbedrijven in
Nederland honderden miljoenen
euro's de wereld rond. Per
belwinkel, reisbureau of
videotheek wordt per dag soms
voor tonnen het land in- en uit
gesluisd. Ideaal voor
mensensmokkelaars,
drugshandelaars en terroristen.
Politie en justitie maken zich
zorgen. „Dit kan zo niet door
blijven woekeren. De knoet
moet erover."
door Mayke Calis
en Ferdi Schrooten
Ondergronds bankieren
Klant
Stort in Nederland 100.000 euro contant
en ontvangt van de illegale bankier een
transactiecode. De klant geeft deze code
door aan de begunstigde
in het buitenland.
>l)i Ondergrondse bankier In Nederland
Meldt de transactie aan (bevriende)
bankier in buitenland. Voor zijn
diensten ontvangt hij 1 tot 2 van
het gestorte bedrag.
5f eufio
Begunstigde
Gaat met zijn code naar de illegale bankier
in het buitenland en ontvangt het bedrag
contant in lokale valuta.
Ondergrondse bankier in buitenland
Heeft recht op deel van de provisie en
beschikt over de nodige contanten. Zodra
de begunstigde zich met de juiste
code bij hem meldt betaalt hij uit.
Verrekening tussen de bankiers kan op twee manieren plaatsvinden:
Contant: Het geld wordt per koerier overgebracht van Nederland naar het buitenland.
In natura: Bankier in Nederland stuurt goederen t.w.v 200.000 euro (auto's, computers, witgoed e.d
naar de buitenlandse bankier, maar factureert slechts 100.000 euro. Op deze manier wordt keurig voor
de goederen betaald en is tevens de bankschuld ingelost.
Witwassen: Als er tussen de bankiers in natura wordt afgerekend, kan het geld dat in Nederland
door de klant is gestort worden witgewassen. Dit kan door het te vermengen met de omzet van de
winkel van de ondergrondse bankier- videotheek, belwinkel, import-exportbedrijf, reisbureau e.d.
weekendbijlage
Dagblad
II het winkelgebied van de Amster
damse Bijlmer peilt een Surinaamse
man de blanke vreemdeling die goed
koop geld wil sturen naar Suriname. „Kan
ik je vertrouwen?" vraagt hij. „Of ben je
van de politie?" Pas als zij vertelt dat haar
vriend in Paramaribo met een Surinaams
klinkende naam zit te springen om con
tanten, zegt hij: „Kom maar mee."
De ondergrondse bankier blijkt vlakbij
gevestigd in een Surinaams reisbureau,
annex videotheek, cd- en dvd-winkel.
Niks verraadt dat hier mensen, meest im
migranten en Nederlanders van allochto
ne komaf, tussen de bakken vol cd's en
dvd's ook duizenden euro's kunnen ver
sturen naar Suriname en de Antillen.
Overboekingen zijn er goedkoper dan bij
officiële banken en postkantoren; naar
papieren wordt niet gevraagd.
Geregistreerde banken en transactiekan
toren rekenen vijf a tien procent provisie
voor officiële 'money-transfers'. Zo'n
overboeking kan de begunstigde in het
buitenland verzilveren met een geheime
code. Voor risicovolle bestemmingen
geldt soms wel dertig procent provisie.
De ondergrondse bardders doen precies
hetzelfde, alleen illegaal en veel goedko
per. Ze rekenen doorgaans maar één of
twee procent.
De illegale bankiers voldoen aan een legi
tieme behoefte van veel immigranten, zo
wordt ook breed erkend in kringen van
politie en justitie. Heel wat immigranten
zouden hun familie niet kunnen onder
steunen, of slechts tegen hele hoge kos
ten, zonder ondergrondse bankiers. Die
hebben zelfs contacten in roerige landen
als Irak, Somalië en Afghanistan, waar ge
woon geldverkeer moeilijk of onmogelijk
is.
Het gros van de naar schatting tientallen
tot honderden ondergrondse bankiers
opereert vanuit achterstandswijken, voor
al in de grote steden. In buitenlandse
kranten adverteren ze openlijk. Bij ge
brek aan een vergunning van De Ne
derlandse Bank (DNB) gebeurt het
bankieren zelf niet al te openlijk,
maar achter de facade van reisbu
reaus, im- en exportbedrijven,
belwinkels en wasserettes. Stuk
voor stuk ondernemingen waarin veel
contant geld omgaat. Die cash is makke
lijk aan te vullen en te mengen met de
bankiersomzet, die daardoor minder snel
opvalt. In sommige gevallen komt er bij
de dekmantelbedrijven eigenlijk alleen
geld binnen door het bankieren.
Zo pakte de politie vorig jaar de eigenaar
van een videotheek in Amsterdam op. De
39-jarige Pakistaan reed in een Mercedes
van 43 duizend euro, terwijl de inkom
sten uit videoverhuur volgens justitie ni
hil waren. Ook de 140.000 euro aan con
tanten in zijn videotheek moesten zijn
verdiend met ondergronds bankieren:
zo'n acht procent provisie per transactie.
Pure winst. Zo'n hoge provisie wordt wel
vaker berekend wanneer er sprake is van
crimineel geld.
'Videotheek-bankier'
„Het probleem is dat de illegale kantoor
tjes allerlei strenge eisen aan hun laars
lappen, waaraan concurrenten met een
vergunning wel moeten voldoen," zegt
Harald Koppe, directeur van het Meld
punt Ongebruikelijke Transacties (MOT)
van het ministerie van justitie. „Ze heb
ben geen veiligheidsmensen in dienst,
betalen geen belasting, doen niet aan op
leidingen, vluchtroutes of zwanger
schapsverlof. Het zijn gewoon financiële
zwartwerkers."
Veel ernstiger vindt Koppe het dat geor
ganiseerde criminelen en terroristen de
illegale bancaire netwerken gebruiken.
Ook de vliegtuigkapers die op 11 septem
ber 2001 in Amerika het World Trade
Center en het Pentagon aanvielen, zou
den hun plannen hebben gefinancierd
via hawala, zoals informeel bankieren in
het Hindi heet.
Waar officiële banken in landen als Ne
derland gedwongen zijn ongebruikelijke
transacties te melden, doen veel
illegale concurrenten er
juist alles aan om de
kapitalen van hun
cliënt, fout geld of
niet, niet traceer
baar te maken.
Als belangrijk
internationaal
financieel
knooppunt
speelt ook
Nederland
daarin een
rol, zo is
de afgelo-
pen jaren
keer op
keer geble
ken. Uit politiedossiers blijkt dat ook
mensensmokkelaars, netwerken van op
lichters en drugsbendes hun winsten uit
Nederland wegsluizen via verboden, in
formele geldcircuits.
Veelal gaat het daarbij om tonnen tot mil
joenen euro, zo blijkt ook uit een lopend
onderzoek van de FIOD-ECD naar illegale
overboekingen door 35 Somalische stich
tingen in Nederland. Die hebben samen
tussen 2000 en 2003 voor zestig miljoen
euro naar het buitenland overgeboekt,
zon- der vergunning. Onder meer win
sten uit heling van
.jiH Jv.'— grote aantallen te
lefoonkaarten
zouden zo zijn
weg gesluisd.
De Wanten van
de Amsterdamse
'videotheek-
bankier' zaten
niet alleen in de
misdaad, te we
ten grootschalige
drugshandel. De
videotheekbaas
zou ook 25.000
euro hebben
ontvangen van
een terreurver
dachte. Die
Pakistaan is in
maart 2003
aangehouden
in Spanje we
gens de financie
ring van een aanslag op een synagoge in
Tunesië. Bij de door al-Qaeda opgeëiste
zelfmoordaanslag vielen in april 2002 ne
gentien doden.
Voor politie en justitie is het ontrafelen
van ondergrondse transacties ontzettend
ingewikkeld. Contacten met bankiers in
andere landen verlopen vaak in codetaal
via fax, e-mail en telefoon. Als een begun
stigde in pakweg Suriname of Turkije het
geld komt ophalen dat in Nederland is
gestort, doet hij dat met een voor niet in
gewijden onbegrijpelijke reeks cijfers en
letters. Grote bedragen worden ook nog
eens verdeeld over tal van personen.
Cruciaal is de verrekening van schulden
tussen illegale bankiers onderling. Dat is
voor buitenstaanders al helemaal een on
overzichtelijk bord spaghetti. Witwasex
pert Theo Akse beschrijft in zijn boek 'En
de kleur is vuil', hoe bijna twintig miljoen
euro naar Turkije wordt gesluisd. De
winst van een Turkse heroïnebende legt
via tussenstops in ondermeer Frankfurt
en Dubai twintigduizend kilometers af,
het tienvoudige van de afstand Neder-
land-Turkije.
Onderweg kan ondergronds kapitaal di
verse gedaanten aannemen. Op
Schiphol pakt de marechaus-
Een geldwisselbureau in
Mogadishu, Somalië. Hier
wisselen mensen hun dollars of
euro's, die ze van familieleden
in Europa of Amerika hebben
gekregen, in voor
Somalisch geld.
Foto: GPD/Sven Torfinn
see geregeld koeriers met tonnen aan
bankbiljetten op hun lijf of in hun bagage.
Ook vereffenen bankiers hun schulden in
natura. Met een veel te lage prijs voor een
partij computers of auto's is dan meteen
de onderlinge balans weer in evenwicht.
Daarom opereren veel ondergrondse
bankiers vanuit een im- en exportbedrijf.
Of ze zetten derde personen en (nep) be
drijven in.
MÓT-directeur Koppe signaleert een
groeimarkt voor het wegpompen van
zwart geld en misdaadwinsten. „Met de
komst van de euro hoeft er veel minder
geld gewisseld te worden. Dus is een
nieuwe groeimarkt aangeboord: de immi
granten en allochtonen die geld naar huis
sturen. Criminelen en terroristen liften
mee op deze groeiende internationale
geldstromen voor 'familie-onderhoud'.
Het geeft ze een legitiem alibi."
Er is hevige kritiek op de politie dat er veel
te weinig gebeurt met alle verdachte mel
dingen bij het MOT. Procureur-generaal
Dato Steenhuis heeft eerder dit jaar zijn
zorgen daarover geuit Het aantal opspo
ringsonderzoeken naar verdachte trans
acties is volgens de OM-topman zo gering
dat de indruk wordt gewekt dat witwas
sers en ondergrondse bankiers amper ge
hinderd hun gang kunnen gaan.
Misbruik van legale overboekingen is vaak
openlijk te zien. „Criminelen staan soms
bij de kantoren openlijk geld te verdelen
onder hun handlangers, om maar onder
de meldgrens van 2000 euro per transac
tie te blijven," zegt Koppe. „De handlan
gers, vaak familieleden, storten vaak di
verse keren kleine bedragen per dag."
In Rotterdam rijn het vooral de Antilli
aanse criminelen die op grote schaal mis
bruik maken van de officiële overboekin
gen. Zij sluizen vooral de winsten van
drugstransporten en uitkeringsfraude
naar de Antillen. Onderzoeken hebben al
geleid tot een aantal inbeslagnames van
auto's en andere luxe goederen van
drugscriminelen, tot op de Antillen aan
toe.
Dit jaar is al 40 miljoen van de 100 mil
joen euro aan geldoverboekingen naar de
Antillen als verdacht aangemerkt.
Misstanden
Volgens het WODC, het onderzoeksinsti
tuut van het ministerie van justitie, heb
ben de toezichthoudende instanties, De
Nederlandse Bank en het ministerie van
financiën, vrijwel geen zicht op het on
dergronds bankieren in Nederland. Bij de
centrale bank wordt dat zuinigjes beves
tigd. De toezichthouder op het betalings
verkeer heeft wel een expertisecentrum
voor misstanden in de financiële sector
en trekt ook enkele keren per jaar de ver
gunning in van geldtransactiekantoren.
Dat betreft dan het zichtbare deel van de
ijsberg. Wat er onder het wateroppervlak
schuilt, weet eigenlijk niemand precies.
De Nederlandse Vereniging van Banken
(NVB) heeft ook al amper richt op het fe
nomeen. „We weten dat het bestaat en
dat het in strijd met de wet is, zet voor
zitter Hein Blocks. Directeur Koppe van
het MOT vindt dat politiekorpsen, in na
volging van die in Amsterdam en Rotter
dam, meer mensen en middelen vrij moe
ten maken voor verdachte transacties en
ondergronds bankieren. Hij pleit voor in
zet van alle mogelijke middelen.
„Dus niet alleen financiële wetten inzet
ten, pak ze overal waar het kan. Sluit hun
tent, kleedt ze financieel uit en gebruik de
vreemdelingenwet. Zijn ze illegaal hier of
op een toeristenvisum, zet ze het land uit.
Hebben ze wel een verblijfsvergunning,
trek die in en zet ze op het vliegtuig."
Iedereen moet netjes een
vergunning aanvra
gen, zich aan de
regels houden
en onge
bruikelijke
transac
ties keurig
melden.
Voor de
rest geldt
maar één
alternatief,
vindt Kop
pe. „De kno
et erover."
laatste taboes
van deze tijd:
zwartwerken
