Onder de laureaten voor de zogezegd “meest nutteloze onderzoeken van het jaar” waren er ook wetenschappers die ratten broeken aantrokken op zoek naar hun seksleven, die zich als een dier uitdosten, en die een nobel middel tegen jeuk zochten.

De IG Nobelprijzen, die al aan hun 26ste editie toe zijn en de officiële Nobelprijsregen voorafgaan, bekronen wetenschappers voor werk “dat eerst aan het lachen brengt, maar daarna aan het denken zet”. Dat het om een ernstige knipoog gaat, mag blijken uit het feit dat een echte Nobelprijswinnaar de onderscheiding aan de universiteit in Cambridge (Massachusetts) komt uitreiken.

Liegende Gentenaars

Eén van de tien bekroonde disciplines is psychologie en daarin waren onderzoekers van de Universiteit Gent, de Universiteit van Amsterdam, de universiteit van Würzburg en de Vanderbilt Universiteit in Nashville primus inter pares.

Evelyne Debey, Maarten De Schryver, Gordon Logan, Kristina Suchotzki en Bruno Verschuere vroegen ruim duizend leugenaars in de leeftijd van zes tot 77 jaar hoe vaak zij de waarheid geweld aandeden. Daarna moesten de teamleden kiezen of zij het antwoord van de leugenaars geloofden of niet.

Het bleek dat jongvolwassenen het beste en het vaakst kunnen liegen. Kinderen leren steeds beter te jokken, en pieken daarin als ze volwassen zijn. Daarna neemt hun bekwaamheid ter zake af, leert de van september 2015 daterende wetenschappelijke publicatie From junior to senior Pinocchio: A cross-sectional lifespan investigation of deception in het vakblad Acta Psychologica.

Bruno Verschuere, hoofddocent Forensische Psychologie aan de Universiteit Amsterdam woonde de prijsuitreiking bij.

Broeken voor ratten

In de Lage Landen zal de de psychologieprijs misschien de meeste aandacht krijgen, maar wellicht ook felle concurrentie hebben van de prijs voor “Reproductie”. De eer was weggelegd voor wijlen Ahmed Shafik van de Universiteit van Caïro. Die trok ratten verschillende broekjes aan van polyester, katoen en wol. Met polyster bleek het dier minder seksueel actief te zijn, mogelijk ten gevolge van door het materiaal gegenereerde elektrische ladingen. Uroloog Shafik deed ook soortgelijk onderzoek bij de mens, getuige zijn uit 1983 daterende publicatie Contraceptive Efficacy of Polyester-Induced Azoospermia in Normal Men.

Letterlijk bij de beesten af was de prijs voor Biologie, gedeeld door de Britten Charles Foster en Thomas Thwaites. Die laatste had een speciale prothese laten maken, zodat hij kon lopen als een geit. Hij kreeg tijdens drie dagen rondzwerven door de Alpen een sterke band met een andere geit, maar werd op een bepaald moment ook uitgedaagd door twee geiten.

De prijs voor Econonomie ging naar onderzoek naar de personaliteit van stenen, vanuit het perspectief van verkoop en marketing.

Witte paarden

Een andere, ook in Stockholm, felbegeerde prijs is die voor Fysica. Wetenschappers uit Hongarije, Spanje, Zweden en Zwitserland stelden vast dat paarden met witte manen minder paardenvliegen aantrekken en dat libellen fataal door zwarte grafstenen worden aangetrokken.

Iets met vliegbeesten had ook de winnaar van de Literatuurprijs. De Zweed Frederik Sjoberg is er namelijk in geslaagd een trilogie over het verzamelen van vliegen bijeen te schrijven.

Mocht dit tot jeuk leiden, dan kan het met de prijs voor Geneeskunde bekroonde onderzoek soelaas bieden. Vijf Noren kwamen erachter dat wanneer iemand jeuk heeft op zijn linkeronderarm, die sukkelaar dan het best in de spiegel kijkt en zijn rechteronderarm krabt, kwestie van het ongemak te verlichten.

Ook prijs voor Volkswagen

Min of meer in dezelfde stramien was de onderscheiding voor Perceptie. De Japanners Atsuki Higashiyama en Kohei Adachi onderzochten hoe de kijk van de mens op de wereld eventueel kan veranderen door voorover te buigen en tussen de benen heen te turen.

Daarbij aanleunend was er de Vredesprijs, voor Amerikaans-Canadees onderzoek naar de “receptie en detectie van pseudo-bevonden bullshit”. Sommige critici van de echte Nobelprijs voor Geneeskunde zien mogelijk het verschil niet met de alternatieve.

Last but not least was er de prijs voor Scheikunde, toegekend aan Volkswagen. Harvard stond erbij stil dat de Duitse autobouwer “slaagde het probleem van buitensporige vervuiling door uitstoot van automobielen op te lossen door automatisch en elektromechanisch minder uit te stoten bij het testen van auto’s”.