Tekst Mariëtte Hamer
Foto Manon van der Zwaal
Als Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld kom ik op allerlei plekken: in het onderwijs, bij bedrijven, in het hart van de politiek en op allerhande podia. We moeten immers allemaal iets met dit maatschappelijke vraagstuk: 1 op de 2 vrouwen en 1 op 5 mannen maken in hun leven een fysieke vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag mee. De impact is enorm, de urgentie groot. Onlangs bracht deze rol me voor het eerst in een gevangenis. Een penitentiaire inrichting, moet ik zeggen.
'De sleutel hebben van andermans vrijheid is een grote verantwoordelijkheid'
Op alle plekken waar ik kom ga ik het gesprek aan. Over wat seksueel grensoverschrijdend gedrag is, hoe het ontstaat, wat de impact is en vooral: wat we eraan kunnen doen. Dat is de ene helft van de opdracht waar ik in 2022 aan begon: een maatschappelijk gesprek op gang brengen over seksueel grensoverschrijdend gedrag. De andere helft van mijn opdracht, gevraagd en ongevraagd advies geven over de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, bracht me naar PI Nieuwersluis, waar ik in gesprek ging met de vestigingsdirecteur, leden van de commissie van toezicht en gedetineerden.
Drempels wegnemen
De minister van Rechtsbescherming en de leiding van DJI hebben mij gevraagd in een advies te reflecteren op het inspectierapport over PI Nieuwersluis en de maatregelen die daarop volgden, en om specifiek in te gaan op wat nodig is om drempels voor gedetineerden weg te nemen om te melden. In de gesprekken die ik tot nu toe heb gevoerd kwam duidelijk naar voren hoe complex het is om de inrichting veilig te houden. Een goed begrip van wat seksueel grensoverschrijdend gedrag is en hoe het werkt is daarvoor onontbeerlijk. Wat me ook opviel is de grote betrokkenheid van alle geledingen bij dit vraagstuk: van gedetineerdencommissie tot de toezichthouder.
Bewegingsruimte
Nergens is de macht zo expliciet als in een PI, waar de één letterlijk de sleutel heeft van de vrijheid en bewegingsruimte van de ander. Dat is een grote verantwoordelijkheid en juist daarom is het goed om het over grensoverschrijdend gedrag in PI’s te hebben. Het is die machtsongelijkheid die vraagt om professionaliteit van medewerkers enerzijds en een systeem van checks en balances die toezicht en veilig melden borgen anderzijds. Mijn team en ik hebben nog een aantal gesprekken te voeren om tot ons advies te komen. Gezien de betrokkenheid die ik bij dit thema zie, verwacht ik dat het met belangstelling in ontvangst genomen zal worden en dat het zal bijdragen aan een veiliger leef- en werkklimaat voor iedereen in de PI’s.
Lees ook het interview met vestigingsdirecteur Francesca Salamone van PI Nieuwersluis over (seksueel) grensoverschrijdend gedrag in de inrichting.
