Ergens in Rome staat een tweede Colosseum, niet eens zo ver van de beroemde grote broer. Dat bijzondere, onbekende monument is nu te bezoeken. Om erachter te komen hoe, wat en waar, moeten we terug naar de 3e eeuw, naar keizerin-moeder Helena.
Een plekje voor het Ware Kruis
De legende gaat dat Helena, de moeder van keizer Constantijn, tijdens een rondreis door het oostelijk deel van het Romeinse rijk, drie houten kruisen vond. Dankzij een zieke vrouw kwam ze erachter welke van de drie het Ware Kruis moest zijn geweest, het kruis waaraan Jezus is gestorven. De vrouw ging liggen op de eerste twee, maar er gebeurde niets. Toen zij in aanraking kwam met het derde kruis, was ze onmiddellijk genezen van haar ziekte. Het Ware Kruis werd door Helena mee terug genomen naar Rome, waar het tot op de dag van vandaag is gebleven.
Helena had een eigen paleis in Rome, vlak bij de huidige Sint Jan van Lateranen (San Giovanni in Laterano), waar ze het kruis van Jezus in bewaring hield. In een deel van haar vorstelijke residentie werd in de vierde eeuw een kerk gebouwd; een heilige bewaarplaats voor het Ware Kruis was daarmee gevonden. De kerk kreeg de naam Santa Croce in Gerusalemme (Het Heilige Kruis in Jeruzalem) en zou een van de zeven pelgrimskerken van Rome worden. In de 13e eeuw onderging de kerk wat verbouwingen en in de 18e eeuw werd aan de gevel de meer barokke vorm gegeven die je vandaag nog ziet.
Het tweede Colosseum
Genoeg lagen geschiedenis op een plek, zou je zeggen. Maar vandaag duiken we nog dieper de geschiedenis en de grond in, en nemen we een kijkje rond de Santa Croce in Gerusalemme. Daar vinden we de resten van een bijzonder en relatief onbekend monument, dat ook wel het tweede Colosseum van Rome wordt genoemd. Het Amphiteatrum Castrense werd waarschijnlijk gebouwd onder keizer Septimius Severus, aan het begin van de derde eeuw. De arena kon minder toeschouwers kwijt dan het Colosseum even verderop; het maakte dan ook waarschijnlijk deel uit van keizerlijke residenties en was dus vooral bedoeld voor de hofhouding, niet voor het volk.
Toen keizer Aurelianus een stadsmuur rond Rome bouwde, stuitte hij op het mini-Colosseum. In plaats van het af te breken, besloot hij het simpelweg in de constructie van de muur op te nemen. Dat was immers makkelijker – en goedkoper – dan het een afbreken en het ander opnieuw opbouwen. De Aureliaanse muur is op deze plek redelijk intact gebleven en het Amphiteatrum Castrense is nog goed zichtbaar.
Eenmalige rondleiding
Rond de Santa Croce in Gerusalemme vind je nog veel meer archeologische resten. Er zijn resten van keizerlijke residenties gevonden die waarschijnlijk zijn gebouwd door de Severische Keizers. Natuurlijk vind je er ook delen van het grote paleis van de keizerin-moeder, Helena, die van haar simpele kapel een kerk liet maken die zou uitgroeien tot bedevaartsoort voor christenen wereldwijd.
Het archeologische gebied bij de Santa Croce in Gerusalemme is normaal gesproken gesloten voor publiek. Ben je deze week toevallig in Rome? Dan heb je geluk! Zaterdag 5 mei (11:30 uur) wordt er een rondleiding georganiseerd bij de Santa Croce in Gerusalemme, die je langs de archeologische resten rond de kerk voert. Je kunt nu al online een plekje reserveren!
Meer bijzondere opgravingen:
orpheuskijktom.com 