In een schuurtje in Enter wordt al 40 jaar gestreden tegen de teloorgang van het handmatig klompen maken. Het is de enige plek waar nog een cursus wordt gegeven. De belangstelling is groot.
Hans Brok
Belangstelling voor klompen maken is groot, maar er zijn te weinig leermeesters
Nederland telt nog maar vijftien mensen die met de hand een goedlopende klomp kunnen maken. De meesten daarvan wonen in Enter (Twente). Elders in Europa is het nog beroerder gesteld. In België, ooit een groot klompenland, zijn er nog maar vier. De oudste is 95 jaar. Frankrijk telt er nog maar zes. Allemaal 65-plussers.
Het gaat kortom niet best met de kennis van het klompenvak. Wie wil leren klompen maken met de hand, kan eigenlijk maar op een plek terecht: Enter. Het is de Europese broedplaats van nieuwe handmatige klompenmakers. Elke dinsdag en donderdag komen vijftien mensen bij elkaar.
Op dinsdagavond ligt rond half acht de vloer al bezaaid met snippers van de populier. De voertaal is Twents en er heerst een mannen-onder-elkaar-sfeer. ,,Het moeilijkste is om twee gelijke klompen te maken'', zegt Remon Koop uit De Lutte. ,,Als je rechtshandig bent, moet je bij de linker klomp omdenken. Heel lastig, want je steekt zo de grote teen eraf.''
Het is zijn tweede jaar op de cursus. Volgens de leermeesters Jan Hodes en Jan Hendriksen (al 29 jaar klompenmaker) duurt het nog wel een paar jaar voor er een lekker lopende klomp uit zijn handen komt.
De belangstelling voor de lessen is zo groot, dat nu ook elders aan een opleiding wordt gewerkt. Met hulp van kennis uit Enter begint op 11 november een klompencursus in het Gelderse Keijenborg. Ook daar liep het bij de inschrijvingen storm. ,,We zagen het al bij de Nederlandse Kampioenschappen handmatig klompenmaken in Sint-Oedenrode'', zegt Jack van der Voort, van de belangenkoepel Stichting Klompen Monument. ,,De eerste keer, in 2007, deden er maar twee klompenmakers mee. Afgelopen keer waren dat er al 27. Er zijn steeds meer mensen die het leuk vinden om zelf klompen te maken. Het probleem is alleen om leermeesters te vinden.''
Dat is een gevolg van de vergrijzing in het land van de klompenmakers. Welbeschouwd heeft Nederland maar één echte leermeester. Dat is Ton Verheijen uit Haaksbergen. Van der Voort: ,,Ze bellen me uit Frankrijk en België om leermeesters, maar ik kan Verheijen niet in stukjes knippen. En zoveel anderen van dat kaliber zijn er niet.''
Van der Voort wil graag meer cursussen opzetten. Hij werkt aan de oprichting van de Stichting Opleiding Klompenmakers. Dat moet het vak een boost geven. De sfeer tijdens de les is opperbest. De vlijmscherpe paalmessen gaan door het hout als een heet mes door de boter. Met elke haal krijgt de klomp meer vorm. ,,We moeten dit ambacht bewaren'', zegt Johan Effink (62). ,,Ik wilde dit al heel lang leren, maar had geen tijd. Ik ben timmerman van huis uit en hou van dit soort werk. Het is een mooie hobby. Ik heb al een paar klompen gemaakt. Nee, die draag ik niet. Ze lopen niet lekker. Ik moet nog wat oefenen.''
Fabriek
De aandacht voor het handmatig klompen maken trekt aan, maar of de fabrieken er over 30 jaar nog zullen zijn, is zeer de vraag. Dat zegt Jack van der Voort van de Stichting Klompen Monument en de European Wooden Shoes Foundation (EWSF). ,,Als je eerlijk bent is er maar één bedrijf dat commercieel goed de kost kan verdienen: Nijhuis in Beltrum. Ze maken 90 procent van alle klompen in de wereld.
Het is een kleine markt. ,,Ik schat dat de omzet van de wereldwijde handel in draag- en souvenirklompen kleiner is dan die van een grote Albert Heijn. Zo is het gewoon.''
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.
