Met het stijgen van de leeftijd vermindert het reukvermogen. Dat gebeurt zo geleidelijk dat het vrijwel onopgemerkt gaat. Dr. Sanne Boesveldt, reukexpert aan Wageningen University, geeft antwoord op vragen over reuk en smaak.
Lees ook:
Weg met die vieze etensluchtjes!
Vragen over reuk en smaak
1. Moet je kunnen ruiken om eten te kunnen proeven?
“Reuk en smaak zijn afzonderlijke zintuigen. Ruiken gebeurt in de neus, waar vluchtige moleculen binnenkomen, die zich hechten aan het neusslijmvlies. Proeven gebeurt op de tong. Die onderscheidt alleen de basissmaken zoet, zuur, zout, bitter en hartig. Als je een aardbei eet, registreert je tong zoet en een beetje zuur. De smaak eromheen, die een aardbei tot aardbei maakt, is geur. Omdat ruiken en proeven nauw samengaan denken veel mensen dat we niets proeven als we niets ruiken, bijvoorbeeld bij een verstopte neus. Bij de meeste mensen die bij hun arts melden dat ze niks proeven, blijkt het smaaksysteem echter uitstekend te werken. Onderzoekers zien dat deze mensen de vijf basissmaken prima kunnen proeven, alleen het reuksysteem werkt niet mee. Het beeld is dus niet compleet.”
2. Waardoor vermindert bij ouderen het reukvermogen?
“De neus is een gevoelig orgaan, en met het vorderen van de leeftijd worden gevoelige lichaamsfuncties wat krakkemikkiger. Het is een normaal proces dat zo geleidelijk gaat, dat men het nauwelijks merkt. Ouderen beseffen het vaak pas zodra er iets misgaat: als bijvoorbeeld de melk aanbrandt en iemand hen erop moet wijzen dat het stinkt. Verlies van het reukvermogen lijkt daarnaast een voorloper te zijn van ziektes die juist ouderen treffen. Het is een vaak voorkomend symptoom van alzheimer en parkinson.”
3. Wat kunnen ouderen die minder goed ruiken doen om smakelijker te eten?
“Zet andere zintuigen in om de maaltijd lekker te maken. Zorg voor visueel aantrekkelijke gerechten en speel met contrasten. Bijvoorbeeld door koud en warm te combineren, of iets knapperigs naast iets romigs te leggen. Ga niet veel suiker en zout toevoegen, gebruik liever verse kruiden. Snippers groen en het rood van pepers geven gerechten niet alleen smaak maar ook kleur. Besteed hoe dan ook aandacht aan de maaltijd en houd er rekening mee dat gekoelde etenswaren minder geurig zijn dan wanneer ze op kamertemperatuur zijn.”
4. Na een griepje herstellen reuk en smaak snel. Hoe zit dat bij corona?
“Bij griep en verkoudheid is het neusslijmvlies ontstoken en opgezwollen. Je ruikt weinig omdat je neus verstopt zit. Het lijkt misschien dat je ook weinig proeft, maar dat ligt niet aan het smaaksysteem. Het is een kortetermijnprobleem, dat meestal voorbij is zodra het neusslijmvlies weer is geslonken. Bij corona verloopt het anders: er is geen samenhang met een verstopte neus. Een aanzienlijk deel van de coronapatiënten kampt met langdurig reukverlies. Bovendien lijkt corona ook het smaakvermogen aan te tasten. Dat is opmerkelijk en echt anders dan wat onderzoekers zien bij griep en verkoudheid. Het lijkt ook niet op het afgenomen reukvermogen door veroudering.”
5. Wat zijn de gevolgen op langere termijn?
“Na een periode van smaakverlies zien onderzoekers bij veel voormalige coronapatiënten vervorming van reuk en smaak. Ze ruiken en proeven wel weer iets, maar vinden dat het eten anders smaakt, viezer dan voorheen. Dat ervaren mensen als veel vervelender dan reuk- en smaakverlies.”
Reuktraining
Patiëntenvereniging reuksmaakstoornis.nl heeft een gratis app ontwikkeld met een simpele reuktraining. Het is een soort fysiotherapie voor de neus, waarbij je dagelijks een paar keer zeer uiteenlopende geuren moet opsnuiven. De koppeling van aandachtig ruiken en herinneren is een speelse manier om de hersenen te trainen om geuren beter te herkennen. Bij 30 procent van de deelnemers die vóór de training aangaven nauwelijks te ruiken was na twaalf weken het reukvermogen sterk verbeterd. Je vindt de app Reuktraining.nl in de Google Play Store en in de App Store. Mail voor meer informatie naar app@reuksmaakstoornis.nl
Tekst: Maria Aarts
Lees ook:
Zo verslavend is neusspray
