Artrose
Osteoartritis

Artrose is een aandoening van het gewricht waarbij het kraakbeen in kwaliteit en dikte achteruitgaat. De term ‘slijtage’ wordt hiervoor vaak ten onrechte gebruikt. Slijtage suggereert dat bewegen slecht is voor het gewricht en dat is het juist niet.

Wat is artrose?

De delen van de botten die samen een gewricht vormen, zijn bekleed met kraakbeen. Samen met gewrichtsvloeistof, dat synovia wordt genoemd, zorgt kraakbeen ervoor dat de botstukken soepel over elkaar heen glijden. Bij artrose verdwijnt dit laagje kraakbeen. Dit zorgt ervoor dat het gewricht niet meer goed functioneert. Enkele voorbeelden zijn artrose van de knie, heup, schouder en hand.

Naast het verdwijnen van kraakbeen gebeurt er nog meer rond het gewricht. Zo vervormt bot dat aan de gewrichtsranden ligt. Deze ‘botwoekeringen’ worden osteofyten genoemd en zorgen ervoor dat het gewricht zich verbreed en bewegen moeilijker wordt. Ook het botweefsel onder het kraakbeen verandert van structuur. Het wordt dichter van samenstelling en verhardt. Dit heet sclerose. Artrose verloopt over het algemeen progressief, dat wil zeggen dat het kraakbeen steeds verder verslechtert.

Oorzaak

De exacte oorzaak van artrose is nog niet bekend. Wel zijn er factoren die het risico op artrose vergroten. Artrose kan in principe bij iedereen voorkomen al lopen vrouwen en ouderen meer risico. Ook door overgewicht, (langdurige) over- of onderbelasting of eerdere blessures aan een gewricht neemt de kans op artrose toe. Artrose komt in bepaalde families vaker voor, erfelijkheid lijkt dus ook een rol te spelen.

Klachten

Van de mensen boven de 55 jaar heeft zo’n 10% klachten die het gevolg zijn van artrose. Met het stijgen van de leeftijd neemt dit percentage toe.

Wanneer kraakbeen slechter van kwaliteit wordt en verdwijnt, kan dit op den duur klachten geven. De meest gehoorde klachten zijn pijn en stijfheid. Deze stijfheid is vooral aanwezig in de ochtend of wanneer men, na een periode van inactiviteit, weer in beweging komt. Dit staat bekend als ‘ochtend- en startstijfheid’ en is meestal binnen een half uur verdwenen of sterk verminderd. Over het algmeen nemen deze stijfheid en pijn af wanneer er door beweging. Er kunnen ook crepitaties hoorbaar zijn, dit zijn krakende geluiden tijdens bewegen van het gewricht. Daarnaast kan een ontstekingsreactie ervoor zorgen dat een gewricht dikker wordt en warmer aanvoelt.

Diagnose

Vaak wordt een röntgenfoto gemaakt om het gewricht te beoordelen. Hierop kan bijvoorbeeld een gewrichtsspleetversmalling te zien zijn. Dit treedt op als het laagje kraakbeen tussen de botten dunner wordt of helemaal verdwijnt. Ook is te zien of zich osteofyten gevormd hebben en of het gewricht is vervormd door de artrose.

Artrose hoeft niet altijd tot pijn of beperkingen te leiden. Soms is een behoorlijke artrose zichtbaar op een röntgenfoto en zijn er weinig tot geen klachten. Andersom kan ook.

De mate van artrose die op een röntgenfoto zichtbaar is wordt aangegeven met de Kellgren-Lawrence schaal. Deze schaal zegt niets over de klachten die iemand ervaart.

• 0 (Geen artrose)= Geen afwijkingen van het kraakbeen.
• 1 (Mogelijke artrose)= Twijfelachtige gewrichtsspleetversmalling en mogelijk beginnende osteofytvorming.
• 2 (Minimale artrose)= Osteofytvorming en mogelijke gewrichtsspleetversmalling.
• 3 (Gevorderde artrose)= Meerdere osteofyten, gewrichtsspleetversmalling, botsclerose en mogelijke vervorming van het bot.
• 4 (Ernstige artrose)= Meerdere grote osteofyten, flinke gewrichtsspleetversmalling, ernstige botsclerose en vervorming van het bot.

Behandeling

Er zijn vele manieren om de problemen als gevolg van artrose aan te pakken. Voornaamste doel is de achteruitgang af te remmen, pijn te verminderen en de functie van het gewricht te verbeteren.

Belangrijk om te weten is dat het juist goed is om in beweging te komen of te blijven. Het gewricht heeft beweging nodig om het kraakbeen te smeren en te voeden. Van niet-bewegen wordt een gewricht stijf en gaan de spierkracht en conditie achteruit. Daardoor ontstaan meer klachten. Oefentherapie onder begeleiding van een fysiotherapeut biedt hier uitkomst.
Het gebruik van kruk(ken) of stok en/of pijnstilling, kan de pijn verminderen waardoor bewegen weer wat makkelijker gaat. Afvallen als sprake is van overgewicht hoort hier ook bij. Neem contact op met een fysiotherapeut om de klachten te behandelen.

Wanneer de artrose erg veel klachten geeft en therapie onvoldoende resultaat oplevert, dan kan worden overgegaan op een operatie. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden. Een lokaal kraakbeenletsel kan behandeld worden door het gewricht schoon te maken, door een los kraakbeenfragment terug te plaatsen of het gewricht te stimuleren om kapotte delen van het kraakbeen zelf te repareren.

Ook de stand van het gewricht kan worden aangepast waardoor het kraakbeen op een gunstiger manier belast wordt. Het (gedeeltelijk) vervangen van een gewricht is ook mogelijk. Men krijgt dan bijvoorbeeld een ‘nieuwe knie’ ofwel knieprothese. Een meer drastische optie is het gewricht helemaal vastzetten. Er is dan helemaal geen beweging meer mogelijk, maar levert wel een sterke vermindering van de pijn op. Dit gebeurt relatief vaak in gewrichten van de wervelkolom of voet.

Deel dit artikel:

Gerelateerde onderwerpen

Anatomie

• Achillespees
• Anatomie van de botten
• Anatomie van de buikspieren
• Anatomie van de hand
• Anatomie van de pols
• Anatomie van de voet
• Anatomie van de wervelkolom
• Anatomie van het bovenbeen
• Bekkenbodemspieren
• Bindweefsel
• Centraal zenuwstelsel
• Dermatomen
• Gewricht
• Gewrichtsbanden
• Gewrichtskapsel
• Gewrichtsvloeistof
• Grote teen
• Hamstrings
• Kraakbeen
• Longen
• Monnikskapspier
• Motorische zenuw
• Perifeer zenuwstelsel
• Pezen
• Proprioceptie
• Rotator cuff
• Sensorische zenuw
• SI-gewricht
• Slijmbeurs
• Spieren
• Subscapularis
• Triggerpoints
• Tussenwervelschijf
• Zenuwstelsel

Bekijk hier alle onderwerpen.