Relatietherapie: ‘Mijn dochters zijn volwassen en moeten dit zelf oplossen’

Uit de praktijk van psycholoog en relatietherapeut Annette Heffels

Volwassen

“Het gaat eigenlijk niet zozeer om ons, maar meer om onze dochters. Vooral om Tess eigenlijk,’ zegt Annelies ‘en om de ruzie tussen die twee meiden. Ik vind dat verschrikkelijk. Ronald en ik hebben al vaak samen erover gepraat wat we zouden kunnen doen, maar we komen er niet uit.”

“We zijn het er ook niet eens over of we iets kunnen doen. Ronald zegt gewoon: ‘Ze zijn volwassen en ze moeten het zelf uitzoeken. Ik kan dat niet. Bovendien betrekken ze me er steeds bij. Ze willen allebei dat ik een mening moet geven, of partij moet kiezen. Maar dat wil ik niet. Ik begrijp hen beiden.”

Zorgenkind

“Laat ik eerst wat meer over hun achtergrond vertellen. Tess is altijd een zorgenkind geweest. Mila kon goed leren, ziet er leuk uit, heeft altijd veel vrienden en vriendinnen gehad. Tess keek enorm tegen haar op, was soms ook jaloers. Zij kon moeilijk meekomen op school. We zijn er veel later, op de middelbare school pas, achtergekomen dat ze dyslectisch was. Toen was Tess er al van overtuigd dat ze dom was.”

“Door haar onzekerheid en omdat ze ook snel in tranen was, werd ze op school niet zozeer gepest, daar zorgde Mila wel voor, maar wel buitengesloten. Ze hoorde er nooit echt bij. Ze wilde graag aansluiten bij de vriendengroep van Mila, maar daar was ze natuurlijk ook alleen maar het kleine zusje. Toen Mila zelf op de middelbare school zat wilde ze Tess ook niet meer altijd op sleeptouw nemen. Ze zaten niet meer op dezelfde school. Mila zat op het VWO en later op de universiteit. Tess heeft met moeite mbo-verzorging gehaald”

Alleenstaande moeder

“Mila heeft een leuke man en is sinds een jaar moeder van een tweeling. Tess heeft veel pech gehad in relaties en heeft een dochter van drie en een zoontje van vijf die ze alleen opvoedt. Met de vader is er bijna geen contact en dat is maar beter ook. In die relatie heeft zich veel afgespeeld waar we nog maar de helft van weten. Nadat haar vriend vertrokken was heeft Tess, die toen zwanger was, bij ons gewoond. Inmiddels woont ze twee jaar zelfstandig, niet ver bij ons vandaan, maar ze heeft het nog steeds moeilijk. Ze is alleenstaande moeder, niet in staat om te werken, heeft een uitkering, terwijl haar zus alles heeft wat zij ook zou willen; een leuke man, mooi huis, goed inkomen.”

Geen aandacht

“Wij proberen Tess financieel en praktisch gezien te helpen. Mila verwijt Tess dat ze teveel een beroep op ons doet, vooral wat de kinderen betreft. Volgens haar profiteert Tess van ons, ook financieel. Onlangs heeft ze daar zo’n ruzie over gehad met Tess dat ze elkaar nu al maanden niet meer willen zien en ook niet samen bij ons willen komen. Mila neemt ons kwalijk dat alles altijd om Tess draait en dat er voor haar en haar kinderen geen aandacht is.”

Lees ook: Relatietherapie: ‘Ik kon nooit een band opbouwen met mijn dochter’

Voortdurend rekening houden

“Ik heb te doen met Tess, maar ik begrijp Mila ook’, zegt Ronald. ‘Het klopt dat er altijd veel zorg en aandacht is geweest voor Tess. En nu nog steeds. Mila heeft ons verweten dat zij van ons ook voortdurend rekening moest houden met Tess. Ze kreeg steeds te horen dat zij de oudste was en dat ze op haar zusje moest passen. Als er weer eens iets was geweest met Tess op school, werd Mila ondervraagd wat er gebeurd was. Er werd door ons altijd van uitgegaan dat Mila zich wel redde, terwijl zij natuurlijk ook haar problemen heeft gehad en nog.“

Spijt

‘Haar man heeft een drukke baan en zijzelf werkt ook keihard, heeft twee kleine kindjes dus een heel druk leven. Ze heeft ons niet eens gevraagd of wij konden oppassen op haar baby’s toen zij weer aan het werk moest. Ze wist dat wij dat niet erbij konden hebben, naast de zorg voor Tess en haar kinderen die hier nog steeds vaak zijn.”

“Zij heeft dus zelf opvang geregeld, maar was wel verdrietig dat we het nooit hebben aangeboden. Ik neem dat mezelf achteraf ook kwalijk. Toen de tweeling geboren was, ging onze aandacht nog steeds naar Tess, terwijl die toen al haar eigen woning had. Ze bleef zwaar op Annelies leunen en haar kinderen zijn vaak hier.”

Parkinson

“Annelies heeft Parkinson, dus eigenlijk is dat oppassen te zwaar voor haar. Ik probeer zoveel mogelijk te helpen, maar heb ook mijn baan, nog twee jaar, voor ik met pensioen ga. Annelies kan bovendien niet makkelijk dingen uit handen geven. Ik denk dat ze Tess niet helpt door haar zoveel uit handen te nemen. Maar Annelies vindt dat ze in het belang van de kinderen hiermee door moet gaan, omdat Tess het vaak niet opbrengt om goed voor ze te zorgen. Ze zitten daar vaak uren voor de tv. Annelies gaat zelfs nog steeds een dag in de week bij Tess het huis poetsen en de was doen.”

Respecteren

“Mila heeft, ook uit zorg om Annelies, Tess voor de voeten gegooid dat ze profiteert van ons en alleen maar met zichzelf bezig is. Tess is dit natuurlijk onmiddellijk, totaal overstuur, tegen haar moeder komen vertellen die weer met Mila is gaan praten. Mila heeft daarop haar frustratie van jaren gespuid: dat alles om Tess draait en dat het wel lijkt alsof we maar een dochter hebben en maar twee kleinkinderen.”

“Ze heeft gezegd dat ze Tess voorlopig niet meer wil zien en ze heeft ook afstand van ons genomen. Ik vind dat we dat moeten respecteren en dat we hun zelf dit moeten laten oplossen, maar Annelies kan dit niet. Ze blijft proberen te bemiddelen en maakt het volgens mij daardoor alleen maar erger, omdat beide dochters vinden dat ze partij kiest voor de ander.”

Lees ook: Relatietherapie: ‘Ik zou willen dat mijn man eens luistert’

Bemiddelen

“Annelies heeft de afspraak met mij gemaakt, in de hoop dat ik met haar dochters praat en ‘het weer goed maak tussen hen.’ Ik wijs dat niet onmiddellijk af, zeg dat ik eventueel wil praten met de dochters en hen samen, maar heb wel mijn twijfels. Ik vraag me af of de dochters daar wel toe bereid zijn, omdat er, zeker bij Mila, juist behoefte is zich wat meer los te maken van haar ouders. Bij Tess denk ik dat het zelfs echt nodig is dat ze losser van haar ouders gaat functioneren.”

“Dus probeer ik eerst te verhelderen over wat in de ogen van Annelies dan het doel van dat gesprek zou moeten zijn. Wil ze vooral dat haar dochters weer goed met elkaar kunnen opschieten of wil ze dat het goed komt tussen haar dochters en haar en dat de harmonie in het gezin terug is. Het blijkt van alles wat te zijn. Ze wil vooral met succes bemiddelen tussen haar dochters zonder dat ze boos op haar worden. Dat bemiddelen komt er nu op neer dat ze aan de een uit probeert te leggen wat de ander vindt en voelt. Zoals zo vaak richt de woede en het verdriet zich vervolgens op de bemiddelaar.”

Erkennen

“Annelies vertelt niets over haar eigen gevoelens en gedachten, maar loopt op eieren om haar dochters niet boos te maken. Ze is vooral verdrietig over hun boosheid op haar en is bang dat ze gefaald heeft in haar opvoeding. De dochters willen inderdaad geen gezinsgesprek. Dus praat ik met de ouders over wat zij kunnen doen in deze situatie. Ronald is duidelijk: Hij wil tegen beide dochters zeggen dat zij misschien Tess teveel hebben beschermd en Mila te veel belast, maar dat ze twee heel verschillende kinderen hadden voor wie ze ook verschillende ouders zijn geweest.”

“Met Annelies oefen ik in een rollenspel hoe ze uit de bemiddelaarsrol kan stappen, door te weigeren om met de ene dochter te praten over de andere. Ook oefenen we hoe ze Mila kan uitleggen waarom ze zo is opgegaan in de zorg voor Tess en dat ze achteraf zich realiseert dat Mila aandacht tekortgekomen is. Het erkennen hiervan en zeggen dat het haar oprecht spijt, blijkt later essentieel te zijn als ze dit gesprek ook werkelijk voert met Mila.”

Op eigen benen staan

“Samen met Ronald wil ze Tess helpen om op eigen benen te staan. Niet alleen omdat de hulp voor haar te zwaar wordt en ze ook tijd wil hebben voor haar andere kleinkinderen, maar ook omdat dit voor Tess beter is. Tijdens deze gesprekken blijkt dat Annelies Ronald als vader buiten spel heeft gezet, uit angst dat hij te ‘hard’ optrad.”

“Hij blijkt echter een waardevolle aanvulling te bieden op de onduidelijke, verontschuldigende wijze waarop Annelies zich uit, uit angst voor de afwijzing van haar dochters. Ronald erkent dat ze geen volmaakte ouders zijn geweest, maar dat ze het zo goed mogelijk hebben proberen te doen, maar dat hun volwassen dochters nu zelf hun problemen moeten oplossen. ‘Ik weet dat ze dat kunnen’, voegt hij eraan toe.”

Annette Heffels is psychologe. Ze is getrouwd en heeft een zoon, twee dochters en een kleinkind. De namen in deze tekst zijn vanwege privacyredenen gefingeerd en de afbeelding bovenaan is ter illustratie.

Tekst | Annette Heffels

Beeld | Getty Images