Voor de ijsberen in de Canadese provincie Manitoba is het zee-ijs rond het westen van de Hudsonbaai het ideale jachtgebied. Het grootste gedeelte van het jaar schaft de pot hier zeehond: voor ijsberen een waar feestmaal. Maar wanneer de zomer aanbreekt en het ijs smelt, zoeken de dieren noodgedwongen het land op. En daar is het een stuk minder goed toeven.
In de zomermaanden zijn de beren aangewezen op hun vetreserves, want voldoende voedsel biedt het land niet. Nu het zee-ijs door klimaatverandering in de lente eerder smelt en in de herfst later aanvriest, zijn die reserves steeds vaker niet toereikend. Onderzoek heeft uitgewezen dat het noordpoolgebied drie keer zo snel opwarmt als de rest van de planeet. Kunnen de ijsberen zich aanpassen aan een steeds langere zomer aan wal?
Afvallende ijsberen
Het voorlopige antwoord: daar lijkt het niet op.
Dat schrijven onderzoekers in een wetenschappelijk artikel dat deze week werd gepubliceerd in journal Nature. Uit het onderzoek blijkt dat de carnivoren ook in de zomer koppig naar voedsel blijven zoeken, terwijl wetenschappers hadden gedacht dat de beren juist meer rust zouden nemen. De studie wijst bovendien uit dat de dieren hierdoor net zo veel energie verbruiken als het ze oplevert. In de drie weken dat de ijsberen in Manitoba door de onderzoekers werden gevolgd, verloren ze elke dag bijna anderhalve kilo aan lichaamsgewicht.
Om na te gaan hoe de ijsberen hun tijd aan wal doorbrachten, voorzagen hoofdonderzoeker Anthony Pagano en zijn team twintig beren van een videotracker met gps. Hoe de beren op hun veranderende omgeving reageerden, bleek per individu enorm te verschillen, stelt Pagano. Desondanks bleef zeker zeventig procent van de beren actief.
De gehele populatie in gevaar
Zo waren er drie beren die lange zwemtochten maakten in open water, waarvan er eentje zelfs meer dan honderd kilometer aflegde. Uit de videobeelden bleek dat dit vrouwtje tijdens het zwemmen een dode beloega aantrof. Maar hem opeten, dat lukte haar niet. ‘Het bevestigde dat de beren niet in open water kunnen eten,’ zegt Pagano.
Vooral kwetsbare individuen, zoals jonge beren, dreigen onder deze omstandigheden te verhongeren – en uiteindelijk brengt dat het voortbestaan van de gehele populatie in gevaar, waarschuwen de wetenschappers. Bovendien zullen de hongerige ijsberen steeds verder landinwaarts trekken, op zoek naar voedsel. Gevaarlijke confrontaties met mensen worden daardoor waarschijnlijker.
Kunnen de ijsberen zichzelf redden?
Aan de westkant van de Hudsonbaai leven ongeveer achthonderd ijsberen. Dat is dertig procent minder dan in 1980. Onderzoek wees al eerder uit dat de periode zonder ijs tussen 1979 en 2015 drie weken langer werd. De ijsberen spenderen nu zo’n 130 dagen per jaar op het land, en naar verwachting zullen er elk decennium nog zo’n vijf tot tien dagen bij komen. ‘Voor de beren is dit een verloren strijd,’ zegt Pagano. ‘Het voedsel dat ze nodig hebben, is op het land simpelweg niet aanwezig.’
