Beelden om in te klimmen en te dobberen

Als er een waterhoos boven de Waddenzee hangt, bliksem in plezierbootjes slaat en het treinverkeer uren stil ligt vanwege hagel en windstoten, dan weet een kunstenaar waar zijn werk in de buitenlucht aan moet voldoen: stevigheid. Negen kunstenaars en een veelvoud aan vrijwilligers gingen de afgelopen weken de uitdaging aan en bouwden onder barre weersomstandigheden op het strand bij Heemskerk beelden om in te kruipen, te klimmen, te dobberen, en gewoon ook naar te kijken. Kunst die letterlijk ‘niet verzuipt’, aldus samensteller Jaap Velserboer.

Zilt heet de manifestatie en het is een van de aardigste openluchttentoonstellingen die deze zomer in Nederland is te zien. Aan de vorige edities, Strandhuisjes in 2001 en Vloedmerk in 2004, deden bekende kunstenaars mee als Piet Heen Eek, Pjotr Muller, Tom Claassen, Joep van Lieshout en zijn atelier – kunstenaars die niet bang zijn om een fiks gebaar te maken. Dit jaar zijn er minder klinkende namen, maar de meeste beelden lijden daar niet onder.

Op de opening afgelopen zondag bleek het nog improviseren geblazen. Burgemeester Nawijn van Heemskerk („een badplaats zonder badgasten”) hees met enige moeite de kunstenaarsvlag van Wapke Feenstra (elke dag een andere voetstap van een andere vrijwilliger). De catalogus was „vanwege het slechte weer” niet op tijd klaar, en het werk van Robbert van der Horst – een houten stellage in zee met een reuzenwespennest erop – ontbeerde nog een dak. Maar de zon scheen even uitbundig, de kinderen speelden, het gezelschap Toeters & Bellen speelde aanstekelijk en de vissoep smaakte goed.

De meest geslaagde bijdragen op Zilt zijn die kunstwerken waar de maker heeft geprobeerd de plek (het strand) en het schitterende uitzicht te betrekken in zijn werk. In de beste gevallen levert dat een spanning op tussen natuur die verandert in kunst, en kunst die verandert in natuur.

Rob Sweere bijvoorbeeld bouwde twee esthetische kijkdozen van hout waar je naartoe moet klimmen via een wankel ijzeren trappetje. Het uitzicht via twee ‘schietgaten’ is de einder, altijd in beweging. Maar doordat Sweere je blik kadreert, de ene keer door middel van een horizontale uitsnede in het hout, de andere keer door een verticale, raak je ervan doordrongen dat je naar een foto zit te kijken. Bewegend en net echt.

Ook het werk van Nathalie Bruys speelt met die wisselwerking. Haar bijdrage bestaat uit een spierwitte, drijvende polyester bol van tweeënhalve meter doorsnede. Brand New World biedt binnenin ruimte voor krap drie mensen. Lome muziek vult de bol, vogels krijsen, de zee ruist. Wat is echt, wat is gekunsteld? In het werk van Bruys doet die scheiding er niet toe. In Brand New World tikt geen klok, rinkelt geen telefoon. Hier zit je, kijk je en luister je, totdat je denkt: verhip, ik drijf weg, want ik word zeeziek. En dan pas merk je het geroffel van de regen op het dak.

Zilt. Kunst op het strand bij Heemskerk. Met oa Nathalie Bruys, Florian Göttke, Wapke Feenstra en Fransje Killaars. T/m 19 aug. Dag. Van zonsopgang tot zonsondergang. Wijk aan Zee, strandopgang-noord, op het strand rechtsaf en 1 kilometer lopen naar Paal 50.500.