Talkshows: praten over politiek, zonder politici

In Nederlandse talkshows wordt veel over politiek gepraat, maar liefst zonder politici. Tweederde van alle gesprekken bij De Wereld Draait Door, Pauw, Jinek en RTL Late Night van afgelopen seizoen over politiek werd gevoerd zonder politici aan tafel. Dat blijkt uit onderzoek van LJS Nieuwsmonitor in opdracht van NRC Handelsblad.

Politiek is, na cultuur, het populairste gespreksonderwerp in praatprogramma’s – met name bij Pauw en Jinek, blijkt uit het onderzoek. Bijna één op de vijf gesprekken ging over politiek. Bij Pauw was dit zelfs één op de drie.

Uit het onderzoek blijkt dat de hoofdrolspelers, de politici zelf, vaak ontbreken aan tafel. Programma’s kiezen liever voor tv-deskundigen die de politiek ‘duiden’, zoals Ferry Mingelen en Dolf Jansen (Pauw) of Jan Jaap van der Wal (RTL Late Night). De tien populairste talkshowgasten van Nederland zijn praktisch allemaal óf cabaretier óf journalist.

Eindredacteur Herman Meijer van Pauw bevestigt de trend. „Politici zijn steeds minder genegen om in talkshows op te treden”, zegt hij. „Hoe vaak wij niet ‘nee’ te horen krijgen in Den Haag tegenwoordig. Het is een frustrerende ontwikkeling.”

Volgens Meijer zijn politici tegenwoordig huiveriger om langs te komen dan een aantal jaren geleden, uit angst iets verkeerds te zeggen. „Het beleid is nu: als je niet meepraat, kun je ook geen schade lijden”, zegt Meijer.

De Wereld Draait Door nodigt om die reden liever geen politici meer uit. Presentator Matthijs van Nieuwkerk zei onlangs in het televisieprogramma De Meesterwerken dat hij zich „verveelt” aan tafel met politici. „Ik vind het heel vaak zouteloos wat ik hoor. Er zijn weinig persoonlijkheden die daar bovenuit stijgen.”

Bij De Wereld Draait Door ging vorig seizoen slechts één op de tien items over politiek. Bij het programma wordt inmiddels bijna net zo vaak over sport als over politiek gepraat.

Uit kijkcijferanalyses van de NPO blijkt dat kijkers afhaken zodra een politicus „een verhaaltje afsteekt”, aldus kijkcijferexpert René van Dammen van de NPO. „Als politici geloofwaardig optreden of als sprake is van discussie blijven de kijkers juist hangen.”

En dat is nu precies waar politici doorgaans geen zin in hebben, zegt Herman Meijer van Pauw. Hij geeft een voorbeeld. „Neem nou vandaag: de 72-jarige Joe Biden wil zich kandidaat stellen voor het Amerikaanse presidentschap. Stel het lijkt ons leuk om een aantal Kamerleden uit te nodigen om in discussie te gaan over of je op deze leeftijd nog politiek kan bedrijven. Ik geef je op een briefje dat geen enkele politicus daarover wil praten.”