Markthal Rotterdam: jarig, maar niks te vieren

Groter kan het contrast niet zijn. De stand waar koningin Máxima zich op 1 oktober 2014 verlekkerde aan enorme Iberische hammen en andere Spaanse delicatessen – de eerste ‘unit’ die ze zag bij de opening van de Markthal – biedt nu een troosteloze aanblik. Door het grijze zeil van het rolluik met heel groot nummer 52 erin geperforeerd, zijn lege vitrines zichtbaar. Delishop ‘21 Pinchos’ sloot afgelopen dinsdag wegens te weinig klanten.

Het is al de negende lege stand op de overdekte marktvloer. De leegstand is het meest zichtbaar bij de hoofdingang aan de Binnenrottekant. Links en rechts van de voormalige Spaanse delicatessenkraam zijn de rolluiken van stands 90 en 35 neergelaten. Bloemenzaak ‘Naturals’ moest sluiten omdat de bloemen niet tegen de tocht konden en de toeristen ze niet kochten. Islamitische slagerij ‘Lezzet Halal Meat’ ging in april dicht wegens gebrek aan klandizie. Voorganger Slagerij ‘J&S’ vertrok september vorig jaar omdat de omzet niet naar zijn zin was. Verderop in de hal staan nog zes verkooppunten leeg, op één na – een snoepstand - allemaal bestemd voor de verkoop van verse producten.

Valse start

Woordvoerder Mark Kolster van het Collectief Ondernemersbelangen Markthal, waarbij 48 van de 70 ondernemers zijn aangesloten zegt dat de hal een valse start heeft gemaakt. Het moest een overdekte versmarkt worden met 70 vers-stands: 16 met vis, 13 met vlees, 15 met brood en zuivel, 5 met bloemen, 17 met aardappelen, groente en fruit en 4 stands met seizoensproducten, zodat de Rotterdammers er hun boodschappen konden doen. De overige 23 stands waren bedoeld voor delicatessen (13), horeca (7) en overig (3). „Doordat er te weinig verswinkeliers instapten, werden de versunits gevuld met delicatessenzaken die in de plint hadden moeten zitten. Die plekken zijn opgevuld met horeca. De boel moest vol want de koningin was al besteld.”

„Daardoor is het een andere hal geworden die ander publiek trekt. Tachtig procent van de bezoekers bestaat uit toeristen en dagjesmensen. Ze maken foto’s van het gebouw, kopen snacks, hebbedingetjes, maar geen versproducten. Daardoor lopen de horeca, delicatessenzaken en units die snacks mogen verkopen wél en de versunits niet.”

De gewijzigde bezetting van de marktvloer verklaart volgens hem waarom buurtbewoners er hun dagelijkse dingen niet kopen. „Als je geen totaalaanbod aan verse producten hebt waarbij mensen kunnen kiezen uit verschillende aanbieders uit het goedkope-, midden- en hoge segment dan gaan ze naar de buitenmarkt of naar Albert Heijn onder de Markthal. De supermarkt draait 45 procent boven de verwachte omzet. Er is dus wel een markt voor verse producten maar de klanten kopen het niet in de hal”, constateert Kolster. Hij zit met zijn bloemenzaak nu tegenover de grootgrutter en profiteert als een van de weinigen van de klantenstroom.

Bloemen in versomgeving

De gewijzigde indeling van de overdekte marktvloer is hem en andere leden van het ondernemerscollectief een doorn in het oog. „Wij hebben ja gezegd tegen een huurcontract waarin hele andere dingen staan. Zo zou ik bloemen verkopen in een versomgeving, niet tussen horecazaken.” Het Collectief Ondernemersbelangen Markthal probeert er met verhuurder Klépierre uit te komen in een gesprek, maar als dat niet lukt dan volgt een rechtszaak. Er zijn volgens Kolster ook conflicten over de servicekosten, die veel hoger zouden zijn dan voorgespiegeld en die anders besteed zouden worden.

„Zo is de vier ton aan promotiegelden gebruikt om reclame te maken voor de Markthal als zodanig, niet om Rotterdammers te lokken met flyers en reclame in abri’s van trams, zoals beloofd.”

Conflicten zijn er ook over het binnenklimaat en het verbod voor versaanbieders om snacks en drankjes te verkopen. Halal-slagerij ‘Messar’ doet dat omdat de verkoop van vlees alleen niet genoeg oplevert en maakte een zithoek omdat klanten niet staand willen eten. Klépierre spande een kort geding aan om het contract te beëindigen maar de rechter verwees de verhuurder naar een bodemprocedure. Die begint over een week.

Voorzitter Harald Weitering van de Markthal Ondernemersvereniging waarbij alle ondernemers verplicht zijn aangesloten, spreekt ook van een „valse start” van het complex. Hij ziet evenmin reden voor een feestje om de tweede verjaardag te vieren.

„Een deel van de ondernemers sloot een contract af voor twee jaar dat deze maand afloopt. Een meerderheid verlengde weliswaar, maar een aantal niet en negen units zijn dicht omdat de huurders het niet konden bolwerken. Het vinden van een oplossing voor die leegstand is dringend. Hoe leger de hal, hoe minder publiek. Klépierre zegt ermee bezig te zijn, maar wij zien weinig actie. Geef nieuwkomers bij wijze van spreken een contract van drie maanden. Er is plek voor tijdelijke units. Zolang het versaanbod maar omhoog gaat. Eén groenteboer, bakker of visboer trekt niet genoeg versklanten om de huur te kunnen opbrengen dus moet je meerdere hebben waardoor de klantenstroom op gang komt. Kijk naar de buitenmarkt, naast de Markthal. Daar kopen de Rotterdammers wel omdat ze er veel keus hebben.”

De overname van verhuurder Corio door de Franse branchegenoot Klépierre, begin vorig jaar, deed de Markthal volgens hem ook geen goed. „Klépierre benadert de Markthal zoals andere winkelcentra maar dit is geen normaal winkelcentrum. Steeds meer ondernemers vragen zich af of het concept wel haalbaar is,” verzucht Weitering.

Verloop heel normaal

Markthaldirecteur Edgar Mulder van Klépierre neemt de kritiek serieus, zegt hij. Achter de schermen werkt het Markthalteam volgens hem hard aan de toekomst van de Markthal. „We zijn druk bezig met acquisitie en marketing. Daarbij staat storytelling centraal, het verhaal vertellen achter de verse, speciale producten. Zo organiseren we rondom Wereldvoedseldag op 16 oktober proeverijen met uitleg over producten waarbij de focus op vers ligt. ”

Mulder begrijpt de ongerustheid over de leegstand en het verloop onder versaanbieders. „De Markthal is een nieuw concept waardoor vergelijkingsmateriaal ontbreekt, maar in winkelcentra is een verloop van zo’n vijf tot tien procent heel normaal. Leegstaande units bieden ook kansen. Zo zijn wij in gesprek met potentiële huurders én ondernemers die al in de Markthal zitten en zelfs willen uitbreiden.” Maar het opvullen van die units is volgens hem niet altijd zo makkelijk als de buitenwereld denkt. „Units die leeg staan omdat de huurder het contract niet verlengde, kunnen we verhuren aan nieuwe ondernemers. We zijn al bezig met enkele partijen die tijdelijk een ruimte willen huren. Maar dan kan niet zomaar als units worden gesloten door een huurder terwijl er nog een contract op zit. Dan moet een opvolger uit dezelfde branche worden gevonden en dat kost tijd.”

Miljoenen bezoekers

De klachten over het verbod op de verkoop van drankjes en hapjes door aanbieders van verse producten zegt de Markthaldirecteur ook serieus te nemen, maar voor een oplossing is hij naar eigen zeggen deels afhankelijk van het bestemmingsplan: het concept en de randvoorwaarden die destijds zijn vastgelegd. „Wij moeten ons daaraan houden. Hierover zijn we in overleg met de gemeente.”

Mulder bevestigt dat de Markthal veel binnen- en buitenlandse toeristen trekt maar dat biedt volgens hem ook kansen. „Er zijn maar weinig ondernemers bij wie jaarlijks miljoenen bezoekers voorbij trekken. Die moet je naar je unit zien te lokken.” Negentig procent van die toeristen komt uit Nederland, zo blijkt volgens hem uit het jongste onderzoek van onderzoeksbureau Strabo twee weken geleden. Het percentage Rotterdamse bezoekers stijgt volgens hem.

De meerderheid van de ondernemers in de Markthal is tevreden over de omzet, zegt Mulder. „Vijf van de zeven aflopende contracten van twee jaar zijn onlangs verlengd waaronder ook aanbieders van versproducten.” Al liggen er een aantal „uitdagingen” – Mulder doelt op de conflicten en juridische procedures – toch is er in zijn ogen reden voor een feestje. „In de beginperiode zei iedereen: dat hou je niet vol, 8 miljoen bezoekers per jaar (iemand die meermaals in- en uit loopt wordt telkens geteld als nieuwe bezoeker, red.) maar de bezoekersaantallen zijn stabiel en we zitten er zelfs iets boven.”