Chriet Titulaer: jarenlang het gezicht van de toekomst

Sterrenkundige en televisiepersoonlijkheid Chriet Titulaer is afgelopen weekeinde op 73-jarige leeftijd overleden. Dat bevestigde de familie van de voormalig presentator zondagavond tegenover dagblad De Limburger. Titulaer kampte al jaren met een slechte gezondheid en verbleef de laatste jaren in een verzorgingstehuis.

Chriet Titulaer was in de jaren zeventig en tachtig voor het Nederlandse publiek het icoon van de wetenschappelijke vooruitgang, door zijn eigen televisieprogramma’s en zijn boeken. Een hele generatie leerde van hem over astronomie, over het weer, en over de nieuwe technologische snufjes, gebracht met Limburgs accent en opvallende ringbaard.

Titulaer werd in 1943 geboren in het dorp Hout-Blerick, bij Venlo. Hij ging in Utrecht sterrenkunde studeren en organiseerde al in 1966 een grote landelijke expositie over sterrenkunde: Mens en het heelal. Titulaer werkte enkele jaren als astronoom in Parijs, en aan de University of Arizona. Daar hielp hij bij het selecteren van landingsplaatsen voor de maanlanding. Zijn wetenschappelijke carrière duurde kort: hij ruilde die al als twintiger in voor pionierswerk in de wetenschapscommunicatie. Bekendheid kreeg Titulaer in 1969, toen hij samen met Henk Terlingen (‘Apollo Henkie’) voor de tv rechtstreeks verslag deed van de eerste maanlanding. Twaalf jaar later voorzag hij de lancering van de eerste spaceshuttle van commentaar.

In 1983 ging Titulaer zelf televisie maken. Hij produceerde populair-wetenschappelijke programma’s zoals Tros Wondere Wereld , en tv-cursussen zoals Nederland en het weer.

Ook schreef de sterrenkundige populaire, rijk geïllustreerde publieksboeken. De mens in het heelal (1977) kende alleen al in de eerste druk een oplage van 99.000 exemplaren.

Zelfs in 1986 behield Titulaer zijn optimisme. In de eerste maanden van dat jaar ontplofte de spaceshuttle Challenger en vond de kernramp in Tsjernobyl plaats. Toch kreeg Titulaer het voor elkaar dat er in mei, ter ere van de tentoonstelling Space ’86 in de Jaarbeurs, een Saturnus-raket tegen de Domtoren geplaatst werd. De enorme witte raket reikte tot aan de spits van de kerk.

Titulaer geloofde in 2002 nog dat internet nooit populair zou worden.

Het grootste en succesvolste project van Titulaer was het Huis van de Toekomst in Rosmalen (1989), bedoeld om bezoekers een beeld te geven van slimme technologie. In de zeven jaar dat het huis open was, trok het 3,5 miljoen bezoekers. Later volgde een Kantoor van de Toekomst.

In het Huis werden ongeveer 250 nieuwe technieken getoond. Het was een duurzaam huis, met collectoren voor zonnewarmte en waterrecycling – innovaties die destijds al in milieubewuste kringen gepropageerd werden. In Rosmalen spraken vooral de vernieuwingen voor huiselijk gemak tot de verbeelding. Als je ‘dak open’ riep, gebeurde dat ook.

‘Domotica’ is geen gemeengoed geworden. De koelkast die zelf nieuwe melk bestelt, is eerder een symbool geworden van technologie waaraan consumenten geen behoefte hebben. We kunnen onze zuivel zelf wel aanvullen, vanachter onze telefoon.

Dat communicatie een grote vlucht zou nemen, zag Titulaer wel scherp voor zich. Zijn Huis van de Toekomst had een computerterminal voor thuiswinkelen. En al in 1985 hield hij een voordracht bij een kabelbedrijf, waarin hij betoogde dat huizen aansluiting zouden moeten krijgen op een glasvezelnetwerk. „Daarmee kun je honderd televisieprogramma’s gelijktijdig brengen, én telefoon, én beeldtelefoon, én alarmering, én telewinkel en telegiro. Alles wat je maar zou willen.”

Het enige dat Titulaer destijds niet voorzag, was dat één computernetwerk tien jaar later al die telegadgets mogelijk zou maken: het internet.

Titulaer voorspelde wel dat het internet zou opkomen, maar hij zag het als een voorziening voor grote bedrijven en instituten.

Nog in 2002, in een interview in Carp zei Titulaer gedecideerd dat internet nooit populair zou worden onder gewone burgers. Hij gebruikte het zelf ook niet. „Ik geloof daar niet in.”  Hij was destijds een van de weinige Nederlanders die gebruik maakte van de beeldtelefoon. Maar ook daarvan dacht hij dat het technologie zou blijven voor „1 procent van de bevolking”.

De huidige dominantie van mobiele communicatie was in de jaren 80 nog ver weg. Titulaer kwam in 1985 op tv met een fiets voor mobiel telefoneren, ontwikkeld door de PTT. Op de stang was een telefoon ter grootte van een konijn gemonteerd. Achteraf bleek dit een 1-aprilgrap en de werkelijkheid uiteindelijk eindeloos geavanceerder.

Lees ook dit stuk uit 1992 over de opkomst van internet: Chriet Titulaer: Een kantoor zonder ‘netwerk’ bestaat straks niet meer

Het Huis van de Toekomst was het laatste grote project van Titulaer. Het huis sloot in 1996 – volgens de sterrenkundige omdat contracten met uitvinders en fabrikanten afliepen, schreef de Volkskrant twee jaar geleden in een terugblik. Bij het Huis van de Toekomst in Rosmalen worden nu slipcursussen gehouden.

In het nieuwe millennium gaf Titulaer nog regelmatig lezingen, als futuroloog. Hij woonde in Houten en bezat een grote verzameling van zo’n 700 robots. Titulaer liet één van zijn robots, Topo genaamd, af en toe door de straat heen en weer lopen.

Ruim tien jaar geleden trok Titulaer zich terug uit het openbare leven. Hij werd ziek en trad niet meer op in de media.

Een Huis van de Toekomst zal niet snel meer terugkeren. Titulaer voorspelde het al in de jaren tachtig: nieuwe technologie is te groot geworden voor een huis.