Ook bovengronds wordt alles anders

De grootste verandering sinds de introductie van de paardentram in 1875. Zo noemt vervoersbedrijf GVB de invoering van de nieuwe dienstregeling op zondag 22 juli. Niet alleen gaat de Noord/Zuidlijn rijden, ook bovengronds gaat er veel veranderen.

Nog voordat de metro rijdt, waarschuwt het GVB al voor fikse storingen. „We houden rekening met vier verstoringen van minstens een half uur per week”, zegt Michiel Sommeijer, vervoerskundige van het GVB. De nieuwe metrolijn en het bovengrondse ov-netwerk zullen met kinderziektes kampen. Ook kunnen de informatieborden en reisapps tijdens de storingen geen actuele informatie bieden. „De Noord/Zuidlijn rijdt met software die gekoppeld is aan de reisinformatie”, zegt Sommeijer. „We verwachten dat de storingen zeker een halfjaar kunnen aanhouden.”

“Het is een project dat tot het einde toe spannend blijft”, zei oud-wethouder Pieter Litjens over de Noord/Zuidlijn in april.

Reizigers in Amsterdam-Noord zullen de grootste hinder hebben van een storing. Er zijn straks nog maar twee GVB-buslijnen (lijn 36 en 37) die onder het IJ doorgaan. De afhankelijkheid van de metro op de bereikbaarheid van de rest van de stad wordt groter. Tijdens een storing staan binnen een halfuur tot een uur twintig pendelbussen klaar om gestrande reizigers naar station Centraal te brengen.

De meeste reizigers die via Noord de stad in willen, moeten overstappen. Tweederde van de bussen uit Waterland zal metrostation Noord als eindpunt hebben. Alleen Connexxion-lijnen 391 en 394 van Zaandam blijven naar Centraal rijden, evenals EBS-lijnen 306 en 305 uit Purmerend en 314 en 316 uit Waterland.

Door de komst van metrostation Noord verdwijnt er daar wel een halte: Eeuwige Jeugdlaan. Daartegenover staat dat de buslijnen 34 en 35 dwars door de wijk gaan rijden. „Een oost-westverbinding ontbrak al jaren”, zegt Sommeijer van het GVB. „Terwijl de helft van mensen uit Amsterdam-Noord niet buiten het stadsdeel reist.”

Minder diesel, meer stroom

Station Centraal wordt ontlast. Althans, wat betreft het busverkeer. Minder bussen door de IJtunnel betekent minder files op de Prins Hendrikkade en een betere luchtkwaliteit. „We kopen minder diesel in en meer groene stroom dankzij de metro”, zegt Sommeijer.

Ook zullen minder trams op Centraal stoppen. Trams die parallel rijden aan de Noord/Zuidlijn gaan andere routes rijden, behalve lijn 24. Dat betekent: minder trams over Vijzelgracht, Leidsestraat en Rokin. „We geven openbare ruimte terug aan de stad”, zegt Sommeijer. Wel gaan er meer trams rijden over de binnenring: Marnixstraat, Weteringschans en Sarphatistraat.

Voor de bewoners in Oost wordt het wennen. De meeste trams krijgen een ander nummer en halte Pretoriusstraat wordt Oostpoort. En lijn 9 van Diemen naar Centraal verdwijnt.

Amsterdammers maken zich zorgen over de verdwijnende tramlijnen door de Noord/Zuidlijn, maar Alexandra van Huffelen, algemeen directeur van het GVB, enthousiast. “Het is een fenomenale verbetering van het openbaar vervoer.”

Desondanks wordt Oost beter bereikbaar: lijnen 3 en 7 worden respectievelijk doorgetrokken naar Flevopark en Azartplein. En er zijn betere verbindingen met West: de nieuwe lijn 19 gaat van Diemen Sniep via Leidseplein naar Sloterdijk; lijn 1 van Muiderpoortstation naar Osdorp; en lijn 7 van Azartplein naar Slotermeer. Ook blijft Centraal bereikbaar vanuit Oost met lijn 14.

Minder keuze is er voor de bewoners rondom het Bos en Lommerplein. Tram 14 doet hun buurt niet meer aan, ondanks protestacties. „Het is de minst drukke lijn, die bijna dezelfde route rijdt als tram 7”, zegt Sommeijer.

Zuid gaat er het meeste op vooruit

Voor de reizigers in Zuidoost verandert er niets, evenals voor de busreizigers in Nieuw-West. Ook tram 26 naar IJburg blijft dezelfde route rijden, alleen gaat deze frequenter rijden. Trams 2, 4, 13, 17 en 24 blijven ongewijzigd. De helft van de reizigers die vanuit het zuiden naar Amsterdam komen, kan overstappen op station Zuid. Buslijnen 347 en 357 blijven doorrijden tot aan de buurt van het Leidseplein.

„Zuid profiteert het meest als stadsdeel van de Noord/Zuidlijn”, zegt David Aulman, programmaregisseur van de Vervoerregio Amsterdam, die het ov aanbesteedt. Vooral de bewoners en werknemers van bedrijven die dicht bij de nieuwe metrolijn wonen of werken gaan hebben er baat bij, net als bezoekers van de RAI. Toch profiteert niet iedereen in Zuid. Tram 16 verdwijnt, waardoor haltes verdwijnen in de De Lairessestraat en de Ruysdaelstraat.

Of de reizigers blij zullen zijn met de nieuwe dienstregeling blijft afwachten. „Dat is afhankelijk van de beleving van reizigers”, zegt Aulman. „De één wil graag overstappen om zo snel mogelijk op zijn bestemming te zijn, terwijl een ander dat als hindernis ervaart.” Desondanks wordt het wennen. Enkele haltes verdwijnen of krijgen een andere naam en lijnen gaan een andere route rijden. Maar de meeste reizigers zullen sneller op hun bestemming zijn, al moeten ze daarvoor vaker overstappen. „Net als in andere steden, zoals Londen en Parijs”, zegt Aulman.

Correctie (19 juli 2018): op een eerdere versie van de kaart boven dit artikel stond aangegeven dat lijn 5 nog bij Centraal Station komt. Dat is niet het geval en is op een nieuwe kaart aangepast.