De Grijze Wolven verbieden maakt ze alleen sterker

In navolging van Frankrijk heeft de Tweede Kamer in overweldigende meerderheid gestemd voor een onderzoek naar het verbieden van de Turkse ultra-nationalistische Grijze Wolven in Nederland. De Grijze Wolven zijn al decennialang in Europa actief. In Nederland verenigen de Wolven zich onder de koepel Turkse Federatie Nederland (TFN), met ruim twintig lokale afdelingen die zich bijvoorbeeld Stichting Turks Cultureel Centrum (Almelo, Nijmegen), Turkse Kulturele Vereniging (Enschede), Vereniging Samenwerking Nederlandse en Islamitische Jongeren Versam (Rotterdam) en Turks Islamitisch Culturele Stichting (Den Haag) noemen.

De meest zichtbare activiteit is doorgaans een jaarlijks Turks Festival, met Turkse hapjes en muziek, terwijl binnenskamers onder het mom van huiswerkbegeleiding, vrouwenbijeenkomst of integratiebevordering de ultra-nationalistische boodschap wordt uitgedragen. Op groepsfoto’s houden ze meestal braaf de arm laag, maar er zijn zat beelden beschikbaar waarop massaal het handteken van de Grijze Wolven in de lucht wordt gestoken. Ook de symbolische drie halve manen zijn altijd wel ergens zichtbaar.

De ideologie is fascistisch en streeft naar het verenigen van alle Turkse volkeren. In Turkije leidt dat al sinds de jaren zeventig tot geweld tegen iedereen die zich tegen fascisme verzet, meer specifiek tegen Armeniërs, Koerden en linkse Turken. Ook in Nederland is er geweld, bijvoorbeeld tegen Koerdische verenigingen. In Frankrijk gingen leden en sympathisanten van de Grijze Wolven vorige maand op ‘jacht’ naar Armeniërs, opgejut door het conflict om Nagorno-Karabach.

Politiek opportunisme

Verbieden klinkt niet onredelijk. Grondwettelijk en internationaal-rechtelijk gezien gaat dat echter niet lukken. Als het al slechts ternauwernood lukt een criminele motorbende te verbieden, hoe ga je dan hard maken dat Turkse Culturele Verenigingen eenzelfde lot zou moeten treffen? De hele koepel TFN illegaal maken? Knikker ze dan eerst maar uit het Contactorgaan Moslims en Overheid, waar TFN sinds 2013 deel van uitmaakt, en stop de subsidies die negen gemeentes (Amsterdam, Arnhem, Beverwijk, Den Haag, Dordrecht, Hengelo, Nijmegen, Rotterdam en Soest) nog altijd geven aan lokale afdelingen.

Lees ook De achtertuin van Rusland en Turkije is ook de onze

De Tweede Kamer-fracties die stemden voor onderzoek naar een verbod van de Grijze Wolven (alle partijen, behalve Denk), weten natuurlijk best dat een dergelijke inperking van de vrijheid van vereniging indruist tegen de mensenrechten. Dit onderzoek komt voort uit politiek opportunisme. De meningsverschillen tussen Europa en Turkije stapelen zich op, onder andere over het oostelijke Middellandse Zeegebied, Nagorno-Karabach en Libië. Omdat Erdogan in een coalitie zit met de moederpartij van de Grijze Wolven, de nationalistische MHP, treft retoriek over een verbod in Turkije doel. Maar in plaats van iets op te lossen, drijft een niet uitvoerbaar verbod de conflicten alleen maar op de spits. Het wakkert het nationalisme aan Turkse zijde aan en drukt veel Europeanen met Turkse wortels verder in een hoek – een positie die ze alleen maar gepassioneerder zullen verdedigen.

Wat veel Tweede Kamerleden zich allicht niet realiseren, is dat het fascisme van de Grijze Wolven in Turkije geen splinter-ideologie is, maar de mainstream. De leiders van alle politieke partijen (behalve die van de HDP, de linkse partij die haar roots heeft in de Koerdische beweging) maken van tijd tot tijd het Grijze Wolven-handgebaar. Ze zijn allemaal extreem nationalistisch en militaristisch, ze zijn allemaal toegewijd aan het opleggen van de Turkse, soennitische identiteit aan al hun burgers (inclusief zij die geen Turken en/of soennieten zijn, zoals Koerden of alevieten). Het leger is de handhaver: het beruchte handgebaar wordt overal gezien waar Turkse militairen huishouden, van Koerdistan en Syrië tot Cyprus, Irak en Nagorno-Karabach. De ideologie van de Grijze Wolven is de diesel waar de Turkse staat op brandt.

De Koerdische kwestie

Wil je werkelijk van de Grijze Wolven af, zowel in Turkije als Europa? Dan moet het hele Turkse systeem dus op de schop. Europa zou een duwtje in de goede richting kunnen geven door er bij Erdogan op aan te dringen de kwestie aan te pakken die Turkije al zo lang het bestaat in zijn greep houdt en die direct met het Turkse nationalisme verbonden is, namelijk de Koerdische kwestie. Tussen 2013 en 2015 waren er onderhandelingen met de gewapende Koerdische PKK, maar die liepen spaak omdat het proces – kort gezegd – Erdogan politiek te weinig opleverde. De onderhandelingstafel moet weer tevoorschijn worden gehaald uit de kelders van het presidentieel paleis.

Lees ook De Hagia Sofia is meer dan een gebouw of museum

Als Turkije die klus oprecht ter hand neemt, zal dat de behoefte aan extreem-nationalisme ondermijnen. Dat kost tijd, maar een andere optie is er niet. Waarom kiezen Europese politici, inclusief de Tweede Kamer van links tot rechts, deze benadering niet? Omdat ze liever de anti-Turkse en anti-islamitische sentimenten van zichzelf en een groot deel van hun bevolking te gelde maken. Ze zijn welbeschouwd net zo onmachtig hun nationalisme los te laten als de Grijze Wolven dat zijn. En dat brengt ieders vrijheden in gevaar.

Correctie (2 december 2020): In een eerdere versie stond dat Schiedam nog altijd subsidie geeft aan de lokale afdeling van de koepel Turkse Federatie Nederland. Dat klopt niet; sinds 2015 heeft de gemeente Schiedam niet meer voorzien in financiële of andere ondersteuning. Dat is hier gecorrigeerd.