Bravere kinderen en kleinere klassen lokken docenten naar Vlaanderen

Af en toe maakt juf Eline een blunder. „In de gang moeten jullie lopen”, roept ze tegen de kinderen. Plots beginnen de leerlingen te rennen. Wat blijkt: lopen is rennen, en stappen is lopen in het Vlaams, vertelt de 27-jarige Nederlandse leerkracht Eline Guis. Gelukkig kunnen de leerlingen erom lachen en begrijpen zij de juf steeds beter. Guis, afkomstig uit Sliedrecht, verhuisde twee jaar geleden naar Grimbergen in België. Ze geeft les aan groep 5 van de Kakelbontschool in Brussel. „In eerste instantie ben ik voor de liefde verhuisd, maar ik ben erachter gekomen dat België de plek is waar ik juf wil zijn.”

In Vlaanderen staan steeds meer Nederlandse leraren voor de klas. Vorig jaar werkten er 1.010 Nederlandse leerkrachten over de grens, meldt het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming (OV). In het schooljaar 2017-2018 waren dit er 770, een stijging van meer dan 30 procent in vijf jaar. De meeste Nederlandse leerkrachten werken in Antwerpen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in voortgezet onderwijs en basisonderwijs, bericht het OV.

Leraren met wie NRC sprak noemden het vaakst de volgende redenen om in België te werken: meer aanzien bij de leerlingen, betere arbeidsvoorwaarden, meer vakantiedagen, lagere werkdruk en aanzienlijk kleinere klassen. „Zo stijgen de salarissen mee met de inflatie, de ziektekosten zijn lager en de kinderen zijn zelfstandiger”, zegt Eline Guis.

In februari vroeg Vlaams parlementslid Karolien Grosemans (N-VA) cijfers op over het aantal Nederlandse leraren in Vlaanderen bij de Vlaamse onderwijsminister Ben Weyts (N-VA). Geen van beiden had een verklaring voor de toename. Dat was aanleiding voor CDA en PVV om vorige maand schriftelijke vragen te stellen aan het Nederlandse ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) over de invloed van het vertrek op het Nederlandse onderwijs. Het OCW antwoordde te zullen investeren in de salarissen van leraren en het aanpakken van de werkdruk. Al verdienen leerkrachten in Nederland over het algemeen niet minder dan in Vlaanderen. Het ministerie wil ervoor zorgen dat het beroep leraar aantrekkelijk is en blijft, zodat leraren in het onderwijs blijven en er meer mensen in de sector aan de slag willen.

Te grote klassen

Vooraan in de klas van juf Eline Guis is een leerling niet aan het opletten. Hij loopt wat rond, terwijl Guis druk bezig is met extra uitleg geven aan de mini-klas. In dit groepje krijgen kinderen meer hulp, terwijl de rest geacht wordt zelfstandig verder te werken. De Kakelbontschool heeft van ieder leerjaar maar één groep, met maximaal 22 leerlingen. „In Nederland had ik zo’n 30 leerlingen in de klas. Dat werd mij soms te veel.” Volgens het Vlaamse bureau voor statistiek is het aantal leerlingen per klas in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs in Vlaanderen een van de laagste in vergelijking met de buurlanden. Nederland blijkt vergeleken met andere Europese landen vrijwel de meeste leerlingen per klas te hebben.

Net wanneer juf Guis zich heeft omgedraaid, begint het jongetje met spieken, waarna hij zijn maatje een boks geeft. Gauw loopt hij terug naar zijn plek. „Heb jij die sommen zelf gemaakt? Of waren je ogen op een ander schrift geplakt?”, vraagt Guis fronsend. Hij blijft stil en knikt braaf. „In Vlaanderen krijg ik meer respect en aanzien van de leerlingen dan in Nederland”, zegt Guis.

„Als Eline een dictee geeft, komt het soms voor dat de kinderen het verkeerd opschrijven, vanwege haar Nederlandse accent”, vertelt An Ghys, directeur van de Kakelbontschool. Haar valt op dat zij Guis veel directer feedback kan geven dan Vlaamse collega’s. „Eline gaat professioneel om met haar feedback, terwijl de Vlamingen het al snel persoonlijk opvatten.” Ook merkt Ghys dat Guis meer ervaring heeft met het lesgeven met technologische leermiddelen.

Niet alleen Nederlandse leerkrachten zoeken een baan over de grens. Het aantal Vlaamse leraren dat in Nederland werkt, is ongeveer net zo groot als andersom, schat Tamar van Gelder, voorzitter van de Algemene Onderwijsbond. Die werken vooral in Zeeland, Noord-Brabant en Limburg, zegt ze. Volgens haar vinden Belgen werken in Nederland aantrekkelijk vanwege de vrijheid, individuele aanpak in lesgeven, en de verantwoordelijkheid die leraren er krijgen.

Guis ervaart die vrijheid juist op haar school in België. „In Nederland werkte ik voor elk vak via een vaste methode. Op de Kakelbontschool mag ik mij laten inspireren door allerlei verschillende methodes en bedenk ik zelf een thema waaraan ik mijn lessen en lesdoelen koppel.”

Springen en rekken

De kinderen in de klas van Guis zijn aan het springen, rekken en strekken om voor het volgende vak op te warmen. „Het is tijd voor gymles en rollenspel!”, roept juf Guis. De ene helft gaat mee met de turnleraar en de rest blijft bij haar. Godsdienstlessen en gymlessen worden hier door vakdocenten gegeven. Volgens het ministerie is het niet verplicht om vakdocenten of assistenten in te zetten.

„Tijdens de uren dat de leerlingen les krijgen van vakdocenten, wordt van mij verwacht dat ik aan administratie werk of dat ik zorggesprekken voer met mijn zorgcoördinator, de directie of ouders.” In Nederland moest zij meestal doorwerken in haar vrije tijd.

Aan het einde van de schooldag komt een verdrietig meisje op Guis afgelopen. „Juf, hij heeft mij een domme ezel genoemd!” Ze wijst naar een groepje jongens in de gang. „Ik moet eens een hartig woordje met jou spreken”, zegt juf Eline tegen een van hen. Zonder gemaar of tegenstribbelen luistert het jongetje naar de juf. Het is al snel opgelost. De fijne sfeer in de klas en op school, denkt Guis, is mede te danken aan de vele groepsvormende activiteiten die ze door het schooljaar heen hebben.

‘Makkelijk een job’

Net als Nederland heeft België een lerarentekort. „In Brussel was het gemakkelijk om een job te vinden”, zegt Guis. In Vlaanderen zijn er twee keer zoveel openstaande onderwijsvacatures als vijf jaar geleden. Er is een tekort aan zo’n 10.000 voltijds leerkrachten, meldt Koen Pelleriaux, bestuurder van de Vlaamse onderwijsinstelling GO!. In Nederland is er een tekort van 9.700 fulltime leraren in het basisonderwijs. In het voortgezet onderwijs zijn de cijfers minder eenduidig, maar het ministerie van OCW schat dat er over vijf jaar een tekort van ruim 2.000 voltijdbanen bij zal komen in het middelbaar onderwijs.

Zodra de schoolbel rinkelt willen de kinderen zo snel mogelijk het klaslokaal verlaten. „Waar ik ook ben: kinderen blijven kinderen”, zegt Eline Guis.