Opvoeden: hoeveel invloed hebben jouw ouders op je kinderen?

Een duizendpoot loopt in het bos en komt een muis tegen. ‘Weet je wat ik zo knap vind?’ zegt de muis. ‘Dat je niet over je eigen benen struikelt, want je hebt er zo veel. Hoe doe je dat?’ Daar had de duizendpoot nog nooit over nagedacht. ‘Tja, ik loop gewoon,’ zegt hij dan ook, ‘ik weet het verder eigenlijk ook niet.’ De muis groet en de duizendpoot staat ook op het punt om door te lopen. Maar dan gebeurt er iets vreemds. De duizendpoot krijgt ineens geen poot meer voor de andere. Wat eerst automatisch ging, lukt hem niet meer, nu hij er teveel over moet nadenken.

Dit verhaaltje is helaas niet van mezelf, maar ik vind het een mooie metafoor voor het opvoeden van kinderen. Als je je kinderen gewoon een beetje meeneemt in het bestaan en je volgt een paar eenvoudige principes – je zorgt voor veiligheid, je stelt grenzen, je luistert naar je kind, wat niet betekent dat je automatisch ook doet wat hij zegt, en je stimuleert je kind om eigen ervaringen op te doen – dan kom je echt al een heel eind. En dan mag het best af en toe fout gaan, gewoon omdat het in de basis tussen jou en je kind goed zit.

Leestip: Rol van opa en oma in de opvoeding

Stevig aanpakken

Het wordt in de opvoeding pas ingewikkelder als je als ouder zelf een moeilijk verleden met je meedraagt. We zien bijvoorbeeld dat ouders die vroeger zelf vaak gestraft zijn, dat ook bij hun eigen kinderen doen. Logisch, want ten eerste is dat je voorgedaan en ten tweede is het moeilijk te verkroppen dat je kind wegkomt met zaken waar jij vroeger zo hard voor werd aangepakt. En door je kind ook weer hard aan te pakken, laat je aan je eigen ouders zien hoe loyaal je wel niet aan ze bent. ‘Ik ben er zelf ook niet slechter van geworden,’ zeggen deze ouders soms. Meestal ben ik dat niet met ze eens. Ze zijn er namelijk vaak wél slechter van geworden, maar het is moeilijk voor ze om dat te zien. En dat snap ik dan ook wel weer.

Vind je het moeilijk om het goede voorbeeld te geven aan je kind? Zo pak je dat aan

Z’n pa achterna

In de gezinstherapie noemen we die van generatie op generatie doorgesluisde gezinscultuur ook wel de ‘doorgegeven rekening’. Zo kende ik ooit een notaris die eigenlijk onderwijzer wilde worden, maar dat van zijn vader niet mocht, omdat daar geen droog brood in te verdienen zou zijn. Maar wat deed hij? Hij manipuleerde zijn eigen zoon óók richting het notariaat, net zoals zijn vader dat bij hem had gedaan. Hij was er niet slechter van geworden, had hij achteraf bedacht. Alhoewel: een gelukkige notaris was hij niet bepaald.

Ken jezelf

De werkelijke pedagogen zijn in mijn ogen dan ook niet de Maria Montessori’s van deze wereld, maar gewone mensen die het is gelukt de doorgegeven rekening bij hen te laten stoppen. Ze geven niet aan de volgende generatie door wat ze zelf van de vorige aan ingewikkeldheden hebben meegekregen. En om dat te kunnen doen, heb je als ouder toch een beetje de gave van zelfkennis nodig. ‘Ken uzelve’ stond zo’n drieduizend jaar geleden boven het Orakel van Delphi. Dus, lieve vader en moeder, voor het welzijn van uw kinderen: ken uzelve en weet daarna wat u daarvan wel wil doorgeven, en wat niet.

Dit artikel is eerder verschenen in Ouders van Nu Magazine – Tekst: Steven Pont.