Op een imaginaire reis naar vuurtorens aan het einde van de wereld

Voor mij is het de Brandaris. De oudste nog bestaande vuurtoren van Nederland.  Vermoedelijk  vernoemd, zo wil online magazine Historiek, naar een nabijgelegen dorpje dat destijds Sint Brandarius of Sint Brandarys heette.  Volgens Wikipeda naar de voormalige Brandariuskerktoren die daarvoor de rol van baken vervulde.

Hoe het ook zij, altijd springt mijn hart op als ik die vierkante toren vanaf de boot naar Terschelling  in het vizier krijg.

Bij de eerste poging de vuurtoren te bouwen in 1592 stortte de toren in. Vermoedelijk doordat er te zachte stenen waren gebruikt. Zes bouwers kwamen om. Na poging twee liet de Brandaris, 53,7 meter hoog, in 1594 voor het eerst zijn licht over de zee schijnen. ‘Tot waarschouwinge aller seevarende die God behoede,’ aldus de plaquette op de gevel.

Alleen dat drama van die bouw al. Ik zeg: toch een gemiste kans voor de Spaanse illustrator en schrijver José Luis González Macías, van wie Atlas van vuurtorens aan het einde van de wereld nu door Irene van de Mheen voor  Meulenhoff is vertaald. De titel is gebaseerd op Jules Vernes Le phare du bout du monde.

González Macías was gevraagd een albumhoes te ontwerpen voor de Spaanse band North of South, zo schrijft hij in zijn voorwoord. ‘Ik kreeg het idee om een droomachtige tekening te maken van op asteroïden rondzwevende vuurtorens die hun licht rondom in de ruimte werpen.’

Op asteroïden rondzwevende... Die moest ik even laten bezinken.

Lang verhaal kort: hij raakte in de ban van de  ‘zieltogende wezens’ die vuurtorens zijn geworden naarmate ze steeds overbodiger zijn. Hij, Spaanse landrot, besloot hun verhalen op te tekenen, gelardeerd met illustraties en zeekaarten.  Vierendertig vuurtorens neemt hij zo onder de loep.

Mee op zijn ‘imaginaire reis’.

De vuurtoren van Adziogol, gebouwd tussen 1908 en 1911 – een ingenieuze staalconstructie aan de Zwarte Zee van Sovjetarchitect Vladimir Sjoechov. Met 64 meter de hoogste vuurtoren van Oekraïne en de negentiende van de wereld. De vuurtoren op Eddystone Rocks, 14 kilometer ten zuidwesten van Cornwall; en eigenlijk vijf vuurtorens in een opeenvolging van rampspoed tussen 1696 en 1879 waarbij bouwers en wachters het leven lieten. 

De Eilean Mòr, vuurtoren op de Flannan Isles in de Schotse Buiten-Hebriden; Emma Stonex baseerde haar vorig jaar verschenen roman De lichtwachters op het mysterie dat ook González Macías beschrijft. Drie vuurtorenwachters verdwenen er spoorloos in 1900: de aflossing trof een vergrendelde deur, beslapen bedden en volle borden op tafel.

Jammer van de Brandaris. Maar wat een fijn boek. En – ik heb er de website van North of South erop gecheckt – die albumhoes is er nooit meer van gekomen. 

Beter.

Marjolijn de Cocq schrijft elke week een column voor Het Parool. Lees al haar columns hier terug.

Reageren? m.decocq@parool.nl