In tentoonstelling History & Royalty staat De Nieuwe Kerk zelf centraal
De Nieuwe Kerk staat bekend als tentoonstellingsruimte, maar in History & Royalty staat het monumentale gebouw zelf centraal. Een expositie in de vorm van een autobiografie.
Toen begin 15de eeuw het idee voor de bouw van de Nieuwe Kerk ontstond, lieten de initiatiefnemers een maquette maken om sponsors mee te werven. Dit middeleeuwse promotiemateriaal bestaat helaas niet meer, maar wel het schilderij dat rond 1500 van het model werd gemaakt. En daaraan is te zien dat het oorspronkelijke ontwerp anders was dan het monument dat we nu kennen. Er is nog geen dwarsschip en rechts van het portaal bevinden zich vijf in plaats van zeven ramen. Ook ontbreken de winkeltjes en huisjes die in de loop der eeuwen tegen de kerkgevel zijn gebouwd, als een soort architectonische schimmel. De Nieuwe Kerk is een vrijstaand, strak en statig gebouw in laatgotische stijl.
Het zogeheten ‘maquetteschilderij’ van Pieter Gerritsz is recent gerestaureerd en nu voor het eerst publiek te zien. Het is onderdeel van de nieuwe tentoonstelling History & Royalty. 600 jaar geschiedenis van De Nieuwe Kerk.
Overvleugeld
De meeste mensen zullen De Nieuwe Kerk kennen van de Dodenherdenking, de 5 meiviering en de huwelijksvoltrekking van Willem-Alexander en Máxima in 2002. Maar het merendeel van de tijd doet de kerk dienst als kunsthal met een druk tentoonstellingsprogramma. Daardoor zou je bijna vergeten dat het monumentale pand en interieur zelf ook genoeg te vertellen hebben.
De Nieuwe Kerk houdt jaarlijkse History & Royalty-exposities sinds 2014 – met uitzondering van 2018, toen er werd gerestaureerd – en dat ze ieder jaar anders en verrassend zijn, zegt veel over de verhalenrijkdom die aan dit gebouw kleeft. De kern is natuurlijk telkens hetzelfde. De Nieuwe Kerk begon als tweede godshuis van de stad maar overvleugelde in de 17de eeuw de Oude Kerk. Toen had de katholieke pracht en praal al plaatsgemaakt voor protestantse soberheid.
Ondanks het ontbreken van een klokkentoren – het gemeentebestuur hield de bouw tegen, ondanks de 6363 palen die als fundering al de grond in waren gegaan – groeide de kerk uit tot stedelijk en zelfs nationaal brandpunt. Vanaf 1814 zijn hier zeven koningen en koninginnen ingehuldigd.
Uitbundige guirlandes
In de Boelenskapel wordt getoond hoe het kerkinterieur er voor de Beeldenstorm uitzag: vlakken in felblauw, groen en rood, met gouden sterren en uitbundige guirlandes. De reconstructies zijn gebaseerd op onderzoek van de geschilderde engelen op de tegenover staande zuilen, de enige oorspronkelijke decoratie die nog over is.
De audiotour geeft hierover uitleg. Net als over de 19de-eeuwse domineeskamer en de diverse glas-in-loodramen, onder wie een aantal van hedendaagse schilders als Marc Mulders en Toon Verhoef. Behalve beeldend kunstenaars hebben ook schrijvers een plekje in de kerk, in de vorm van gedenkstenen. Aanstaande zomer krijgen Vondel, P.C. Hooft, Hella Haasse en Multatuli gezelschap van een nog niet bekendgemaakte literator.
History & Royalty laat het gebouw spreken, als ware het een autobiografie. Een audiovisuele toevoeging is Panorama Nieuwe Kerk, waarin historische beelden zijn gecombineerd met droneshots. Vooral die laatste voegen iets toe want ze tonen de kerk van boven, zoals je haar nooit ziet. Dat geeft eenzelfde soort helderheid als het maquetteschilderij van Gerritsz.
History & Royalty. 600 jaar geschiedenis van De Nieuwe Kerk: t/m 11 april 2021. Opening is afhankelijk van mogelijke coronamaatregelen.
