Mariëtte Hamer moet in drie weken formatie vlot trekken: ‘Een pittige klus’

De nieuwe informateur Mariëtte Hamer begint na het weekend met gesprekken met alle fractievoorzitters van de partijen in de Tweede Kamer. Zo lijkt de formatie van voren af aan te beginnen. Dat kan, omdat er afgelopen woensdag voorzichtige toenadering ontstond tussen de andere partijen en de VVD van Mark Rutte.

Hamer heeft van de Kamer tot 6 juni de tijd gekregen. In die drie weken moet ze met verschillende partijen tot eerste voorstellen komen voor een nationaal herstelplan om Nederland uit de coronacrisis te helpen. Verder moet Hamer kijken welke partijen willen aanschuiven om een nieuwe regeringscoalitie te vormen. “Een pittige klus,” zei Hamer woensdag toen ze haar opdracht kreeg.

Bemiddelen

Hamer is sinds 2014 voorzitter van de Sociaal Economische Raad (SER). Daar bemiddelt ze bij conflicten tussen werkgevers en vakbonden. Zo speelde ze bij de totstandkoming van het pensioenakkoord een belangrijke rol op de achtergrond. Daarvoor was Hamer Kamerlid voor de PvdA, waarvan ook een aantal jaar fractievoorzitter. Haar PvdA-lidmaatschap heeft echter niets met de keuze voor haar als informateur te maken, zegt ze. “Je kunt geen voorzitter van de SER zijn als je niet boven de partijen staat.”

Toch gelooft niet iedereen dat de keuze voor Hamer toevallig is. Zo denkt PVV-leider Geert Wilders dat dit een signaal is dat de PvdA zal aanschuiven bij een kabinet van VVD, D66 en CDA.

Zo ver is het echter nog lang niet. Al bleek afgelopen woensdag tijdens een debat over de formatie wel dat een aantal partijen bereid lijkt zich over hun weerzin tegen VVD-leider Mark Rutte heen te zetten. De formatie kwam in een impasse toen partijen hun vertrouwen in hem verloren nadat hij had gelogen over het praten over de toekomst van Kamerlid Pieter Omtzigt tijdens de eerste verkennende formatiegesprekken. Ook is Rutte voor veel partijen symbool van een verstarde Haagse bestuurscultuur en kan die alleen veranderen als de VVD-leider plaatsmaakt voor een ander.

Streep

D66-leider Sigrid Kaag zegt nu verder te willen. Dat heeft ze Rutte ook gezegd, tijdens een lunch in het Catshuis: “We hebben geconstateerd dat we er een streep onder zouden zetten.” Ze wil verder op ‘de inhoud’ en niet naar personen kijken. “Ik ben vredesgezant geweest en ik weet: met degene met wie je de grootste verschillen hebt, zul je toch aan tafel moeten gaan zitten.”

CDA-leider Wopke Hoekstra houdt de kaarten nog tegen de borst. Nog altijd zit de veelbesproken Omtzigt oververmoeid thuis. Zolang de populaire nummer 2 van het CDA zich niet voor of tegen samenwerking met de VVD heeft uitgesproken, durft Hoekstra zich nog niet uit te spreken voor regeringsdeelname. Wel benadrukt hij dat de kiezers in het land verwachten dat er nu eens wat gebeurt.

Ploumen en GroenLinksleider Jesse Klaver geven aan nog steeds grote moeite te hebben met Rutte, maar lijken wel bereid om na te denken over gesprekken. Klaver: “Het gaat erom dat je inhoudelijk wat kunt veranderen.”

Leek Rutte een maand geleden nog afgeschreven als potentieel premier, inmiddels mag hij weer voorzichtig hopen op een vierde kabinet. Wel zegt hij ‘met het mes tussen de tanden’ te zullen onderhandelen bij een formatie ‘als ik mag meedoen’.