Rechters Wildersproces bezweken onder mediadruk

AMSTERDAM - De strafkamer in het eerste proces tegen Geert Wilders, die van de zaak werd gehaald na wraking op grond van de 'schijn van vooringenomenheid', heeft zwaar onder druk gestaan door de media-aandacht en de publieke opinie. De kamer is daarin onvoldoende begeleid en heeft niet goed onder ogen gezien dat haar optreden zeer kritisch zou worden bekeken op politieke vooringenomenheid.

Dat zijn de belangrijkste conclusies van de commissie-Meijerink, een deels externe groep deskundigen die in opdracht van het gerechtsbestuur de organisatorische aanpak van de strafzaak tegen Wilders heeft onderzocht. De commissie heeft ook kritiek op de al te haastige samenstelling van de tweede wrakingskamer, die op 22 oktober de strafkamer naar huis stuurde. In die wrakingskamer had een rechter plaatsgenomen die een directe collega was van een van de rechters in de strafkamer.

Crisis
De wraking heeft binnen de strafsector van de rechtbank tot een crisis geleid. Voorzitter Jan Moors en de twee andere leden van de strafkamer voelden zich aangetast in hun integriteit - ze woonden vanwege de camera's de wrakingszitting ook niet bij - en werden met die gevoelens, aldus de commissie, aan hun lot overgelaten en niet in bescherming genomen.

''Het effect van wraking,'' aldus de commissie, ''in een intensief en veeleisend proces als het onderhavige, en ook nog eens voor het oog van de natie, is veel groter dan normaal het geval is.'' Het gerechtsbestuur heeft te weinig ondersteuning geboden en ook naar de buitenwacht geen rugdekking verleend aan de drie rechters, door media-stilte te betrachten. Het gerechtsbestuur heeft het rapport ook laten maken om tegemoet te komen aan de interne klacht dat men onvoldoende voor de eigen mensen gaat staan.

De gewraakte rechters vonden wel steun bij een interne kritische beschouwing van Diederik Aben, advocaat-generaal bij de Hoge Raad, die gehakt maakte van de wrakingsgronden. De terzijde geschoven leden van de strafkamer voelden behoefte zich te rechtvaardigen en via hen kwam dit stuk in de openbaarheid, hoogst ongebruikelijk, waarna Aben zich haastte te verklaren dat hij het stuk op persoonlijke titel had geschreven.

Permanente wrakingskamer
Alleen tijdens de eerste drie zittingsdagen van het proces was er een wrakingskamer vrijgeroosterd. Toen Wilders' advocaat Bram Moszkowicz tegen het einde van het proces een tweede poging deed om de rechtbank te wraken, nadat deze had geweigerd arabist Hans Jansen direct opnieuw te horen, moest in ruim een uur op stel en sprong een wrakingskamer worden samengesteld, omdat er geen kamer meer stand-by was. De commissie vindt dat in een zaak als deze permanent een wrakingskamer klaar dient te staan.

Dat vindt ook Carla Eradus, president van de Amsterdamse rechtbank. ''Er is gewoon niet over nagedacht,'' zegt ze vandaag in een interview in Het Parool. ''Nu moest er ad hoc een kamer worden samengesteld en toen kwamen collega's van dezelfde gang tegenover elkaar te staan. Dat heeft de emotie tot heel dicht bij de koffiemachine gebracht.'' (ALBERT DE LANGE)

Lees een uitgebreid interview met Carla Eradus, president van de Amsterdamse rechtbank, in Het Parool van maandag.