Europa in de problemen door ‘ergste droogte ooit’: oogsten en energieproductie in gevaar

“De zomer is natuurlijk nog niet voorbij, maar het ziet ernaar uit dat we in Europa te maken krijgen met de ergste droogte ooit gemeten,” aldus Andrea Toreti, senior onderzoeker voor de Joint Research Centre van de Europese Commissie. 

Frankrijk, Spanje, Portugal, Italië en delen van Duitsland hebben volgens de onderzoeker het zwaarst te lijden onder de droogte, maar vrijwel geen enkel Europees land ontspringt de dans. Het Europese Waarnemingscentrum voor Droogte maakte woensdagochtend bekend dat 47 procent van het totale EU-oppervlak te maken heeft met zorgwekkende droogte. Voor 17 procent geldt de situatie als kritiek. 

Modellen van klimaatonderzoekers voorspellen het al decennia lang: door klimaatverandering krijgen we in Europa met minder regenval en hogere temperaturen te maken, met hevige droogteperiodes tot gevolg. 

“Dit soort droogtes gaan de komende jaren niet minder worden, maar eerder meer,” zegt John Grin, hoogleraar beleidswetenschap en systeeminnovaties aan de Universiteit van Amsterdam. “Dat heeft met klimaatverandering te maken, maar ook met de manier waarop we met water omgaan. Zowel onze landbouwsectoren als onze huishoudens zijn zo ingericht dat ze veel te veel water verbruiken en verspillen.”

Waterrantsoenen

De huidige droogte levert voor Europa een keur aan problemen op – nog meer problemen, in een jaar waarin de crises zich voor Europa op lijken te stapelen. 

In meerdere Europese landen gelden al waterrantsoenen, of liggen die in het verschiet, om acute watertekorten te voorkomen. Zo mogen inwoners van Frankrijk en delen van het Verenigd Koninkrijk tijdelijk hun tuinslang niet meer aanzetten. Ook Spanje overweegt dergelijke maatregelen. 

Het zijn vervelende ingrepen. Zorgwekkender zijn echter de opdoemende problemen voor de Europese landbouw- en de energiesectoren. 

Frankrijk, Roemenië, Hongarije, Bulgarije en Italië voorspellen dat de graanoogsten door de aanhoudende droogte lager zullen uitvallen. Dat zou nog hogere prijzen voor gewassen tot gevolg hebben, op een moment dat de wereldwijde export van granen al in het gedrang komt door de oorlog in Oekraïne – een van de grootste producenten van graan ter wereld. 

Afhankelijkheid Russisch gas

De problemen die de droogte voor de energieproductie oplevert, zijn vanwege diezelfde oorlog zorgwekkend. In Duitsland, dat juist op steenkool in wil zetten om de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen, kan door de lage waterstanden momenteel tot 50 procent minder steenkool over de rivieren worden vervoerd. 

Daarbij produceerden enkele van Europa’s grootste waterkrachtcentrales in Frankrijk, Italië, Spanje en Portugal het eerste halfjaar aanzienlijk minder stroom, als gevolg van aanhoudende hoge temperaturen en een gebrek aan regen. 

Hoe ernstig de gevolgen van die nieuwe tegenslagen zijn, is niet duidelijk, maar het leidt in elk geval tot meer twijfels of het Europa gaat lukken voldoende gas te besparen om de komende winter zonder problemen door te komen. Temeer daar een einde aan de droogte nog niet in zicht is. 

In Centraal- en West-Europa, waaronder in Nederland, staat de volgende hittegolf al voor de deur. En terwijl regenval in Italië momenteel wat verlichting biedt, zal die volgens Toreti de problemen daar niet zomaar wegnemen. “De watertekorten zijn het gevolg van een droogteperiode die al in december begon. Die tekorten zijn niet een-twee-drie weer aangevuld.”