De binnenkant van je darmen, dat is de vieste plek in huis. Het stikt er van de bacteriën, gemengd met etensresten die bezig zijn met vergaan. En los van je eigen lijf? De wc? Daar komt je darminhoud in terecht. Komt het spul dan ook op de bril, de kraan, het lichtknopje en de deurklink? Of is de badkamer viezer, waar we elke dag alle vuiligheid van ons afspoelen?
De bacteriën op je afstandbediening vallen mee
Verschillende onderzoeksgroepen zochten uit wat er zoal leeft in huis, naast een vader, moeder en wat kinderen. De Amerikaanse Public Health and Safety Organization stelde in 2011 bijvoorbeeld een rapport op. Bij 22 gezinnen namen microbiologen monsters van dertig plaatsen en gebruiksvoorwerpen. Geld, sleutels en het toetsenbord van de computer blijken zo vies nog niet. Ook de mobiele telefoon en de afstandsbediening van de tv vallen mee.
Ja, er leven bacteriën op. En zeker op het toetsenbord en de afstandsbediening kun je gisten en schimmels verwachten, omdat we daar etensresten aan smeren. Maar dat is niet heel erg. Micro-organismen leven overal en dat is normaal.
Smerige hondenspeeltjes
Problematisch is het als er bacteriën of schimmels en gisten tussen zitten waar je ziek van kunt worden. Vooral op de plek waar je ook je eten bereidt. Dat is precies het geval. In vier op de vijf huizen vonden de onderzoekers darmbacteriën. Ze koloniseren vaak de drinkbak en de speeltjes van de hond en de tandenborstelhouder in de badkamer. Maar meestal zitten ze in de keuken. Wat doen darmbacteriën in de keuken?
Hoe komt er stront in de keuken?
‘Hoe komt er stront in de keuken? Dat was altijd een van mijn tentamenvragen’, vertelt Frans van Knapen. Hij was hoogleraar levensmiddelenhygiëne en veterinaire volksgezondheid aan de Universiteit Utrecht. Doordat we onze handen niet wassen nadat we naar de wc geweest zijn? ‘Klopt’, zegt Van Knapen.
‘En als we onze handen wel wassen, dan doen we het verkeerd, want handen wassen kunnen we niet. Vuil komt aan de handdoek. Dus zelfs al weet de volgende persoon wel hoe het moet, dan krijgt hij de bacteriën tijdens het afdrogen toch aan zijn handen. Maar dat is niet de belangrijkste bron.’
Poep van de kattenbak in de keuken
Wat dan wel? ‘De kattenbak staat in de keuken. Dat beest komt binnen, doet zijn ding en komt daarna op het aanrecht kijken of er wat te jatten valt.’ Heb je geen kat maar een hond? Van Knapen: ‘De hond is net uitgelaten en zet zijn voorpoten op het aanrecht. Eens zien of er nog wat lekkers ligt.’
Geen huisdieren? ‘Wat doe ik met mijn tas vol boodschappen?’, zegt Van Knapen. ‘Die heeft in de winkel op de grond gestaan en achter in de auto, ik heb hem op de grond gezet bij het uitpakken en waar zet ik hem neer als ik thuiskom? Op het aanrecht. Dan hoef je je niet af te vragen hoe er stront op het aanrecht komt. We zijn een stel smeerpijpen.’
Er zit poep op je vleeswaren
Poepbacteriën kennen nog een weg naar de keuken: via vlees. Of via vis, maar dat is natuurlijk ook gewoon vlees. De medewerkers van het slachthuis doen hun best om de ingewanden van de dieren intact te laten zodat er niets uit lekt. Toch zitten er vaak sporen van darminhoud op lapjes vlees. En bij hamburgers, slavinken en andere vormen van gehakt zijn de bacteriën in het vlees vermengd. Eet je vegetarisch? Ook op groente en fruit worden poepbacteriën gevonden, zij het lang niet zo vaak als op een vleeslap.
‘Op alles wat je koopt zit fecale bezoedeling’, zegt Van Knapen. De boodschappen stoppen we in onze zelf meegenomen tas, en die wassen we nooit waardoor de zak viezer is dan de onderbroek die je nu aanhebt. Dat hoeft niet erg te zijn. Tijdens het bakken sterven de bacteriën.
Maar voordat vlees de pan in gaat, ligt het vaak op een snijplank. Er gaat een mes doorheen, er druipt wat vocht op het aanrecht en we zitten er met onze vingers aan. Die vingers komen vervolgens aan het gasfornuis, de deur van de koelkast en de knop van de kraan.
De snijplank is het vaakst besmet met poepbacteriën
Het zal niet verrassen dat microbiologen op die plaatsen regelmatig darmbewoners tegenkomen, waarbij de snijplank het vaakst besmet is. Gebruik aparte snijplanken voor groente en vlees, is de tip. En was de plank meteen af met water en zeep, laat hem daarna goed drogen.
Daarmee voed je wel een nog dichter bevolkt broeinest voor bacteriën: de gootsteen. Wanneer is die voor het laatst geschrobd? Het is er lekker vochtig, wat bacteriën heerlijk vinden. Toch kan het nog viezer.
Vaatdoekjes moet je iedere dag vervangen
Er staan kattenpootjes op het aanrecht, er is wat zand meegekomen van onder de boodschappentas of er ligt een rood plasje vleessap. Wat nu? Dan pak je een doekje, dat al nat ligt te wezen naast de kraan. Even vegen en weer terugleggen. Gefeliciteerd, je hebt zojuist je aanrecht besmet.
Vaatdoekjes bruisen van het leven. Op zo’n gele vierkante centimeter vaatdoek leven miljarden bacteriën. Het liefst voorkom je dat een doekje een biologisch wapen wordt.
Natte dweiltjes zijn een bron van bacteriën
‘Knijp ze uit en laat ze drogen’, tipt Peter Molenaar. Hij is deskundige infectiepreventie aan het RIVM. ‘In een nat dweiltje krijg je uitgroei van bacteriën.’ Geen propje maken dus, maar uitvouwen, dat droogt beter. En zelfs dan kunnen bacteriën en schimmels groeien. ‘Ze hebben aan het vocht uit de lucht al genoeg. Vervang doekjes daarom elke dag.’
Ook als de lap nog niet vies is? ‘Wanneer is het vies?’ reageert Molenaar. Je ziet het niet, maar een egaal geel doekje dat er al weken ligt, is veel viezer dan een doekje van vandaag met een bruine koffievlek. ‘Als je met vuil schoonmaakmateriaal gaat schoonmaken, ben je puur vuil aan het verplaatsen.’
Nog iets: ‘Het is een open deur maar gebruik het doekje uit de keuken niet op de wc en andersom. Leg het doekje waarmee je de vloer hebt schoongemaakt, niet terug.’ Gratis tip: gebruik gele doekjes in de keuken, roze voor de wc en zo verder.
Sponzen zijn de smerigste dingen die er bestaan
Net als je denkt dat je alles hebt gehad, blijkt het nog goorder te kunnen. ‘Sponsjes wil ik niet zien’, zegt Molenaar. ‘Die zijn ontzettend vies.’ Ze zijn nog erger dan vaatdoekjes. ‘Je krijgt ze van binnen niet droog.’ Bacteriën nestelen zich diep in de spons, hechten zich vast en vieren een feestje. Het zijn de dichtstbevolkte gebieden in huis.
Wat als je erg gehecht bent aan je spons? Vaak vervangen is een optie. Laat sponzen en doekjes in ieder geval niet in de gootsteen slingeren. Dan heb je de top-3 van smerigheid bij elkaar.
Het lijkt een wonder dat we niet vaker ziek zijn. Hoe kan dat? Molenaar: ‘Ik word een beetje kriebelig als ergens weer eens staat: ‘Zo veel bacteriën zitten er op je toetsenbord.’ Die zitten er inderdaad, maar dat hoeft niet erg te zijn. De vraag is of het schadelijke bacteriën zijn en of je een goede weerstand hebt.’ Zoals gezegd: de meeste bacteriën kunnen geen kwaad.
50.000 mensen per jaar krijgen salmonella
Het zuur in je maag en andere verdedigingsmechanismen in je lijf weten ziekmakers effectief uit te schakelen. Het is wel oppassen met bijvoorbeeld ouderen en zieken, die zijn vatbaarder. En jonge snoetjes die onder het chocolade-ijs zitten, veeg je beter niet af met de keukenlap. Maar ook met kerngezonde mensen gaat het soms mis. De dag na een barbecue klagen we soms over ‘een buikgriepje’. Dat heeft met griep niets te maken, je darmen zijn van slag door ziekmakers.
Het RIVM schat het aantal salmonellazieken op 50.000 per jaar, 80.000 mensen hebben klagende darmen door bacteriën uit rauw vlees. In hoeverre dat te wijten is aan vieze vaatdoekjes, en of die ook levens eisen, is niet vast te stellen.
Hoe dan ook, tipt Molenaar: ‘Was op de juiste momenten je handen.’ Nadat je zo’n doekje hebt aangeraakt bijvoorbeeld en na toiletgebruik. ‘Nadat je boodschappen hebt gedaan’, zegt Van Knapen. Voordat je gaat koken. ‘Ik ga zo eten’, besluit Molenaar, ‘maar eerst ga ik mijn handen wassen.’
