De meeste viezigheid is olieachtig. Olie mengt niet goed met water en daarom krijg je met alleen water dat soort vuiligheid slecht van je handen. Probeer maar eens olijfolie van je handen te wassen met water. Je kunt spoelen wat je wilt, maar je blijft toch een beetje vettige handen houden. Dat komt doordat olie niet oplost in water.
Handen wassen met zeep werkt beter
Hoe komt het dan dat je met zeep die olie wel van je handen krijgt? Volgens Mark Vis, fysisch chemicus bij de Technische Universiteit Eindhoven, bestaat zeep uit moleculen die niet goed weten wat ze willen. De kop van de moleculen zit graag in water en de staart het liefst in olie. Als je vuil aan je handen hebt, gaan de staartjes in deze vettigheid. Spoel je hier water overheen, dan gaat de kop van het molecuul naar het water.
Hierdoor breken de zeepmoleculen het vuil in kleinere deeltjes op. De koppen aan de buitenkant van die vuildeeltjes stoten elkaar af waardoor ze niet meer samenklonteren met andere deeltjes. Zo ontstaan er oliedruppeltjes die je makkelijk van je handen wast.
Virussen vallen uit elkaar van zeep
Werkt zeep ook tegen bacteriën en virussen? Ja, zegt Vis. Virussen bestaan uit een soort doosje met genetisch materiaal. Veel virussen, waaronder het coronavirus, hebben daaromheen nog een beschermend laagje. Hierdoor zijn ze beter bestand tegen de afweercellen van mensen en dieren. Dit laagje is vetachtig en lost dus door zeep op.
Slecht nieuws voor het virusdeeltje, zegt Vis. ‘Dat valt als het ware uiteen.’ Zeep is daardoor een effectieve manier om deze ziekmakers uit te schakelen. Bacteriën vallen volgens Vis minder snel uit elkaar. Zij hebben een celwand die ze daartegen beschermt. ‘Maar in alle gevallen helpt zeep om ze van je handen af te spoelen.’ Vandaar het advies: was je handen met zeep.
Je handen worden niet schoner van dure zeep
Maakt het dan nog uit wat voor soort zeep je gebruikt? Nee, zegt Vis. ‘In principe werken alle zepen op dezelfde manier. In alle soorten zeep zitten zeepmoleculen. Sommige moleculen zijn iets vriendelijker voor je huid dan anderen, maar ze zijn allemaal even geschikt tegen bacteriën, virussen en vuil.’ Het maakt dus niet uit of je plantaardige of synthetische zeep gebruikt. Je handen worden er even schoon van.
Ook de prijs van de zeep is volgens Vis niet van belang. Een luxe zeep kan misschien fijner aanvoelen en lekkerder ruiken, maar werkt toch echt op dezelfde manier als een goedkope huismerkzeep. ‘Het is verreweg het beste om je handen te wassen met zeep en welke zeep dat dan is, is van ondergeschikt belang.’
Is antibacteriële zeep beter?
Hoe zit het dan met antibacteriële zeep? Desinfecterende zeep mag bijvoorbeeld maximaal 0,3% van de bacteriedodende stof triclosan bevatten. Met zo'n lage concentratie werkt het volgens onderzoek van de Korea University in Seoul niet beter dan gewone zeep.
De onderzoekers lieten twee groepen proefpersonen twintig seconden lang hun handen wassen. De ene groep met normale zeep, de andere met zeep waar triclosan in zit. Hierna bekeken ze hoeveel bacteriën de deelnemers nog aan hun handen hadden. En wat bleek? De handen van beide groepen waren even schoon.
Zeep met triclocarban, een ander bacteriedodend ingrediënt, haalt volgens onderzoekers van de Amerikaanse University of Michigan ook niets uit. Zo zijn er meer studies gedaan die steeds een vergelijkbare conclusie trokken: het belangrijkste zeepingrediënt om bacteriën en virusdeeltjes van je handen af te krijgen, is de zeep zelf.
