Sommige honden moeten nog veel leren, maar wij kunnen ook veel leren van onze honden. Ze zijn dan wel niet zulke kletskousen als wij, maar dat betekent niet dat Fikkie, Bella en Max ons niets proberen te vertellen. Een kwispel zegt soms meer dan duizend woorden. Maar wat vertellen honden ons dan precies met hun lichaamstaal? Daarover praten we met dr. Ineke Herwijnen, diergedragstherapeut en docent aan de Universiteit Utrecht.
Drie buien
Om je hond te begrijpen is het volgens Herwijnen goed om te weten dat honden drie basistoestanden hebben: speels, angstig en agressief. Vaak gaan die buien gepaard met spanning die positief of negatief geladen kan zijn.
Speels
Is je hond erg uitgelaten tijdens het uitlaten, dan kan dat een teken zijn dat je hond in een speelse bui is. Speelse honden sloven zich graag een beetje uit. ‘Ze doen overdreven onhandig, klungelig en clownesk’, legt Herwijnen uit. Zo geven ze ook aan anderen aan dat ze in een jolige bui zijn. ‘Daarnaast komt het spelen ook altijd van twee kanten. Spelende honden lassen af en toe een pauze in en draaien de rollen om.’ Als jouw hond alleen maar achter het keffertje van de buren aanjaagt, en niet andersom, dan zijn ze dus niet aan het spelen.
Agressief
Als een hond zijn kaken in je kuiten zet, is hij in een agressieve bui. Zoveel is duidelijk. Ook grommen is een goede indicator. 'Maar eigenlijk is het dan al te laat', zegt Herwijnen. 'Het lijkt soms alsof agressie uit het niets komt, maar het bouwt vaak op.'
Een van de eerste signalen dat een hond zich niet op zijn gemak voelt is vermijdgedrag. Heerwijnen: ‘Draait een hond zijn hoofd weg van een situatie, dan geeft hij aan: dit is niet oké, ik wil dit niet.’ Ook als er een klein puntje van zijn tong uit zijn mond steekt of als je veel oogwit ziet, zijn dit tekenen dat de spanning aan het opbouwen is bij een hond.
Angstig
‘Als een hond bang is, zakt de staartaanzet naar beneden.’ Dat is het gedeelte waar de staart aan de hond vastzit. Daar komt ook de uitdrukking ‘met de staart tussen de benen’ vandaan. Al gaat de staart niet bij elke hond zo laag. Daarnaast bollen bange honden vaak hun rug, en gaan ze met hun kont naar benden. Soms drukken ze hun hele lijf tegen de grond.
Hoe lees ik de lichaamstaal van een hond?
Om te weten in wat voor bui je viervoeter is kunnen we volgens Herwijnen het best even een stapje terugnemen. ‘We zijn echt niet altijd zo goed in het begrijpen van onze hond als we soms denken. Wacht daarom even met je oordeel, en ga eerst eens na welke signalen je ziet.’
‘Denk je dat de hond speelt, ga dan na: gedraagt hij zich klungelig en geeft hij ook de ander de kans? Of jaagt hij eigenlijk de andere hond de stuipen op het lijf?’ Bij agressie en angst geldt hetzelfde. Let al vroeg op signalen van spanning. Herwijnen: ‘Staan de haren op zijn rug omhoog en is zijn lijf strak gespannen? Dan weet je dat je beter even met een boog om tegenliggers heen kan lopen. Zo voorkom je dat angst of agressie verder opbouwt.’
Universele hondentaal
Over het algemeen wordt deze lichaamstaal door alle honden gesproken, zegt Herwijnen. Wel kunnen de sociale vaardigheden van honden verschillen. ‘Honden moeten wel leren hoe ze lichaamssignalen moeten gebruiken.’ Net zoals jij ook ooit van je ouders hebt moeten leren dat slaan nooit de beste oplossing is, en je niet altijd je zin krijgt als je gaat huilen.
Wat nou als een hond niet boos, bang of blij is?
Angst, agressie en speelsheid zijn natuurlijk vrij basale buien. Hoe zit dat met complexere emoties als liefde of vertrouwen? ‘Dat zijn eigenlijk begrippen die we bij honden niet op die manier gebruiken. Wel kennen honden een bepaalde mate van gehechtheid. Hoe ze dat uiten kan per hond verschillen.’ Net zoals dat mensen ook verschillende liefdestalen hebben. De een houdt van knuffelen, de ander geeft liever cadeautjes.
‘Over het algemeen zullen honden hun gehechtheid uiten door contact te zoeken en nabij te zijn. Maar hoe close een hond is, verschilt per dier’, zegt Herwijnen. ‘De een springt op je schoot, de ander komt gezellig in de keuken liggen en weer een ander geeft je een dikke, vette lik over je gezicht.’ Van een andere complexe emotie, schuldgevoel, weten wetenschappers inmiddels vrij zeker dat een hond er geen last van heeft.
Wat betekent kwispelen nou?
Dan nog even over dat kwispelen. ‘De stand van de staart zegt ons een hoop over de gemoedstoestand van onze hond, maar dan moet je wel weten hoe je die moet lezen’, zegt Herwijnen. Een kwispelende hond is niet altijd een blije hond. ‘Dat misverstand leidt tot behoorlijk wat bijtincidenten.’ Neem deze dus mee de volgende keer dat je het park in gaat.
Stappenplan kwispelkennis
Stap 1. De staartstand
- Hoog: voelt zich zeker van zijn zaak
- Laag: Fikkie voelt zich onzeker of onderdanig
- Midden: Fikkie staat in neutrale stand
Stap 2. De kwispelsnelheid
- Vol gas: Fikkie houdt het niet meer
- Slakkentempo: Fikkie is lui of in overpeinzing
- Afremmend: stilte voor de storm, pas op!
- Stil: Fikkie kwispelt niet, stop de test
Stap 3. Het kwispeltype
- Brede, slappe kwispel: Fikkie is ontspannen
- Zwabberkwispel (brede halen met schuddende billen): Fikkie is blij je te zien
- Propellerkwispel (cirkelstaart): Fikkie weet het zelf ook even niet
- Stijve korte kwispel: Fikkie staat onder hoogspanning: alarmfase 1!
En hoe zit dat met blaffen en bijten?
Dan rest ons nog één vraag: bijten blaffende honden (en blaffen bijtende honden)? ‘Ik heb hier al vaker over nagedacht en weet niet waar het spreekwoord vandaan komt’, zegt Herwijnen. Het is volgens haar in ieder geval geen goede vuistregel. ‘Er zijn genoeg honden die eerst blaffen en dan bijten.’
Maar gelukkig zal jij niet meer in die gevaarlijke situatie terechtkomen. Na het lezen van dit artikel is het lezen van je hond een makkie.
Nog niet uitgelezen? Honden hebben niet alleen een uitgebreide lichaamstaal, ze kunnen ook uitstekend klokkijken. En wat probeert je kat je met zijn staart te vertellen?
