Al bijna twee jaar ben je aan de kassa voor je boodschappen flink meer kwijt. Begin dit jaar zelfs ruim 18 procent meer dan een jaar eerder.

Die tijd is gelukkig geweest, zegt Rini Emonds, consultant bij marktonderzoeksbureau Circana. Emonds houdt zich bezig met de detailhandel.

Paar producten goedkoper

In november van dit jaar waren er zelfs producten waarvan de prijs lager was in vergelijking met een jaar eerder. Zo was verse halfvolle en magere melk 11 procent goedkoper, margarine 3,7 procent en diepvriesgroenten 1,6 procent.

Maar gemiddeld genomen was je in die maand voor voedingsmiddelen nog altijd 6,3 procent meer kwijt.

'Prijzen dalen niet vaak'

Experts verwachten niet dat de veel lagere prijzen, die we tot voor een paar jaar gewend waren, weer terugkomen.

Het komt bijna nooit voor dat het bedrag onderaan de kassabon van de supermarkt daalt, zegt Nadia Menkveld, landbouw- en voedingsmiddeleneconoom bij ABN Amro.

De lonen zullen namelijk niet omlaag gaan, en dus ook de loonkosten van supermarkten niet, zegt ze. Hun kosten moeten ze uiteindelijk wel doorberekenen in de prijskaartjes.

'Prijs 55 producten bleef gelijk'

Experts verschillen van mening over wat we volgend jaar aan de kassa kunnen verwachten, maar sommigen zijn (een beetje) optimistisch.

"Van een mandje van 55 producten die veel consumenten vaak kopen, zijn de prijzen nu 8 procent hoger dan een jaar geleden en zelfs 30 procent hoger dan twee jaar terug", zegt Norman Buysse van marktonderzoeksbureau GfK. Sinds januari bleven ze ongeveer gelijk, maar nog steeds op een hoog niveau.

'Prijzen dalen misschien iets'

Volgend jaar zullen de gemiddelde prijzen in de supermarkt misschien iets dalen, maar veel zal het niet zijn, denkt Buysse. Een percentage wil hij niet noemen.

Eerder stegen de prijzen van energie en grondstoffen, wat de prijzen in de supermarkt flink opstuwde, zegt hij. "Nu verdwijnt dat effect."

Maar de lonen stijgen nog wel. Zo gaat het minimumloon omhoog per 1 januari. Het zal effect hebben op de kosten van supermarkten, want veel werknemers, zoals vakkenvullers, verdienen dat minimumloon of net iets daarboven.

'Suiker en cacao door dak'

Menkveld is voorzichtiger over de prijzen in de supermarkt in 2024. Van een aantal grondstoffen, zoals tarwe en zuivel, is de prijs gedaald. Maar de prijs van suiker en cacao is juist door het dak gegaan, zegt ze. Ook zij wijst op de hogere loonkosten.

Ze denkt dat de prijsstijgingen van de laatste tijd volgend jaar achter de rug zullen zijn, maar verwacht ook dat de prijzen op een hoog niveau zullen blijven. "Sommige producten dalen nu in prijs, maar daar staat tegenover dat veel kosten niet dalen, zoals de genoemde loonkosten."

Loonkosten

Loonkosten vormen een grote kostenpost voor supermarkten en maken bijna 10 procent uit van de totale omzet.

"Van elke euro aan omzet bestaat 50 tot 60 procent uit inkoopkosten. Van de resterende 40 procent moeten onder meer het transport en de lonen worden betaald", zegt Emonds. De lonen zijn goed voor ongeveer een kwart daarvan en wegen daarom zwaar mee.

Niet alleen de lonen voor supermarktpersoneel stijgen volgend jaar, ook in de voedingsindustrie gaan de lonen omhoog. Er zijn loonstijgingen van 7,77 procent afgesproken.

Dat is hoog in vergelijking met andere sectoren en die hogere lonen werken weer door in de hele keten, aldus Menkveld.

Prijzen vlees onder druk

De prijs van vlees staat onder druk, zegt de econoom. De prijzen van veevoer zijn de laatste maanden gedaald, maar liggen nog wel op een relatief hoog niveau.

Daarbij krimpt de veestapel in Nederland en veel andere West Europese landen. Daardoor blijven de vleesprijzen in de supermarkt relatief hoog, aldus Menkveld.

Supermarkten verkopen bovendien vrijwel alleen nog kippenvlees met een keurmerk. Dat betekent meer dierenwelzijn, maar de kosten zijn wel hoger, zegt de econoom. "Dat effect verdwijnt niet."

"En vanwege stikstof is een vergunning voor stallen lastiger te krijgen, er worden daarom minder kippen gehouden. Dat heeft in principe een stuwend effect op de prijs."

De consumptie van vlees daalt wel, maar vlees blijft in het boodschappenmandje evengoed een belangrijk deel innemen, aldus Menkveld.

'Prijzen 2 tot 3 procent hoger'

Emonds denkt, in tegenstelling tot Buysse en Menkveld, dat je volgend jaar voor een kar boodschappen wat duurder uit zult zijn. "Vóór corona stegen de prijzen gemiddeld 2 tot 3 procent per jaar en daar mag je ook voor 2024 vanuit gaan", zegt hij. 

De inkoopprijzen voor supermarkten dalen mogelijk wel wat, dat verschilt per product, maar omdat ze meer kwijt zijn aan loonkosten moeten ze de consumentenprijzen over de hele linie wat verhogen, aldus Emonds.

"Supermarkten hebben de afgelopen tijd hun prijzen minder verhoogd dan hun kosten stegen, ze hebben dus wat aan winst ingeleverd, maar daar willen ze niet steeds mee doorgaan."

Onzekere factoren

Overigens kunnen onverwachte gebeurtenissen, zoals de Russische inval in Oekraïne in 2022, altijd de verwachting voor prijzen in de supermarkt beïnvloeden, zegt Menkveld. In 2024 blijft de geopolitieke situatie, een hele grote onzekere factor.

Ook het weer kan dat zijn. Droogte of juist veel regen kan de oogst beïnvloeden en voor prijsschommelingen zorgen.

"Sowieso zorgt klimaatverandering voor extremere weersomstandigheden, in Nederland en in de rest van de wereld. In het algemeen is dat negatief voor oogsten: een kleinere oogst betekent een hogere prijs."