Terug naar het WK 2010 met Bert van Marwijk: “Hoe langer geleden, des te groter de pijn”

Het vertrouwen in Oranje was broos in de zomer van 2010. “Voorafgaand aan het toernooi zei ik al: ik kom alleen voor de wereldtitel. Toen werd ik uitgelachen. Wij zouden nooit wereldkampioen kunnen worden met zo’n zwakke achterhoede. Edwin van der Sar was net gestopt, een rechtsback zou ik niet hebben, centraal achterin kon het écht niet met Joris Mathijsen en John Heitinga en Giovanni van Bronckhorst was met zijn 35 jaar te oud, zo werd er gezegd. Toch stak het team goed in elkaar. Het paste. En mentaal waren we zo sterk.”

Ondanks dat Van Marwijk volgens ‘de kenners’ beschikte over een matige defensie, sprak hij overal uit maar één doel te hebben: de wereldtitel. De woorden van de voormalig bondscoach begonnen destijds zelfs een eigen leven leiden. Missie Van Marwijk werd een begrip binnen het Nederlands elftal. “De jongens namen het over. Ik kan me nog interviews herinneren waarin ze zeiden: we worden wereldkampioen.”

“Of dat voor extra druk zorgde bij de spelers? Dat denk ik niet. Oranje heeft altijd bewezen van de absolute toplanden te kunnen winnen. We zijn zelfs nog de nummer één van de wereld geweest. Druk is juist goed, dat moet er altijd zijn. Iedereen heeft druk nodig. Als een team de potentie heeft, dan moet je ze daar ook mee confronteren. Je moet er alleen voor zorgen dat het niet de overhand neemt.”

Het had echter weinig gescheeld of het WK van 2010 was slechts een voetnoot in de vaderlandse voetbalgeschiedenis. Dat Brazilië in de kwartfinale werd verslagen is volgens velen nog altijd een groot wonder. De Zuid-Amerikanen waren in de eerste helft oppermachtig en lieten het elftal van Van Marwijk alle hoeken van het veld zien. Oranje droop met de staart tussen de benen af richting de kleedkamer in de catacomben van het Nelson Mandela Bay Stadium. Toch stond het bij rust ‘slechts’ 1-0.

“We werden compleet overlopen. Ik weet nog dat ik in de rust zei: Gefeliciteerd! Het is nog maar 1-0. Dat is wel een beetje de basis geweest van de ommekeer, want het geloof keerde terug. En dat is zo ongelooflijk belangrijk. Ik heb een verhaal gehouden over de jaren daarvoor. Dat je geen vrienden hoeft te zijn om tot grootse prestaties te komen. Als je maar een team bent. Je moet leren elkaars kwaliteiten te accepteren en respecteren. Dan mag er ook weleens een ruzietje zijn. Na de rust speelden we weer met lef en waren we onszelf. Gelukkig.”

Want Oranje was op een missie. “Hoe vaker je het herhaalt, hoe meer het in je kop gaat zitten. En dan ga je er zelf ook in geloven. Je moet het gevoel hebben dat je wereldkampioen kan worden. En je moet een beetje geluk hebben. Dat hadden we allemaal”, zou sterspeler Wesley Sneijder er later over zeggen.

En dat had Nederland allemaal. Tot aan de finale tegen Spanje. “Zeker na die comeback tegen Brazilië voelden we ons onklopbaar. Mijn spelers zeiden: we kunnen niet verliezen. Nou, dat was tegen Spanje wel anders. Wat mij nog steeds een beetje steekt, is dat Mark van Bommel en Nigel de Jong al in de eerste helft tegen een gele kaart aanliepen. Zij waren zo belangrijk voor ons, maar toch ging de handrem er een beetje op. Het heeft een grote rol gespeeld, denk ik.”

De verloren finale zit ruim 12 jaar later nog altijd diep bij Van Marwijk. “Ik denk er niet heel vaak aan terug. Maar je wordt er weleens mee geconfronteerd, of het komt voorbij op televisie. En dan gaat het altijd weer over die teen van Casillas… Vorige week las ik nog een interview met hem, waarin hij aangaf dat hij zelf ook nog steeds niet begrijpt waarom die bal van Robben er niet in vloog. Wel of geen wereldkampioen door een teen. Dat is heel erg bitter. We waren er zó dicht bij. Hoe langer het geleden is, des te groter de pijn.”

“Het verschil zat ‘m in de internationale ervaring, denk ik. Wij waren wel gewend om voor meer dan 60.000 mensen te spelen, maar niet met een wereldtitel op het spel. Dan wordt het toch anders. Spanje werd in 2008 als Europees kampioen en veel spelers van dat elftal hadden de Champions League gewonnen. Dat zijn vergelijkbare duels en in zo’n WK-finale een heel groot voordeel.”

“Wat ik anders had gedaan met de wetenschap van nu? Toen ik bondscoach werd in 2008 had ik een gesprek met teammanager Hans Jorritsma. Het eerste wat hij zei was: Bert, we moeten naar Zuid-Afrika. Ik begreep er niets van. We moesten ons nog kwalificeren voor het toernooi! Dat was de Goden verzoeken. Hans heeft zo lang op me ingepraat dat ik uiteindelijk mee ben gegaan. Het bleek een gouden zet.”

“We hadden de állerbeste accommodatie van alle deelnemende landen. Het voelde voor de spelers als ‘thuis’. De trainingsvelden lagen op tien minuten rijden van het hotel. Ze hebben twee jaar gewerkt om alles tiptop in orde te krijgen. Ik ben zelfs vijf keer naar Zuid-Afrika geweest voor het gras. Ik weet nog dat de jongens bij de eerste training echt hun ogen uitkeken.”

“Maar enkele dagen voor de finale moesten we dat hotel uit. De reservering liep maar tot en met de halve finale en was vervolgens volgeboekt. Eerst dacht ik: misschien is dit niet zo slecht. We zaten er al vier weken. Een nieuwe omgeving kan verfrissend werken voor zo’n belangrijke wedstrijd."

"Toen we bij ons nieuwe onderkomen aankwamen, wist ik direct: dit is niet goed. Het was erg onrustig en er sliepen zelfs fans in het hotel. Waar de jongens eerder alle vrijheid hadden en ook namen, bleven ze nu op hun kamer. Dat doet toch wat met een groep. Of het daadwerkelijk invloed had op het resultaat tegen Spanje? Dat weet ik niet, maar als ik het opnieuw mocht doen.”

Als, als, als. We zullen het nooit weten. Maar meer dan een decennia later doet Oranje wederom een gooi naar eeuwige roem. In Qatar is de Verenigde Staten vanmiddag de eerste horde op weg naar de eindstrijd. Volgens Van Marwijk is de ploeg van Louis van Gaal in staat om geschiedenis te schrijven. “Ze spelen wel erg slecht, maar op een WK win je gewoon niet gemakkelijk. Ik vind dat Oranje een selectie heeft waarmee een gooi naar de wereldtitel gedaan kan worden.”