Live Oekraïne | Washington beschuldigt Rusland van gebruik chemische wapens

"Russische strijdkrachten lijken sinds begin december 2023 minstens vijftien Oekraïense soldaten te hebben geëxecuteerd toen die zich probeerden over te geven en mogelijk nog zes anderen die zich aan het overgeven waren of die zich hadden overgegeven", zegt de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) donderdag. "Die incidenten zouden moeten onderzocht worden als oorlogsmisdaden."

"Sinds de grootschalige Russische invasie van Oekraïne hebben de Russische troepen veel gruwelijke oorlogsmisdaden begaan", zegt Belkis Wille van HRW. "De standrechtelijke executie van - of moord op - Oekraïense soldaten die zich overgeven en gewond zijn, in koelen bloede neergeschoten, wat uitdrukkelijk verboden is onder het internationale humanitaire recht, maakt ook deel uit van die beschamende nalatenschap."

De mensenrechtenorganisatie onderzocht drie gevallen van mogelijke standrechtelijke executies aan de hand van dronebeelden, video's die gepost zijn op sociale media en diepgaande berichtgeving in de media zoals interviews met familieleden van een van de mogelijke slachtoffers. (belga)

Volgens de Amerikaanse regering heeft Rusland het VN-verdrag over het gebruik van chemische wapens geschonden. In de oorlog tegen Oekraïne heeft het Russische leger irriterende gassen ingezet "als een vorm van oorlogsvoering", stelt een mededeling van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.

De Verenigde Staten zeggen dat de chemische wapens vooral werden gebruikt in een poging om Oekraïense troepen uit versterkte posities te verdrijven. "Het gebruik van dergelijke chemische stoffen is geen geïsoleerd incident", staat nog in de verklaring. De Amerikanen stellen dat Rusland de chemische wapens gebruikt voor tactische overwinningen op het slagveld.

Oekraïne beschuldigde Rusland eerder al dat ze "al honderden keren" chloorpicrine inzetten, een giftig gas. Dat zouden ze met granaten en drones gedaan hebben. Het Kremlin heeft voorlopig nog niet gereageerd.

Chloorpicrine staat als verboden verstikkingsmiddel op de lijst van de in Den Haag gevestigde Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). Duitse troepen vuurden het gas als eerste af tegen geallieerde troepen tijdens de Eerste Wereldoorlog, waarna het ook door de Britten en de Fransen werd gebruikt.

Moskous gebruik van het gas “komt uit hetzelfde draaiboek als de vergiftiging van wijlen oppositieleider Aleksej Navalny met het zenuwgas Novitsjok”, aldus de verklaring.

Lees ook: De strategie achter Russische traangasaanvallen: "Ze jagen de soldaten uit de loopgraaf, en dan openen ze het vuur"
Lees ook: Effenen Russische leugens het pad voor chemische aanvallen? 

Bij een Russische raketaanval op de Oekraïense havenstad Odessa zijn dertien mensen gewond geraakt. Dat melden lokale autoriteiten woensdagavond. De stad was eerder deze week al het doelwit van dodelijke aanvallen.

"Een nieuwe Russische aanval met ballistische raketten" trof Odessa, meldde de burgemeester van de stad in het zuidwesten van Oekraïne, Hennadi Troechanov, op het sociale netwerk Telegram. "Civiele infrastructuur werd vernietigd" en "dertien mensen raakten gewond", aldus Troechanov, die daaraan toevoegde dat de brandweer een grote brand bestreed, zonder verdere details te geven.

Volgens de gouverneur van de gelijknamige regio, Oleg Kiper, vielen bij de aanval veertien gewonden. Hij zei dat onder meer postkantoren werden getroffen.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft Ilja Vitjoek, een hoge ambtenaar bij veiligheidsdienst SBU, ontslagen na beschuldigingen van corruptie. Vitjoek was hoofd contraspionage van de SBU voor cyberveiligheid.

Het decreet over het ontslag van  Vitjoek werd woensdag gepubliceerd op de website van de Oekraïense president. Voor het ontslag werd geen reden gegeven. Oekraïense media publiceerden eerder een onderzoek waaruit zou blijken dat de vrouw van Vitjoek een luxeappartement in het centrum van Kiev zou hebben gekocht. Vitjoek was voor zijn ontslag al met verlof gestuurd.

President Zelenski beloofde al herhaaldelijk een rigoureuze strijd tegen corruptie en verduistering. Dat is ook een voorwaarde voor het EU-lidmaatschap van zijn land. Toch wordt Oekraïne nog steeds beschouwd als een van de meest corrupte landen in Europa. Nog maar een paar dagen geleden werd minister van Landbouw Mykola Solsky gedwongen af te treden vanwege een omkoopschandaal. (belga)

De Verenigde Staten hebben woensdag nieuwe sancties afgekondigd tegen bedrijven en personen die de Russische oorlogsinspanningen zouden ondersteunen. Bij de honderden geviseerde bedrijven bevindt zich ook een onderneming die in België is gevestigd, zo blijkt uit een mededeling van het Amerikaanse ministerie van Financiën.

"De sancties van vandaag zijn bedoeld om de oorlogsinspanningen van Rusland verder te verstoren en te verzwakken", zegt de Amerikaanse minister van Financiën Janet Yellen in een persmededeling. 

De maatregelen zijn in de eerste plaats gericht tegen Russische defensiebedrijven. Maar de VS viseren ook een zestigtal buitenlandse bedrijven en personen die ervan worden beschuldigd "Rusland te hebben geholpen bij het verkrijgen van belangrijke onderdelen voor wapenproductie of defensieprogramma's", zo staat in de mededeling.

Zestien gesanctioneerde bedrijven bevinden zich in China of Hongkong. Voor het overige gaat om ondernemingen uit de Verenigde Arabische Emiraten, Turkije, Azerbeidzjan, Slovakije en dus ook België.

De mededeling van het Amerikaanse ministerie vernoemt het in Ukkel gevestigde Groupe D'Investissement Financier (GIF), dat "machines en apparatuur leverde aan Sonatec". Op zijn beurt levert Sonatec dan weer materiaal aan Russische defensiebedrijven. De zaakvoerder wordt bovendien gelinkt aan de Russische militaire inlichtingendienst GROe.

"De algemeen directeur en eigenaar van Sonatec, Roeslan Viktorovitsj Labin, is de zoon van de in België gevestigde GIF-eigenaar Viktor Gennadjevitsj Labin, een vermeend officier van de op de Amerikaanse lijst geplaatste Russische hoofdinlichtingendienst (GROe)", zo meldt het Amerikaanse ministerie van Financiën.

Verschillende Belgische media en de onderzoekssite The Insider hadden enkele maanden geleden al bericht over de Russische linken van het bedrijf. Eigenaar Viktor Labin ontkende toen in een reactie aan De Standaard dat hij banden heeft met de inlichtingendienst GROe.

Bij een Russische raketaanval in de Oekraïense havenstad Odessa zijn woensdagochtend vroeg minstens drie mensen om het leven gekomen. Dat melden lokale autoriteiten.

"De vijand heeft Odessa aangevallen met ballistische raketten. Daarbij zijn drie mensen gedood en drie anderen gewond geraakt", zei de burgemeester van Odessa, Hennadi Troechanov, op het sociale netwerk Telegram.

"We verlenen alle noodzakelijke medische hulp aan de gewonden", zei de gouverneur van de gelijknamige regio, Oleg Kiper, eveneens op Telegram. Hij voegde daaraan toe dat er ook schade is aan civiele infrastructuur, zonder meer details te geven.

Oekraïne trekt 15,5 miljard hryvnia (zowat 367 miljoen euro) extra geld uit om drones aan te kopen. Dat heeft premier Denys Sjmyhal bekendgemaakt.

"Met de middelen die vandaag beschikbaar zijn gesteld, zullen 300.000 drones worden geleverd aan onze veiligheids- en defensietroepen", zei Sjmyhal tijdens een regeringsvergadering in Kiev. Tot nu toe had Oekraïne volgens de premier dit jaar 43,4 miljard hryvnia begroot voor de aanschaf van drones.

Sinds de invasie van Rusland, die al meer dan twee jaar duurt, heeft Kiev fors ingezet op de ontwikkeling en productie van verscheidene typen drones. De jongste maanden gebruikt het de onbemande luchtvaarttuigen steeds vaker om het Russische grensgebied aan te vallen. (blg)

De Oekraïense president Volodimir Zelenski stelde vandaag dat de wapenlevering aan Oekraïne "aanzienlijk sneller" moet verlopen. Hij maant zijn partners aan om voort te maken, zodat de Oekraïense troepen het kunnen opnemen tegen het oprukkende Russische leger in verschillende delen van de frontlinie. Zelenski verwees uitdrukkelijk naar de wapenleveringen van de Verenigde Staten. 

Russische autoriteiten meldden dinsdag dat Oekraïne de Krim had aangevallen met Amerikaanse Atacms-raketten. Daarmee poogden ze de Russische luchtverdediging van het geannexeerde schiereiland te doorboren, aldus Rusland, maar tevergeefs: zes Atacms zouden neergeschoten zijn. 

“Tien Oekraïense onbemande luchtvaartuigen, zes Atacms-raketten geproduceerd door de Verenigde Staten en twee geleide vliegtuigbommen geproduceerd door Frankrijk werden neergeschoten door luchtafweer,” zei het ministerie.

De Russische wetgever Leonid Ivlev, die ooit in de Sovjetluchtmacht diende, zei dat Oekraïne 12 Atacms-raketten afvuurde op luchtmachtbases op de Krim. Ivlev voegde eraan toe dat de aanvallen kunnen toenemen in de aanloop naar de inauguratie van de Russische president Vladimir Poetin volgende week. 

Noorwegen maakt nog eens 7 miljard kronen (ongeveer 590 miljoen euro) vrij om Oekraïne te steunen. Het gaat hoofdzakelijk om militaire steun, zo heeft de Noorse premier dinsdag aangekondigd. Het bedrag omvat 6 miljard kronen aan militaire hulp, voornamelijk munitie en luchtafweer. Daarnaast wordt er ook 1 miljard kronen uitgetrokken voor civiele hulp.

"Het is een kwestie van leven of dood voor de mensen in Oekraïne", zegt de Noorse premier Jonas Gahr Store. "Het gaat ook om veiligheid en stabiliteit in Europa, en dus ook voor Noorwegen." Met de bijkomende financiële inspanning komt de totale Noorse hulp voor Oekraïne voor dit jaar uit op 22 miljard kronen. Het land beschikt voor de periode 2023-2027 over een enveloppe van in totaal 75 miljard kronen voor Oekraïne. Tot eind dit jaar is al een bedrag van 39,5 miljard toegewezen.

Een vrouw is gedood en drie mensen zijn gewond geraakt nadat Oekraïense troepen het grensdorp Kozino in de Russische Koersk-regio hebben beschoten, zei de regionale gouverneur op dinsdag. 

Rusland heeft maandag clustermunitie ingezet bij de aanval op de Oekraïense havenstad Odessa. Dat heeft het openbaar ministerie van Oekraïne dinsdag gezegd op de berichtendienst Telegram. Bij de aanval op Odessa, in het zuiden van Oekraïne, zijn maandag vijf doden gevallen. Er zijn ook meer dan dertig mensen gewond geraakt. Daarnaast raakten ook verschillende gebouwen beschadigd. Zo hebben internationale media beelden getoond van een brandend kasteel, dat in de regio wel eens het 'Harry Potterkasteel' wordt genoemd.

Het openbaar ministerie van Oekraïne zegt dat in een straal van anderhalve kilometer van de plaats van de inslag verschillende metaalfragmenten zijn aangetroffen. Oekraïne beschuldigt Rusland er nu van bewust clustermunitie te hebben ingezet om zo veel mogelijk burgers te kunnen treffen. "Het is een wapen dat willekeurig een aanzienlijk aantal slachtoffers kan maken onder de burgerbevolking", zegt het openbaar ministerie.

Met clustermunitie worden raketten en bommen aangeduid die boven het doel ontploffen in verschillende kleinere springtuigen of submunitie. De munitie is omstreden, want een groot deel komt niet meteen tot ontploffing, waardoor er ook lange tijd later een kans op gevaarlijke explosies blijft bestaan.  

Sinds de Russische invasie in februari 2022 heeft Oekraïne zelf ook al clustermunitie gebruikt, zeggen mensenrechtenorganisaties. De Verenigde Staten hebben in juli vorig jaar ook gemeld dat ze Kiev van clustermunitie voorzien. Volgens het Oslo-verdrag, dat in 2010 van kracht werd, is clustermunitie verboden, maar Oekraïne, Rusland en de VS hebben dat verdrag niet ondertekend.

Bij Russische bombardementen op Charkov, de op een na grootste stad van Oekraïne, zijn twee personen om het leven gekomen. Dat meldt de regionale gouverneur Oleg Synegoubov.

Eerder deelde de gouverneur mee dat het Russische leger de stad in het noordoosten van Oekraïne aangevallen had met geleide bommen. De voorbije weken kwam Charkov, dat 1,4 miljoen inwoners telde voor de oorlog, steeds meer onder vuur van het Russische leger. Daarbij werd ook de energie-infrastructuur geraakt, waardoor de overheid restricties moest opleggen voor energie. 

Rusland probeert al sinds het begin van de invasie in februari 2022 om de regio Charkov te veroveren, maar in de herfst van 2022 moest het zich terugtrekken. Zoals elders aan het front heeft het Russische leger momenteel wel het initiatief in de regio, na een Oekraïens tegenoffensief in de zomer van 2023 dat op niets uitdraaide.

Bij een Russische raketaanval op de Oekraïense havenstad Odessa aan de Zwarte Zee zijn maandag zeker vier doden gevallen. Er zijn ook 28 mensen gewond geraakt. Dat heeft de gouverneur van de regio, Oleg Kiper, gemeld op berichtendienst Telegram. Eerder was sprake van twee dodelijke slachtoffers.

Bij de gewonden zijn volgens Kiper ook een zwangere vrouw en twee kinderen. Vier mensen zouden in kritieke toestand zijn. Door de aanval raakten onder meer woongebouwen beschadigd. De Oekraïense luchtmacht had kort daarvoor gewaarschuwd voor een "moeilijker te onderscheppen" raketdreiging. (Belga)

Het internationale Rode Kruis zal de Russische afdeling niet schorsen, maar wel onder toezicht plaatsen en om meer uitleg vragen over het functioneren. Dat meldt The Guardian. Vorige maand kwam de organisatie in opspraak: een topman van de Russische tak had nauwe banden met een pro-Poetinorganisatie, en het Kremlin zou invloed willen uitoefenen op het lokale Rode Kruis. Medewerkers van het Rode Kruis werkten ook mee aan militaire training voor Russische kinderen. Daardoor zou de neutraliteit in het geding zijn.
Tot een schorsing komt het niet, is op een congres beslist. In plaats daarvan komt er een toezichthoudend orgaan, en zal het Russische Rode Kruis duidelijkheid moeten geven over de mogelijke beïnvloeding, aldus The Guardian.

Al maanden raakt het gps-navigatiesysteem van vliegtuigen boven en rond de Oostzee verstoord door apparatuur in de Russische exclave Kaliningrad. Dat leidde nooit tot grote problemen, tot nu: luchtvaartmaatschappij Finnair zal een maand niet meer vliegen naar de tweede grootste stad in Estland omdat een veilige landing er niet meer mogelijk blijkt.

"Om de luchthaven van Tartu (de tweede grootste stad van Estland, red.) aan te vliegen, wordt er gebruik gemaakt van een gps-signaal", maakte Finnair bekend. "De gps-interferentie, die vrij gebruikelijk is in het gebied, beïnvloedt de bruikbaarheid van deze methode. Dat belemmert het aanvliegen en de landing. Vorige week moesten twee Finnair-vluchten terugkeren naar Helsinki nadat gps-interferentie het aanvliegen van Tartu verhinderde." Vanaf vandaag tot eind mei zal Finnair daarom niet meer naar Tartu vliegen. In tussentijd wordt er gezocht naar een andere 'approach method', waarvoor een gps-signaal niet nodig is.

De verstoring van het gps-signaal is al langer een probleem in de grensstreek tussen Europa en Rusland, maar sinds december namen de problemen fors toe. De verstoring wordt veroorzaakt door een "jammer". Dat is elektronische apparatuur die interfereert met de radiosignalen van navigatiesystemen die werken met satellieten, zoals gps. De bron van die verstoring situeert zich volgens verschillende waarnemingen in Russisch gebied. De elektronische oorlogvoering maakt deel uit van het spierballengerol van Rusland tegenover Europa.

Lees ook: Wie zit achter de ‘Baltic jammer’ die de gps van vliegtuigen in de war stuurt?

Na maanden van blokkades door transporteurs en boeren zijn alle wegovergangen aan de grens tussen Polen en Oekraïne vrijgemaakt. Dat hebben Poolse douaneautoriteiten op maandag laten weten.

Oekraïne is blij met het opheffen van de blokkades. "We zijn dankbaar aan het Poolse ministerie voor zijn constructieve werk om de grens te deblokkeren", schreef de Oekraïense minister van landbouw, Mykola Solsky. De opheffing van de blokkades is volgens het Poolse ministerie van Landbouw het resultaat van onderhandelingen met de boeren. Wat onder meer heeft geholpen, is dat de Poolse overheid steun beloofde aan boeren die hun tarwevoorraden niet kunnen verkopen op de verzadigde markt.

Poolse transportbedrijven en boeren blokkeerden al maanden de grensposten aan de grens met Oekraïne om zo de oneerlijke concurrentie met Oekraïne aan te klagen die begon in 2022, toen de Europese Unie besloot de exportregels voor levensmiddelen uit Oekraïne in Europa te versoepelen. (belga)

Lees ook:  Poolse premier Donald Tusk worstelt met import van Rus­sische land­bouwproducten: verbieden of niet?