Het laatste avondmaal (1)

Van links naar rechts:
het groepje Bartholomeüs, Jakobus de Mindere en Andreas: alle drie perplex;
Judas (op de tafel hangend, terugdijnzend, in zijn rechterhand een geldbuidel), Petrus (kwaad, vraagt Johannes om uit te vinden op wie Jezus doelt), Johannes (lijkt in zwijm te vallen);
Jezus (onverstoorbaar, berustend, wil gewoon beginnen met de verdeling van het brood en de wijn);
Thomas (kwaad), Jakobus de Meerdere (verbijsterd, lijkt Thomas en Philippus tegen te houden), Philippus (zoekt naar uitleg);
Mattheüs, Thaddeüs en Simon: in heftig gesprek, waarschijnlijk over het verraad, waarbij Simon degene lijkt met de verklaring.

Sterke compositie, uitmuntend gebruik van perspectief, levendige figuren, heftige emoties.

Van de discipelen zijn, zij het vaag, de voeten zichtbaar. Van Jezus niet: bij een verbouwing van het klooster werd besloten om precies op die plek een deur te maken...

Leonardo probeerde een nieuwe fresco-techniek uit, waarbij hij op een droge laag pleisterwerk schilderde in plaats van op een natte. Het doel was om helderder kleuren en een scherper beeld te verkrijgen. Dat gelukte, maar helaas begon de temperaverf al snel af te bladderen.

Door de eeuwen heen zijn door restaurateurs lagen lak aangebracht, waarop met olieverf het werk van Leonardo werd nageschilderd.

Bij een bombardement in 1943 bleef de wand van de refter (eetzaal van het klooster) gespaard, maar de schade aan het gebouw was zo groot dat het werk in een vochtige omgeving kwam. Er verscheen schimmel op.

Bij de laatste restauratie, die na 20 jaar werk in 1999 werd afgerond, is zoveel mogelijk geprobeerd om niet-oorspronkelijke lagen te verwijderen. Deze foto is vóór de restauratie gemaakt; hier is een foto na de restauratie.

Zie ook het artikel over het Laatste avondmaal.