Christo (1935-2020) reduceerde gebouwen tot groot uitgevallen pakketjes
Wereldberoemd werd hij met het inpakken van de Rijksdag, Pont Neuf en andere monumenten. Kunstenaar Christo en zijn vrouw Jeanne-Claude zagen het als hun levenswerk. Zondag overleed Christo in zijn woonplaats New York, hij was 84 jaar.
Het idee was simpel: wikkel een gebouw of een brug in doeken en bind ze vast. Zo reduceerden Christo en Jeanne-Claude de Rijksdag in Berlijn in 1995 en de Pont Neuf in Parijs in 1985 tijdelijk tot een groot uitgevallen pakketje. Miljoenen mensen kwamen kijken naar de tijdelijk getransformeerde iconen. De weg ernaar toe, van de eerste schetsen, de debatten met de gemeenteraad, eigenaren en bewoners, en uiteindelijk de praktische problemen maakten het kunstwerk ingewikkeld.
De lange aanloopperiode stoorde Christo en Jeanne-Claude niet. Drie keer werd het Rijksdagproject afgezegd, 23 jaar zat er tussen het idee en de uitvoering. Het maakte hun kunst juist uniek, zei Christo. “Niemand zal over een schilderij discussiëren voordat het bestaat. Wel over een luchthaven of over een nieuwe snelweg. Dat laat zien dat onze kunst in een andere categorie hoort.” Voor 47 projecten kreeg het paar nooit toestemming, 23 werden wél gerealiseerd.
Problemen als kunstenaarsduo
De in Bulgarije geboren Christo Javacheff groeide op in een artistiek gezin, studeerde aan de kunstacademie maar was naar eigen zeggen de communistische partij niet trouw genoeg om te mogen afstuderen. Hij vluchtte en ontmoette in 1958 in Parijs zijn toekomstige vrouw Jeanne-Claude: dochter van een Franse officier, geboren in Casablanca op dezelfde datum als Christo, op 13 juni 1935. Ze trouwden, verhuisden naar New York en leefden én werkten samen. Alleen vliegreizen maakten ze apart: mocht de één sterven, dan kon de ander het werk voortzetten. Jeanne-Claude overleed in 2009.
Tot 1994 was alleen Christo op papier de maker van hun projecten. Toen het paar ook háár als kunstenaar noemde, leverde dat problemen op. Tijdens het Rijksdag-project ging zo de geplande overzichtstentoonstelling van hun werk niet door, omdat de directeur van de Neue Nationalgalerie weigerde de naam van Jeanne-Claude achter die van Christo op de gevel te schrijven. Dan maar geen tentoonstelling, vond het stel.
Nooit werkten ze in opdracht, het werk moest in vrijheid ontstaan. De huur van het gebouw of de plek betaalden ze met de verkoop van tekeningen en schetsen, ook de beeldrechten en exploitatie van het evenement was in hun handen. Iedereen was welkom, publiek hoefde geen toegangskaartjes te kopen. Dat leidde soms tot problemen, zoals bij de 'Drijvende pieren' die in 2016 in een Italiaans meer zo druk bezocht waren dat ze 's nachts gesloten moesten worden.
De grote inpakwerken waren nooit te koop, zijn niet vast te pakken. De honderdduizend vierkante meter zilveren doek die om de Rijksdag werd gespannen in 1995, met meer dan vijftien kilometer blauw touw was slechts veertien dagen te zien, en verdween het alsof het er nooit was geweest. De herinnering in het collectieve geheugen is monumentaal.
Nog één groot werk staat op het programma, het werk met de langste aanlooptijd. Al in 1962 droomden Christo en Jeanne-Claude ervan, de Arc de Triomphe in te pakken. President Macron gaf uiteindelijk toestemming om het in april van dit jaar te doen. Het laatste protest kwam van onverwachte hoek: de torenvalken die normaal gesproken in de Notre Dame nestelden, waren verhuisd naar de Arc de Triomphe: het inpakken moest verplaatst worden naar na het broedseizoen, naar september. Vanwege corona is het project nog een jaar uitgesteld, van 18 september tot 3 oktober 2021. Na 59 jaar, zal het monument dan nog even van Christo en Jeanne-Claude zijn.
Lees ook:
Christo’s ‘Drijvende Pieren’ bezwijken bijna onder de massa’s
Het kunstwerk ‘The Floating Piers’ van de ‘inpak’-kunstenaar Christo in het Italiaanse Meer van Iseo gaat bijna letterlijk ten onder aan zijn eigen succes.