Religieuze kunst is crisisbestendig
Terwijl de gewone kunstmarkt door de economische crisis onder druk staat, doet religieuze kunst het goed. Als de afnemers maar niet in Rusland wonen.
De Amsterdamse vestiging van veilinghuis Sotheby’s schrapt dit jaar vijftig van de vijfenzestig banen. Veel kunstenaars merken dat er via ateliers duidelijk minder verkocht wordt dan voorheen. Maar dat geldt niet voor makers van religieuze kunst. „Waar men vroeger in een expositie vaak de helft van de werken verkocht blijft nu soms bijna alles hangen”, zegt Judy van Vliet, beeldend religieus kunstenaar te Woerden. „Om me heen zie ik de gevolgen van de economische crisis, maar zelf blijf ik aardig uit de wind – door de themakeuze.” „Er is eigenlijk helemaal geen dip geweest”, zegt Heralde Peters, directielid van kunsthandel Fluminalis in Horssen, verkoper van onder andere antieke mariabeelden, kruizen, religieuze schilderijen en altaren. De parafernalia gaan naar kerken en kapellen over de hele wereld.„In Nederland gaat het met pieken en dalen, maar we zien de laatste tijd een lichte opwaartse trend. Het overgrote deel van onze verkoop gaat naar het buitenland. Zelfs naar landen als de VS en Japan. Daar is de crisis hard aangekomen, maar zit de verkoop in de lift.”Dat optimisme deelt de Amsterdamse pastor Ricus Dullaert, verkoper van religieuze kunst, niet helemaal – maar dat komt doordat hij bij de verkoop van iconen vooral klanten uit Rusland heeft. „Daar is de markt door de daling van de olieprijs recent toch wel ingezakt.” In Nederland is de markt inderdaad beter, zegt hij, maar hij vindt deze toch ’wisselend’. „In november stond ik op een beurs en dat ging heel goed, maar in april was het gewoontjes.” Kunsthandelaren die met niet-kerkelijke instanties en particulieren werken, merken dat religieuze kunst het goed doet. Joost Heutink, kunsthandelaar gespecialiseerd in Russische iconen, noemt religieuze kunst een ’stabiele stroming’ binnen de algemene kunstmarkt. „Natuurlijk, ook bij ons denken de mensen langer na over hun uitgaven, maar we zien dat mensen met een stabiele baan, bijvoorbeeld artsen, nu eerder een kunstwerk kopen dan dat ze hun geld in een of ander ict-bedrijf willen beleggen.”Heutink, die als neuropsycholoog aan de Rijksuniversiteit Groningen verbonden is, denkt dat mensen door de crisis heel anders naar geld zijn gaan kijken. „Die crisis heeft twee tegengestelde gevolgen. Mensen zijn voorzichtiger met geld, maar zien tegelijkertijd ook dat geld eindig is. Ze beseffen dat geld niet alles is en kiezen ervoor om kunst te kopen. Bij deze investering staat niet het onmiddellijke rendement centraal, maar het dagelijkse genoegen van de schoonheid van een object met eeuwigheidswaarde.” Bovendien, zegt Heutink, is religieus werk niet aan trends onderhevig. Het past bij de gedachte dat er andere doelen in het leven zijn dan het vergaren van zo veel mogelijk geld.Ook Judy van Vliet, hedendaags religieus kunstenaar, merkt dat de religieuze thematiek van haar werken haar helpt. „De belangstelling voor religie en spiritualiteit is toegenomen en dat levert meer vraag op”, zegt ze. De meeste opdrachten krijgt ze via religieuze of spirituele instellingen binnen. Maar, zegt ze, „ondanks die toename zie ik dat het aantal particuliere opdrachten is teruggelopen”.
