Het Rwandaplan is symboolpolitiek

Voor de liefhebbers van politiek theater was het weer smullen, bij de behandeling van de plannen van de Britse plannen om asielzoekers naar Rwanda over te brengen. Premier Rishi Sunak wist die omstreden wet door het Lagerhuis te loodsen, na eerdere blokkades van de rechter, en talloze messen die over en weer in ruggen van Conservatieve politici bleven steken. Het woord is nu aan de peers in het Hogerhuis.

Maar het gebeuren stemt vooral treurig. Want ook de inhoud van het beleid valt samen te vatten als politiek theater. Vliegtuigen vol asielzoekers die naar Rwanda worden uitgezet, het is symboolpolitiek waar populistische politici goede sier mee kunnen maken – ook in andere Europese landen kijken die met belangstelling naar de Britse plannen. Maar aan het daadwerkelijk oplossen van de problemen draagt het weinig bij.

De inhoudelijke motivering voor het beleid is dat het de aanzuigende werking zou verminderen. Maar zolang een asielzoeker, eenmaal op Britse bodem, betere kans heeft om binnen te blijven, zullen de bootjes blijven komen.

Natuurlijk is het legitiem dat politici grip proberen te krijgen op migratie. De komst van nieuwe mensen kan voorzieningen en de huizenmarkt onder druk zetten. Maar de fantasie dat we onze problemen met een zak geld kunnen outsourcen naar het buitenland, die draagt niet bij aan een langdurige oplossing.

Gratis gaat het niet

Zo’n oplossing vergt allereerst internationale samenwerking en taaie diplomatieke inspanningen. Gratis gaat het niet. Westerse landen die last zeggen te hebben van te veel migratie, moeten bereid zijn hulp te bieden aan herkomstlanden, waar duurzaam perspectief moet worden gecreëerd. Er moeten deals worden gesloten met ‘veilige landen’, zodat mensen die een kansloze aanvraag doen snel teruggestuurd kunnen worden – wat dat betreft is het een lichtpuntje dat Marokko die ‘veiligelanders’ nu weer terugneemt. En Europese landen moeten samenwerken om te zorgen dat de lasten eerlijk verdeeld worden, en de procedures versneld worden.

Het Verenigd Koninkrijk is natuurlijk geen lid meer van de EU. Met de brexit dacht het land de grip op de migratie weer terug te krijgen. Dat bleek een wensdroom: nog altijd melden zich jaarlijks honderdduizenden arbeidsmigranten, via de legale of de irreguliere route. Zolang de economieën van westerse landen zijn ingericht op het laten uitvoeren van veel taken door goedkope, laaggeschoolde arbeidskrachten, zal die beruchte ‘aanzuigende werking’ bestaan.

Echt grip krijgen op migratie vergt dus ook introspectie, en een fundamentele discussie: welke taken willen we zelf uitvoeren, en wat willen we daarvoor betalen? Helaas is het voor populisten aantrekkelijker om met deportaties de schijn van doortastendheid te wekken.