Binnen atletiek kan nu over veiligheid gepraat worden, maar het vertrouwen moet nog groeien

Bijna een jaar geleden oogde de gouden glans die over de Nederlandse atletiekwereld hangt opeens wat doffer, nadat er vraagtekens waren geplaatst bij de werking van de zo succesvolle medaillemachine. Trouw en NRC schetsten hoe lang niet iedereen zich veilig voelde in het topsportklimaat.

Een van de hoofdrolspelers in dat artikel was WK-ganger Lisanne de Witte, lid van de gouden estafetteploeg. De publicatie was gebaseerd op gesprekken met 25 betrokkenen, die vertelden hoe onder het bewind van hoofdcoach Charles van Commenée en technisch directeur Ad Roskam de omgangsvormen verruwden en ethische grenzen vervaagden. De meesten bleven anoniem, De Witte niet. Hoe is het nu met haar en is er sindsdien wat veranderd in het prestatieklimaat?

Verstandhouding binnen het team

Op de onderlinge verstandhoudingen binnen het estafetteteam heeft het geen effect gehad, stelt ze. Ook niet toen haar teamgenoten Femke Bol en Lieke Klaver een statement ondertekenden dat zij zich niet herkenden in het geschetste beeld.

“Er is in die periode heel veel op me afgekomen, ook online. Mensen die me niet begrepen, anderen weer wel. Zeker toen dat statement kwam, heb ik me naar gevoeld. Het was alsof ik niet serieus genomen werd door mijn eigen collega’s. Ik vond het ook overbodig. Als iemand aangeeft iets vervelends te hebben meegemaakt kun je die persoon toch steunen, ongeacht of jij hetzelfde hebt ervaren?”

“Maar binnen ons team is er gelukkig nooit onenigheid over geweest. We hebben veel met elkaar gepraat en het hielp dat Femke, Lieke en ik – want om ons drieën ging het vooral – elkaar al zo lang kennen. We konden daardoor heel makkelijk zeggen: ‘ik sta er zo in, jij zo, het is totaal niet persoonlijk naar elkaar toe’. Op die manier is dat eigenlijk toen opgelost.”

Durven uitspreken

De Witte is er nog steeds trots op dat ze zich heeft durven uitspreken, want er is daardoor wel een verandering in gang gezet. De andere hoofdrolspeler, Tony van Diepen, wil er niet meer over praten. Zijn coach Grete Koens evenmin. Van Diepen, jarenlang een vaste waarde in de estafetteploegen (mannen en gemengd), wist zich niet te kwalificeren voor Boedapest.

“Het heeft zeker geholpen”, zegt De Witte, “al is het alleen maar om dit onderwerp bespreekbaar te maken. We hebben het nu over een veilig klimaat – de atleten onderling, in commissies en de coaches ook. Vanuit de Atletiekunie zijn ze ermee aan de slag gegaan, met bijvoorbeeld workshops voor atleten: als je in die of die situatie komt, wat zou je dan doen?”

Ook de behandeling van atleten die niet fulltime op Papendal trainen, zoals De Witte, wordt langzaam beter. “Maar het kost tijd, zo realistisch moet je ook zijn. Het is niet zo dat alles in één keer is opgelost als er twee personen weg zijn. Daarvoor zit het te diep.” Van Commenée en Roskam zijn vertrokken. Vincent Kortbeek is de nieuwe technisch leider.

Ritueeltjes en gewoontes

“Er zijn zoveel ritueeltjes en gewoontes aangeleerd in al die jaren, dat het bijna normaal lijkt. Dat komt dan misschien door die twee mannen, maar het zit verweven in de hele cultuur. Een voorbeeld? De verhouding tussen de Atletiekunie en de atleten: wat durf je te zeggen? Soms besef ik nu opeens: wacht even, Vincent zit er, ik kan hem gewoon even bellen of een berichtje sturen. Dat vergeet ik nog steeds weleens.”

Toch wilde De Witte niet dat dit artikel voor het einde van de WK gepubliceerd zou worden. Omdat ze er niet helemaal zeker van was dat dat geen consequenties voor de opstelling van de estafetteteams zou hebben. Het vertrouwen dat je niet wordt afgerekend op je mening, moet ook nog groeien.

Lees ook:

De schaduwkant van de Nederlandse atletieksuccessen: een verziekte sportcultuur

De Nederlandse atletiek floreert, maar de medailleoogst heeft een keerzijde. De afgelopen jaren was er op nationaal sportcentrum Papendal sprake van een topsportcultuur waarbij veel coaches en atleten zich niet veilig voelden.