Mark de Haan (1987-2021) verstond de kunst van het afscheid nemen

‘Dat is een filosoof’, kreeg zijn moeder te horen toen ze voor het eerst op het consultatiebureau kwam. Baby Mark met zijn donkere ogen was duidelijk een observator. Mensen die boven zijn kinderwagen hingen en naar hem kirden, bekeek hij met enige verbazing. Leren kruipen vond hij minder interessant, maar woorden en letters maakte hij zich voor zijn tweede levensjaar al eigen.

Het jonge gezin woonde in een parterrewoning in een volksbuurt in Den Haag. Moeder hield hem daarom maar een beetje binnen. Mark amuseerde zich uitstekend, hij las graag en maakte tekeningen vol details. Toen hij vier jaar was, werd zijn jongere broer Christian geboren die spontaner en wilder was. De eerste zes jaar was er vaak strijd, maar daarna werden ze vrienden.

Op de basisschool was Mark een buitenbeentje, zijn interesses waren zo anders dan veel van zijn leeftijdsgenoten. De laatste jaren van de basisschool kreeg hij belangstelling voor het skaten, hij oefende vaak in de skatehal in bijbehorende afzakkende broek en zijn haar met gel in stekels. Tijdens de diensten in de Pinkstergemeente waar ze in die tijd met het gezin naartoe gingen, speelde hij gitaar, zijn vader bas en zijn broer drums. Geloven was voor Mark als kind een veilige zekerheid, maar naarmate hij ouder werd viel het hem lastig, zeker met zijn rationele aard.

Ondoorgrondelijke blik

Op het gymnasium kreeg hij wel snel goede vrienden. De middelbare school deed hij haast liggend op de bank, af en toe een boek inkijkend. Wat nu te kiezen? Het werd Nederlandse Taal en Cultuur aan de Universiteit Leiden, vooral omdat hij zo hield van lezen. Al aan het begin van de studie leerde hij medestudente Nikki kennen. Ze was geïntrigeerd door de jongen met die donkere bos haar, zwarte kleding en ondoorgrondelijke blik. Ze werden een stel. Net als Nikki konden docenten hem niet altijd peilen. Hij nam de tijd om te zoeken naar de juiste woorden, maar had duidelijk ook nog een heel eigen binnenwereld. Soms liet hij zich verbaal weleens wegduwen door anderen die in een van zijn stiltepauzes het woord overnamen. Mark kon door zo’n onderbreking geïrriteerd raken, meestal wachtte hij echter rustig af tot hij zijn verhaal alsnog kon afmaken. Als hij de ruimte kreeg, was hij op zijn best en formuleerde hij scherp en origineel.

Dat was ook zoals zijn vrienden hem zagen, als een originele geest. Wat hun nog sterker opviel was zijn trouw. Wanneer je in zijn hart zat, bleef je dat ook. Een goede vriend die in de put zat en de telefoon niet opnam, belde hij met liefde de hele avond tot hij alsnog opnam. Of hij kwam langs om te zien hoe het ging. Mark oordeelde niet over andermans gedrag of standpunten, hij nam de tijd om het te begrijpen.

Nikki en hij trouwden in 2009. Na zijn studie kwam hij in het bedrijfsleven terecht, waar hij werkte als data-analist, iets wat hem ook goed lag. Hij las nog steeds veel en werd lid van een boekenclub die was opgericht door een oud-hoogleraar van de universiteit, het clubje literatuurminnaars raakte hecht bevriend. In zijn vrije tijd schreef Mark korte verhalen over onderwerpen die hij vaak uit de actualiteit haalde, maar waar hij met zijn fantasie en zwarte humor een onverwachte draai aan gaf. Zijn doel was om mensen aan het denken te zetten over de manieren waarop je tegen de werkelijkheid kunt aankijken. Zijn werk werd gepubliceerd in de literaire tijdschriften Liter en Extaze.

Onvergetelijk avontuur

Mark was eind twintig toen hij en zijn broer tijdens een avond met diepe gesprekken en glazen whisky besloten om de sleur van het dagelijks leven te doorbreken door de Mont Blanc te beklimmen. Hoewel Mark niet van sporten hield, trainde hij een jaar lang in de sportschool. Uiteindelijk bereikten ze de top net niet, maar hun belangrijkste doel om samen een onvergetelijk avontuur te beleven, haalden de twee broers wel.

Deze ervaring werd gevolgd door een nieuw avontuur: het vaderschap. Het was één van de mooiste momenten in zijn leven toen bijna vier jaar geleden dochter Cato werd geboren. Hoewel het jonge ouderschap uitputtend was door de gebroken nachten, genoot hij van zijn dochter, die net zo eigenwijs en filosofisch bleek als hij.

Nog geen twee jaar geleden kreeg Mark plotseling medische klachten rond zijn longen en na verschillende onderzoeken bleek hij een zeldzame vorm van kiemcelkanker te hebben. Een zware periode brak aan van chemobehandelingen en operaties. Mark lag in het ziekenhuis toen zijn bundel met korte verhalen Buitenaards koraal verscheen bij uitgeverij In de Knipscheer. Ondanks de omstandigheden was het een grote droom die uitkwam.

Reflectieve gesprekken 

Een tijdlang leek er nog hoop op een experimentele behandeling, maar begin dit jaar bleken er te veel uitzaaiingen. “Als ik onder water geduwd zou worden, zou ik wel vechten, maar hier kan ik niet tegenop”, zei Mark. Klagen over zijn ziekte had hij nooit gedaan en deed hij ook nu niet. Een bucketlist maakte hij met Nikki, van kleine, belangrijke dingen. Zoals samen voor het eerst met Cato naar de bioscoop waar een film van Tom en Jerry draaide. Nikki en hij bezochten plekken uit hun begintijd. “Willen jullie me niet interviewen?”, vroeg Mark zijn ouders en broer, “jullie mogen me alles vragen”. En dat deden ze, het leverde veel herinneringen en reflectieve gesprekken op.

Hoe minder tijd hij had, hoe meer hij de tijd nam. Bijvoorbeeld om ’s morgens granen te roosteren voor het ontbijt, om te schrijven of – toen hij niet meer kon lopen – samen met dochter Cato op de bank naar oude rockmuziek te luisteren. Hij was trots dat zijn dochter koos voor Deep Purple in plaats van K3.

Soms als hij ’s nachts veel pijn had, kroop hij achter zijn laptop om verder te schrijven aan zijn roman. Tijdens die nachten begon hij ook te werken aan zijn ‘credo’ over hoe hij nu aankeek tegen het geloof, “na achttien jaar opvoeding, zestien jaar piekeren en twee maanden snelkookpan”. Twee dagen voor zijn overlijden mailde hij het document naar zijn dierbaren. “Van dat waarover niet kan worden gesproken, moet men zwijgen”, haalde hij de filosoof Ludwig Wittgenstein aan die hij in zijn studiejaren al had gelezen. “Ik geloof dat ik hem nu begrijp”, schreef Mark.

Mark de Haan werd geboren op 14 februari 1987 in Den Haag en overleed op 11 juli 2021 in Dordrecht.