Als de dag van gisteren: ‘de Elfsteden’ van 1997

Het hoeft maar één nacht te vriezen in Nederland of de eerste lolbroeken roepen dat de rayonhoofden in Friesland zich al verzameld hebben. Strenge vorst doet rare dingen met een mens. Elke winter hopen we op vriesweer zodat we kunnen schaatsen op bevroren sloten, kanalen, meren en waterplassen. Over ijs vol scheuren en hobbels, langs rietkragen of ander natuurschoon. Om vervolgens bij een café of kraampje even te pauzeren met een kop warme chocolademelk. Nergens ter wereld is koek-en-zopie zo ingeburgerd als in Nederland.

Elke winter is er steevast dé vraag: Gaat-ie dit jaar door?  Wordt-ie deze winter weer eens gehouden: de Elfstedentocht? We wachten er al inmiddels zo’n 25 jaar op en de honger naar een zestiende editie neemt jaarlijks toe. Op dinsdag 4 januari is het precies een kwart eeuw geleden dat de laatste tocht der tochten werd gehouden. De redactie van deze krant was benieuwd of er streekgenoten zijn die in 1997 het felbegeerde Elfstedenkruisje haalden. En... dat hebben we geweten. Een oproepje op de website van De Twentsche Courant Tubantia leidde tot een stortvloed aan mailtjes: een kleine 150 reacties!

De reacties zijn zeer verschillend qua inhoud. Van ultrakort (‘Ik ben Piet en ik heb meegedaan’) tot een zeer uitvoerig en gedetailleerd verslag van de aanloop naar, het verloop van en de dagen na de Elfstedentocht. Eén ding is zonneklaar: 25 jaar na het laatste schaatsfeestje op het Friese natuurijs leeft die tocht nog steeds bij degenen die er toen bij waren.

Vanaf vandaag herdenken we de Elfstedentocht van 1997. In de krant en online. Dat doen we tot en met dinsdag 4 januari, volgend jaar dus. We trappen af met twee bijzondere verhalen. Van Marcel de Vries uit Den Ham bijvoorbeeld, die thuis al twee Elfstedenkruisjes had hangen: van 1985 en 1986. Daar zou een derde bij komen, tot bij zijn hoogzwangere vrouw Asje de weeën iets eerder begonnen dan gepland. Daags voor de Elfstedentocht werd Hanna geboren. Hoe het verder verging met de schaatsplannen van vader Marcel, dat leest u iets verderop op de sportpagina’s van deze krant. 

Daar staat ook het avontuur van basisschoollerares Annemarie Smellink, één van de zeer weinige vrouwelijke schaatsers die dag. Ze was zelfs de enige deelneemster uit Hengelo. Ze was ingeloot, maar had nauwelijks geschaatst die winter. Toch ging ze de uitdaging aan. Het was een onvergetelijker ervaring. „Ik leefde na de tocht nog een week lang in een roes, vanwege al die aandacht en de vele mooie reacties die ik kreeg”, zegt ze. 

Of wat te denken van de vier broers uit Daarlerveen, opgegroeid vlakbij het kanaal. Schaatsen zit in hun dna, allemaal volbrachten ze in 1997 de tocht. Hun onderlinge band was al sterk, maar heeft door de Elfstedentocht nog een specialer karakter gekregen. 

De terugblik sluiten we op 4 januari af met drie opmerkelijke verhalen rond de laatste seconden van die dag, 25 jaar geleden. Met de laatste zwartrijder, de eigenaar van de rode lantaarn én de man die welgeteld 8 seconden te laat was voor zijn Elfstedenkruisje. Zijn finish ging de wereld over, maar John Lemstra herinnert zich vooral de voldoening dat hij zijn barre tocht door het duister over slecht ijs had volbracht. „Natuurlijk was ik liever 9 seconden sneller geweest, maar dat was niet zo. Punt.”

Op onze website zijn de vele ingestuurde reacties te lezen. Voorzien van foto’s die destijds maar spaarzaam werden gemaakt. „Ik heb geen foto’s van de tocht, want we hadden nog geen mobieltjes.” De verhalen en avonturen spreken wel tot de verbeelding.

Lees alle verhalen de komende week terug in ons speciale dossier rond de Elfstedentocht van 1997. Klik hier.