'Als je te dik bent en niet bereid om af te vallen, betaal je de rekening zelf maar'

Dit weekeinde lopen duizenden mensen mee in de Dam tot Damloop. En vrijwel iedereen die meedoet, weet hoe prettig het gevoel is dat je daaraan overhoudt. Het probleem zit bij de mensen die hooguit zondagavond een blik werpen op de samenvatting in Studio Sport. Tussen deze televisiekijkers bevinden zich steeds meer mensen die zelf niet of nauwelijks bewegen.

En niet geheel toevallig zijn dit ook de mensen met overgewicht, hoge bloeddruk, suikerziekte en depressie. En de mensen die een hoog arbeidsverzuim hebben. En relatief vaak verslaafd zijn, en relatieproblemen en schulden hebben. Zo kunnen we nog wel even door gaan.

Complex
Waar het op neerkomt is dat er een duidelijk verband is tussen een gebrek aan lichaamsbeweging en allerhande gezondheidszorgproblemen. Die relatie is complex, en er kan dan ook niet zonder meer gesteld worden dat gebrek aan lichaamsbeweging de belangrijkste oorzaak is van veel medische aandoeningen en alles wat daarmee gepaard gaat (onder meer arbeidsverzuim en gezondheidszorgkosten). De meeste ziekten hebben meerdere oorzaken. Een complex van factoren leidt tot een diagnose.

Ons beweegpatroon is een belangrijk onderdeel van onze leefwijze. Voor de meeste welvaartsziekten wordt door iedere expert gewezen op die leefwijze als belangrijkste oorzaak. En toch wordt daar nog veel te weinig een beweegadvies aan gekoppeld. Je kunt iemand met overgewicht en hoge bloeddruk pillen voorschrijven, maar je kunt hem of haar ook naar de sportschool sturen. Bijna een miljoen Nederlanders is aan de antidepressiva, en de meeste van hen waren even goed of zelfs beter geholpen met drie keer in de week een stukje rennen.

Geen onderscheid
Het is van groot belang dat men zich realiseert dat er geen fundamenteel onderscheid gemaakt kan worden tussen lichamelijke en psychische klachten. Gebrek aan lichaamsbeweging is een oorzakelijke factor bij het ontstaan van hart- en vaatziekten, maar ook bij stemmingsstoornissen. En behandeling wordt in alle gevallen lastig als de leefwijze onveranderd blijft.

In het gezondheidszorgbeleid zou dit veel meer aandacht moeten krijgen. Investeren in meer beweging voor de gehele bevolking, zoals nu al gebeurt, is veel te vrijblijvend. De mensen die er geen trek in hebben krijg je er echt niet mee in beweging. Veel beter werkt het als niet-fitte mensen de kosten van de behandeling van klachten die daar het gevolg van zijn, zelf moeten dragen. Als je te dik bent en niet bereid om af te vallen, betaal je de rekening zelf maar (iets dat natuurlijk ook zou moeten gelden voor rokers die longkanker krijgen).

Onrecht
Dit kabinet laat onschuldige psychiatrische patienten, zoals mensen met schizofrenie, zelf meebetalen aan hun behandeling. Dat is een vorm van onrecht zolang je mensen die het willens en wetens laten gebeuren dat ze ziek worden daar de rekening niet voor presenteert. Bewegen is een onvervreemdbaar onderdeel van een evenwichtige, gezonde manier van leven. Als we dat niet doen kost dat ons levensvreugde en bezorgt het lichamelijk ongemak met alle bijkomende gevolgen.

Het kabinet investeert volgend jaar 130 miljoen euro in sport. Alleen al het verlopen van het patent op de bekendste cholesterolremmer levert in datzelfde jaar een veelvoud aan euro's op, een bedrag van 900 miljoen euro wordt genoemd. Waarom wordt dat niet rechtstreeks doorgesluisd naar het bewegen? De overgrote meerderheid van de mensen met een te hoog cholesterol heeft geen pillen nodig, maar een sportveld.

Investeren in beweging is de eenvoudigste vorm van bezuiniging in deze samenleving. Voor alle partijen.

^{Bram Bakker is psychiater en schreef met Koen de Jong Bewegen voor beginners, dat dit weekeinde verscheen.}