Het personeel van Tata Steel in IJmuiden kijkt met argusogen naar een mogelijk samengaan met het Duitse ThyssenKrupp. Hoewel de gesprekken pas in een verkennend stadium zijn, is duidelijk dat het opnieuw een fusie in nood in plaats van een in weelde zal zijn. De reden is de crisis op de internationale staalmarkt.

Twee keer eerder ging het voormalige Hoogovens de mist in bij een fusie met een partij met verouderde en niet-concurrerende installaties: na Hoesch in Duitsland ook met British Steel in Engeland.

In IJmuiden werken 8.500 mensen. Peter Boeseken van CNV Vakmensen: 'We moesten hier eerst Duits spreken. Nu doen we de communicatie in het Engels. Moet het nu direct weer in Duits?'

De staalpoot van ThyssenKrupp is verspreid over vijf locaties in Duitsland en niet, zoals bij het Nederlandse staalbedrijf, geïntegreerd op één plek. Daarnaast heeft ThyssenKrupp fabrieken in de VS en Brazilië. In de eerste helft van het boekjaar 2015-'16 was er een verlies van 26 miljoen euro. 'Over wat voor concern hebben we het? Wat wordt de structuur? Zelfs in IJmuiden lijkt niemand nog iets te weten', aldus Boeseken.

ThyssenKrupp AG bevestigde zaterdag met Tata Steel te onderhandelen over de oprichting van een joint venture voor hun Europese staalactiviteiten. Het concern is voorstander van een bundeling in de Europese staalindustrie. 'Die verkeert in een moeilijke situatie. Er is weinig toekomstperspectief. Slechts enkele staalbedrijven zijn winstgevend', aldus een woordvoerder. De hoogste baas van Tata Steel in Mumbai, Koushik Chatterjee, zei vrijdag al dat een strategische combinatie 'de beste vooruitzichten biedt om een bedrijf te creëren dat de schaal en focus heeft om op de wereldmarkt te concurreren'.

Goede kant

Hans Fischer, de Nederlandse baas van Tata Steel in Europa, noemt het een goede stap. 'Niet alleen voor Tata, ook voor de Europese staalindustrie. Hoewel er nog veel moet gebeuren, heb ik het vertrouwen dat we de goede kant op gaan.' Fischer werkte van 2009 tot 2012 voor Thyssen.

ThyssenKrupp AG en Tata Group zouden volgens bronnen in Azië een eventuele joint venture van hun Europese staalactiviteiten naar de beurs willen brengen. Mocht het tot een joint venture komen dan zou dat een concern zijn met een productiecapaciteit van 25 miljoen ton staal, waarvan 12,5 miljoen bij ThyssenKrupp, 7 miljoen bij Hoogovens in IJmuiden (Tata Steel Nederland) en 5,5 miljoen bij Port Talbot in Wales (Tata Steel Groot-Brittannië). De andere Britse activiteiten worden apart verkocht.

Vooral in Groot-Brittannië zijn de zorgen groot. Gevreesd wordt dat Tata een omweg gebruikt om van de staalfabriek in Wales af te komen nu onderhandelingen met zeven andere partijen onvoldoende resultaat hebben opgeleverd. Het heikele punt is een bijstorting van bijna 1miljard euro die Tata zou moeten doen om het pensioenfonds aan te vullen.

Adam Price, politicus van de nationalistische partij Plaid Cymru, karakteriseerde het opgaan in een joint venture als een sterfhuis  de constructie zou leiden tot sluiting van Port Talbot. Ook het persbureau Reuters meldde dit weekeinde dat de fabriek in Wales dan geen lang leven zal zijn beschoren. 'ThyssenKrupp en Tata willen een sterk concurrerende partij op de wereldmarkt. Daar zal het Britse bedrijf geen deel van uitmaken.'

Dit weekeinde werd bekend dat twee andere Aziatische staalbedrijven, JSW Steel uit India en het Chinese Hebei Iron & Steel, belangstelling hebben om zich bij de combinatie aan te sluiten.

ThyssenKrupp is in 1999 (het zelfde jaar dat Hoogovens en British Steel samengingen) ontstaan uit een fusie van het staalconcern Thyssen in Duisburg met dat van HoeschKrupp in Dortmund en Essen. De drie staalbedrijven hebben alle een lange historie en speelden een belangrijke rol bij de Duitse industriële opbouw, de oorlogsindustrie (de Dikke Bertha van Krupp was een gevreesd Duits kanon tijdens de Eerste Wereldoorlog) en het na-oorlogse Wirtschaftswunder.

Hoesch AG in Dortmund was tussen 1972 en 1982 partner van Hoogovens in het zogenoemde Estel-concern. Als gevolg van de staalcrisis werd in die tien jaar een verlies geleden van 1.895 miljoen gulden (860 miljoen euro), waarvan 1.665 miljoen voor rekening kwam van de Duitse tak. Na de ontbinding van dit conglomeraat fuseerde Hoesch in 1992 opnieuw  dit keer met de Duitse partner Krupp.

Zeven jaar later werd met Thyssen een staalgigant gevormd die behalve in Europa ook een grote staalpoot heeft in de VS. Inmiddels is ThyssenKrupp AG uitgegroeid tot een conglomeraat van zes divisies, waarvan de divisie liften en roltrappen de bekendste is. Daarnaast is het concern actief in de scheepsbouw, de componenten en de handel.

De staaldivisie is ondanks vele saneringen het grootste zorgenkind gebleven, dat het concern telkens weer in de rode cijfers terugwerpt. Topman Heinrich Hiesinger heeft ook niet onder stoelen of banken gestoken dat hij die uit het concern wil lichten en in een aparte onderneming wil onderbrengen. In zijn ogen is meer schaalgrootte nodig en is de huidige staalproductie van ThyssenKrupp - 12,5 miljoen ton per jaar  te klein ten opzichte van bijvoorbeeld ArcelorMittal dat 95 miljoen ton staal produceert.

Werknemers: 154.906
Omzet: 42,7 miljard

Tata Group is een Indiaas conglomeraat dat behalve in staal actief is in chemie, auto's (Jaguar, Landrover, Daewoo en de zelf ontwikkelde Tata Nano), dranken (Tetley-thee, Eight O'Clock koffie), telecommunicatie, energiecentrales en hotels.

De onderneming werd opgericht in 1868 door Jamshedji Tata als een textielbedrijf. Later stapte Tata ook in het hotelwezen en in 1907 werd een staalfabriek geopend. Daar kwamen vele poten bij. De familie heeft nog altijd tweederde van de aandelen. De staaldivisie werd na de eeuwwisseling snel uitgebreid. In 2005 werd NatSteel in Singapore overgenomen.

Twee jaar later kreeg Tata Steel, na een biedingenstrijd met het Braziliaanse concern CSN, het Europese staalbedrijf Corus in handen dat in 1999 was gevormd uit Hoogovens en British Steel. Tata betaalde een recordprijs van 9,1 miljard euro voor Corus. Hiermee werd Tata het vijfde staalconcern ter wereld.

Een groot deel van die som werd gefinancierd door banken. Eén jaar na de overname brak de crisis uit en bleek dat Tata veel te veel had betaald. Oplopende verliezen dwongen Tata Steel tot saneringen in het Britse bedrijf. Toen dat niet lukte, werden onderdelen in de etalage gezet.

De Brexit maakt een totale uitverkoop onmogelijk. Tata koesterde het staalbedrijf in IJmuiden, dat relatief het modernste was en het gunstigst gelegen. Dit jaar is daarvoor nog een fors investeringsprogramma aangekondigd, onder meer voor een continugietmachine waarmee Tata IJmuiden lichtere en sterkere stalen voor de auto-industrie kan produceren.

Tate Steel Europe, waaronder Hoogovens en British Steel (met name Port Talbot in Wales) vallen, produceerde 15 miljoen ton staal, maar onderdelen zijn inmiddels verkocht.

Werknemers: 600 duizend
Omzet: 100 miljard euro