Hoe het rode dorp van Hans Spekman rechts werd

In de geliefde geboorteplaats van Hans Spekman stemmen ze nu rechts: Zevenhuizen in Zuid-Holland, deel van de gemeente Zuidplas, waar de PvdA woensdag driekwart van haar kiezers verloor en van de tweede naar de achtste plaats kelderde. De VVD werd ruim de grootste, de PVV op afstand tweede.

Terwijl ik hier het clubhuis van Spekmans voormalige voetbalclub V.V. Groeneweg binnenloop, spreekt hij zelf op zijn gevoelvolle wijze op de PvdA-ledenraad in Utrecht. 'Ík geloof in idealen!', huilt Spekman. Je zou haast denken dat hij de laatste sociaal-democraat van Nederland is en alle anderen last hebben van 'verkeerd' idealisme. Alsof deze verkiezingsuitslag niet wereldwijd de aandacht trekt als doelpunt tegen het rechts-extremisme.

John Mebius (59) zat nog met Spekmans zus Baradina in de gemeenteraad van Zevenhuizen. Zij voor de PvdA, hij voor Gemeentebelangen. Toen kwam de gemeentelijke herindeling en kwamen plaatselijke politici veel verder van de mensen af te staan: 'Zelfs ik weet nu niet meer wie hier in de raad zitten.'

De nederlaag écht helemaal accepteren, had Lodewijk Asscher meteen na het grote verlies bepleit. Dán kun je pas zien wat fout is gegaan. Zaterdag voegt hij eraan toe dat het afgelopen moet zijn met 'die hele houding dat we het moeten uitleggen en de kiezer heeft het niet begrepen. Niet meer doen.' Verstandige woorden, maar nog niet helemaal aan Spekman en zijn long goodbye besteed.

Spekman noemde Zevenhuizen veelvuldig als een soort sociaal-democratisch wapenfeit. Waar zijn grootvader, timmerman, de plaatselijke afdeling van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij oprichtte. Waar zijn vader, ook timmerman, overleed toen Hans Spekman 1 jaar oud was. 'Echt een partijman', zegt de overbuurman Rinus Rijneveld (78), die vader Spekman nog heeft gekend. Maar over politiek spraken ze maar niet. 'Zevenhuizen was een hartstikke rood dorp. Als je van de christelijke kant kwam zoals ik, dan accepteerden de rooien je niet.'

De christelijken komen uit het naastgelegen Moerkapelle. Jeroen Buitenhek (20) komt ervandaan. Stemde SGP en besteedde als radiopresentator bij Omroep Zuidplas (motto: 'Nét iets dichterbij') deze ochtend nog wat aandacht aan het PvdA-verlies. 'Nou ja, ongeveer een seconde.'

Marco van Leeuwe (52) zat met Hans Spekman in een combinatieklas toen hij 12 jaar was. 'Een stil mannetje'. En ze voetbalden samen. Hans Spekman groeide in armoede op aan de Klinkhamerweg, hij heeft het zelf vaak beschreven. Drie oudere zussen en een zorgzame moeder. Zijn verstelde kledingstukken bleef hij later als trofeeën dragen en aan interviewers tonen. De Klinkhamerweg scheidde het arme oude gedeelte en de eerste rijkere import van Zevenhuizen, tekent Marco uit. Zelf komt hij uit de Bloemenbuurt, aan de arme kant, 'maar daar deed je er niet trots over, of zo'. Wel hingen overal PvdA-affiches: 'Rechts was niks'.

Maar toen de vooruitgang. Steeds meer welvarende mensen van buiten. De emancipatie van de autochtone arbeider lukte hier in één generatie. Marco's vrienden en zijn vrouw begonnen eigen bedrijven. Marco verhandelt nu succesvol bloemen en stemt eveneens, en niet voor het eerst, VVD. Hij zegt het alsof ze niet anders kunnen. Alsof de VVD hier bij opklimmen hóórt. Over de PvdA spreekt Marco nu als over een aan lager wal geraakte vriend: 'Erg jammer dat het de PvdA zo is vergaan'.

Aan de rand van Zevenhuizen staat tegenwoordig een groot bord met de slogan 'Zuidplas gewoon grenzeloos'. Gewoon zijn en grenzeloos: de paradox van Nederland in een paar woorden. Het bord prijst nog nieuwere nieuwbouwwijken aan, die je hier als aardlagen iets vertellen over hun tijd. Zo wordt de buitenste schil nu in oud-Hollandse retrostijl gebouwd.

Barry Engelen (51) kwam op haar 7de in de eerste nieuwbouwwijk van Zevenhuizen wonen. Moderne huizen voor de jaren zeventig, terwijl de hypotheekrente naar 12,5 procent schoot. Barry's wijk werd in de Bloemenbuurt 'de jambuurt' genoemd: zó duur om te wonen, lachten de arbeiders, dat de bewoners geeneens vleeswaren op hun brood konden betalen. Alleen jam.

De vader van Barry stemde VVD, dus zij begreep niet dat mensen die net zo leefden als zij, in dezelfde straat toch een PvdA-poster voor het raam hingen. 'Dat zijn salonsocialisten', legde haar vader uit.

Maar de kinderen uit de jam- en Bloemenbuurt groeiden samen op. De zus van Barry had nog even iets met Marco. En op Koninginnedag ging iedereen gezellig dronken op de vuist bij Hotel De Vos, want dat was traditie.

En nu geeft Barry's stemwijzer GroenLinks aan. Maar zij stemde toch ook maar zekerheidshalve VVD. Geloven in je idealen is soms niet genoeg.