Johan Remkes wint Machiavelliprijs voor zijn rol als stikstofbemiddelaar

De stichting Machiavelli reikt de prijs jaarlijks uit aan een persoon of organisatie die met effectieve communicatie een positieve maatschappelijke verandering in gang heeft gezet. Wat de jury betreft gold dit vorig jaar voor Remkes, die door het kabinet als bemiddelaar was ingeschakeld om de volkomen vastgelopen gesprekken met de boeren over het stikstofprobleem weer in gang te zetten.

Na de presentatie van het adviesrapport dat Remkes afleverde, werd hij breed geprezen om het begrip dat hij uitte voor de problemen van boeren. Hij benadrukte dat zij slachtoffer zijn van zwalkend en ‘soms falend’ beleid. ‘Een deel van de boeren ervaart dat ze nu als verliezer in het verdomhoekje worden gezet. Alsof het allemaal hun schuld is.’ Intussen pleitte hij grotendeels voor een voortzetting van het kabinetsbeleid: de stikstofemissies moeten snel omlaag en daarvoor zullen onder meer boerenbedrijven moeten stoppen – vrijwillig met een grote som geld en als dat niet werkt met dwang.

Toonzetting

‘De grootste winst is de toonzetting, zijn begrip voor de ontstane situatie en zijn oproep aan alle partijen om aan tafel te gaan’, zei ‘stikstofprofessor’ Jan Willem Erisman van de Universiteit Leiden nadien. Er is ‘in jaren niet zo veel waardering en erkenning gegeven aan boeren’, reageerde BBB-lijsttrekker Caroline van der Plas.

De stichting Machiavelli roemt Remkes ook om de manier waarop hij zijn boodschap bracht. ‘Met gezag zenden, maar ook ontvangen. Weten wanneer je moet praten, moet luisteren en wanneer je moet zwijgen. Dat alles is van cruciaal belang geweest om het stikstofdossier uit het slop te trekken.’

Afgezwakt

Met Remkes’ adviesrapport kwam er inderdaad een einde aan een zomer vol tractorblokkades. Toch is het nog de vraag hoeveel het uiteindelijk zal opleveren. Zo nam het kabinet een van Remkes’ concreetste adviezen − koop binnen één jaar vijf- à zeshonderd piekbelasters uit of zorg dat ze op andere manieren hun uitstoot snel tot nul reduceren − alleen in sterk afgezwakte vorm over. Boerenorganisaties zijn weliswaar tot rust gebracht met behulp van Remkes, maar nog altijd hoogst ontstemd over de kabinetsplannen.

Vorig jaar werd de Machiavelliprijs uitgereikt aan meteoroloog en weerman Gerrit Hiemstra. De jury prees hem onder meer voor de wijze waarop hij aan een breed publiek uitleg geeft over de gevolgen van klimaatverandering. Ze nam ook Hiemstra’s uitingen op sociale media daarin mee. ‘Met veel geduld dient hij mensen van repliek die op zijn berichten reageren.’ Eerdere winnaars van de prijs waren onder meer Marion Koopmans en Diederik Gommers voor hun communicatie over het coronavirus en journalistiek collectief Bellingcat voor diens vernieuwende vormen van onderzoeksjournalistiek.