De wondere wereld van Chriet Titulaer in vier voorspellingen (en een 1-aprilgrap)

1982 - 'Over een paar jaar zal de consument de keuze hebben uit tientallen programma's'

'Goedenavond dames en heren, vanuit mijn achtertuin de laatste ontwikkelingen op elektronisch gebied. En dat zijn er nogal wat dit keer.'

Chriet Titulaer, zijn markante kabouterbaard nog donker, staat in pak tussen twee enorme schotelantennes, de armen stijf over elkaar geslagen. Het is 1982, in een speciale aflevering van TROS Aktua doet de geboren en getogen Limburger verslag van de nieuwste technische snufjes.

'Ik sta hier te midden van een waar oerwoud van antennes', zegt hij met zijn karakteristieke Limburgse tongval. 'Met al deze antennes kunnen we op dit ogenblik hier in deze tuin rechtstreeks uit het heelal, rechtstreeks van satellieten, programma's opvangen die worden uitgezonden door Frankrijk, door Engeland, door Zaïre, door Saoedi-Arabië, door Rusland en ga zo maar door.'

Dit is Chriet (spreek uit: Kriet) Titulaer ten voeten uit, dit is hoe hele generaties zich de zondag overleden sterrenkundige, ruimtevaartdeskundige, bedrijfsadviseur, presentator en schrijver zullen herinneren. Zó maakte hij de tv-kijkers in de jaren tachtig en negentig enthousiast voor de wondere wereld van de technologie - ondanks de droogkloterige toon, dankbaar gepersifleerd door Koot & Bie, Koefnoen en André van Duin.

_{Tekst gaat verder onder de video.}

Even later demonstreert hij de schotel, waarmee je voor 6.995 gulden 'in je eigen tuin satellietontvangst kunt bedrijven'. Om te bewijzen dat het live-ontvangst betreft, wappert hij met zijn handen langs de schotel. Het testbeeld op de tv begint te storen.

'De conclusie is duidelijk', zegt hij kort daarna. 'Je kunt op het ogenblik al tientallen verschillende tv-programma's ontvangen. Je hebt daarvoor wel vaak grote schotels nodig, of vrij veel elektronische apparatuur, maar het kan. Die mogelijkheden worden groter, want de schotels en de apparatuur worden kleiner.'

'Titulaer heeft een grote rol gespeeld in het uit het laboratorium halen van prototypen', zegt Rolf Hut, onderzoeker aan de TU Delft en auteur van het boek Rolfs Maakbare Wereld. 'We doen er nu lacherig om, maar hij liet zien wat er over een, twee, tien of vijftien jaar alledaags zou zijn. Misschien kreeg je niet precies hetzelfde in handen, maar wel iets vergelijkbaars.'

Titulaer was een icoon en een pionier, vindt Hut. 'Wat hij deed aan popularisatie van wetenschap en techniek, gebeurt nu volop via YouTube, Twitter en blogs. Of door leerkrachten die kinderen in de klas laten ervaren hoe leuk techniek en uitvindingen zijn.'

1985 - 'Fietsen worden uitgerust met een telefoon'

Wiebelig komt Titulaer de hoek om gereden, hij slingert zijn groene fiets over een treurig parkeerterrein. Dan klinkt een rinkelende telefoon. Hij pakt de hoorn op van een enorm apparaat dat op het stuur van de fiets is gemonteerd.

'Ja, nee, dat klopt', zegt hij. 'Nee, dat is goed. Oké.'

Dan hangt hij op en vertelt in de camera dat de PTT overweegt fietsen uit te rusten met een telefoon. 'Er is natuurlijk wel een forse accu nodig, maar hij wordt verder door de dynamo nog opgeladen.'

Het is een karakteristiek item uit het programma Wondere Wereld, dat Titulaer tussen 1983 en 1989 voor de Tros maakte. Daarin combineerde hij grote innovaties met onzinnige hebbedingetjes. 'Dat was de dubbele bodem van Wondere Wereld', zei Titulaer in 1997 in de Volkskrant.

_{Tekst gaat verder onder de video.}

Een van de uitzendingen begint met zo'n gadget. 'Je clipt het zo aan een bordje waar je hapjes op hebt liggen en als je er dan een glas wijn bij wil doen, dan kan dat', zegt Titulaer. 'Normaal zat je toch heel onhandig te doen, want je had in één hand een glas wijn en in de andere het bordje. En ja, hoe moet je dan eten? Dat is nu opgelost.'

Hoewel het programma een groot publiek trok, bleek de interesse van de omroepbazen voor wetenschap en techniek gering. Vanwege de krappe begroting - enkele duizenden guldens per aflevering - was Wondere Wereld min of meer een eenmansproduct. Titulaer deed de presentatie, research en onderwerpselectie.

Sponsoring en (sluik)reclame waren schering en inslag: Titulaer kreeg voor technische onderwerpen, aangedragen door de Stichting Technische Wetenschappen (STW), 5.000 gulden, zei hij in 1997: 'Dus ik was wel zo slim om elke week minstens één van hun onderwerpen te brengen.' Geen probleem voor een programma dat in krap een half uur wel vijftien onderwerpen behandelde.

Desondanks was er soms tijd voor een lolletje. De PTT-fiets met ingebouwde telefoon - bedoeld voor de manager die bereikbaar moet zijn - was een 1-aprilgrap. Een behoorlijk profetische, dat dan weer wel.

1989 - 'Eengezinswoning lijkt straks niet op Huis van de Toekomst'

Geen sleutel, maar een chipkaart om binnen te komen. Afstandsbedieningen vervangen schakelaars. In de keuken een scherm waar je recepten kunt oproepen. Een trechter op het dak vangt regenwater op waarmee het toilet wordt doorgespoeld. Zeg 'Dak open!' en het dak boven de ronde badkamer vouwt zich open.

In 1989 presenteerde Titulaer op het terrein van het Autotron in Rosmalen zijn Huis van de Toekomst, met ruim 250 veelal elektronische noviteiten. Het project was een van zijn grote successen. In de zeven jaar dat het huis open was voor het publiek, kwamen 3,5 miljoen mensen kijken.

^{Tekst gaat verder onder de video.}

'Het is onwaarschijnlijk dat de eengezinswoning van de toekomst op ons project zal lijken', zei Titulaer in 1990 tegen het Amerikaanse tijdschrift Popular Science. 'Maar het is goed mogelijk dat sommige ideeën standhouden.'

Hoewel Titulaer er op sommige punten flink naast zat - wie heeft nu een centraal stofzuigsysteem met in elke ruimte 'stofcontacten' om een stofzuigerslang op aan te sluiten? - blijkt hij ook veel goed voorspeld te hebben. Huizen hebben nu slimme alarmsystemen, apparaten die met elkaar communiceren en keukens waar afval gescheiden wordt.

'Toen ik in 1989 gescheiden afval introduceerde', zou hij daar later over zeggen, 'was dat een regelrechte dijenkletser.'

'Het internet gaat een prachtige toekomst tegemoet? Ik geloof daar niet in'

1992 - 'De eerste mens op Mars wordt een Japanner'

Titulaer was amper 26 jaar toen hij, samen met 'Apollo Henkie' (Henk Terlingen), in 1969 op tv de maanlanding becommentarieerde. In 1981 duidde de Limburger de eerste lancering van de spaceshuttle Columbia. En ook de vlucht van Wubbo Ockels in 1985 lichtte hij toe.

'Mensen vertellen me altijd ongevraagd hun herinneringen aan die maanlanding. Hoe vaak ik al niet heb gehoord dat ze die nacht op de camping waren', blikte Titulaer decennia later terug. 'Logisch, want het was midden in de zomer. En allemaal moesten ze er hun bed voor uit. Ja, dat zit er ook dik in als zoiets tegen vieren in de ochtend wordt uitgezonden.'

Eén jonge kijker zou later zelf astronaut worden. 'Voor mij was Chriet Titulaer de verpersoonlijking van de ruimtevaart', zegt André Kuipers nu. 'Het was exotisch. Ik volgde het op de voet en heb nog steeds boeken van hem.' In 1985 ontmoette de toen 27-jarige Kuipers zijn held in het Omniversum na de Nederlandse première van The dream is alive, een film over de space shuttle. 'Na afloop vroeg ik hem van alles over de selectieprocedure voor ruimtevaarders. Toen zei hij: jij wil zeker astronaut worden?'

In de Jaarbeurs van Utrecht organiseerde hij Space '86, een ruimtevaartmanifestatie die 140 duizend bezoekers trok - overigens minder dan gehoopt. Aan de pr lag dat niet: tegen de Domtoren zat een model op ware grootte van de Saturnus V-raket.

Maar ruimtevaart werd routine voor het grote publiek, moest Titulaer in de jaren negentig vaststellen. Dat er op andere planeten ook mensen wonen, stond voor hem vast. 'Ze zullen er waarschijnlijk enigszins anders uitzien. Misschien zullen we schrikken, misschien zullen we lachen.' Dat we ze wél zouden vinden, maar nooit in levenden lijve ontmoeten, wist hij ook zeker.

Eerst moest de mens maar eens naar Mars. 'Ik geloof dat er wel vóór 2020 een bemande Marslanding zal komen, doch dat de eerste voetstap op die planeet wordt gezet door een Japanner', voorzag hij in 1992. 'Overigens denk ik niet dat een voetstap op Mars die op de maan kan evenaren.'

2002 - 'Het internet gaat een prachtige toekomst tegemoet? Ik geloof daar niet in'

Er was een tijd dat Titulaer met zijn robot Topo door zijn woonplaats Houten wandelde. Hij publiceerde meer dan vijftig populair-wetenschappelijke boeken met titels als Welkom in de toekomst, Televisiesatellieten en, samen met Isaac Asimov, Fatale wereldrampen. Maar hij tobde ook met zijn gezondheid. Hij leed al jaren aan diabetes toen hij in 1995 een herseninfarct kreeg. Het dwong hem het rustiger aan te doen.

Hij begon de technologische vooruitgang te relativeren. Sterker nog: hij waarschuwde voor een tweedeling. 'De ontevredenheid, de afgunst bij de massa neemt toe. En dat is ook te begrijpen, alleen al uit het feit dat ze minder verdienen dan mensen die wel met een computer overweg kunnen', zei hij in 1996.

In 2002 verwachtte hij zelfs helemaal niets van het internet. 'Internet is er gewoon gekomen. Maar het wordt niet gebruikt', zei hij in Carp. 'Alleen de grote bedrijven zitten nog op internet. Ik gebruik internet niet. Helemaal niet. Informatie wordt uitgeschreven, wordt vertaald, wordt bij een programmeur neergelegd en die voert het in op internet. Nou, dan is het voor mij allang achterhaald.'

Het is een opvallende miskleun voor de man die in 1985 zijn tijd ver vooruit was met een uitleg over glasvezel: 'Wat we nodig hebben is dat er één zo'n glasvezeltje in ieder huis in Nederland komt. Dan kun je door dat ene glasvezeltje honderd televisieprogramma's gelijktijdig brengen. Én telefoon, én beeldtelefoon, en alarmering, en telewinkel en telegiro, alles wat je maar zou willen.'

Haar vader was altijd 'heel trots' dat hij het succes had voorspeld van later alledaagse zaken als de magnetron, de videorecorder en de mobiele telefoon, zegt zijn dochter Karen. 'Niet uit betweterigheid, maar uit enthousiasme.' Ondanks zijn fascinatie voor gadgets was zijn eigen woning heel gewoon. 'Nee, we woonden niet in een huis vol technologische hoogstandjes.'

Chriet Titulaer, die een vrouw, twee dochters en twee kleinkinderen nalaat, wordt in besloten kring begraven. Uit het zicht verdwijnen zal hij niet. In 2007 werd een planetoïde naar hem vernoemd (12133 Titulaer) en in Limburg rijdt een Veolia-trein rond met zijn beeltenis.