Weinig respect voor ouderen in Oost-Azië

In Aziatische landen, denken veel mensen, heerst meer respect voor ouderen dan in de westerse wereld. Maar dat klopt niet: met name in Oost-Azië denken mensen juist negatiever over ouderen dan in het Westen.

Dat blijkt uit een nieuwe studie, een meta-analyse waarin de resultaten van 37 eerdere onderzoeken met in totaal meer dan 21.000 proefpersonen zijn gecombineerd. Twee Amerikaanse psychologen hebben de resultaten onlangs online gepubliceerd in Psychological Review.

In die eerdere onderzoeken, die nu samengenomen zijn, was steeds aan mensen in zowel een westers als een Aziatisch land naar hun ideeën over ouderen gevraagd en waren de antwoorden van die twee groepen vergeleken.

Er was best aanleiding om te verwachten dat mensen in Oosterse landen positiever over ouderen zouden denken dan mensen in het Westen. Het Confucianisme, het Hindoeïsme en de Islam leggen nadruk op respect voor ouderen. En in Aziatische landen heerst een collectivistische cultuur gericht op harmonie in relaties, ook relaties met ouderen.

Maar aan de andere kant zijn de landen waar het aandeel 65-plussers in de bevolking het snelst toeneemt Aziatische landen, zo merken de psychologen op. Die toename is stressvol voor de hele maatschappij, bijvoorbeeld omdat ouderen belangrijke maatschappelijke posities bezetten en geen plaats maken voor jongeren. Of omdat de pensioenen en de zorg voor ouderen te duur worden – de recessie heeft met name Aziatische landen hard getroffen. En ouderen dragen zelf weinig meer bij aan de samenleving, is het idee.

Dergelijke maatschappelijke spanningen verklaren de relatief negatieve houding tegenover ouderen in Azië waarschijnlijk. De landen waar het percentage 65-plussers het snelst stijgt, zijn ook de landen waar het negatiefst over ouderen werd gedacht: Hong Kong, Japan, Singapore, Thailand en Zuid-Korea. In Zuid-Korea, Taiwan en China plegen relatief de meeste ouderen zelfmoord. En ook in Japan stijgt het aantal zelfmoorden onder ouderen.

De resultaten van dit onderzoek impliceren niet dat we in het Westen positief over ouderen denken. In deze meta-analyse is alleen een vergelijking gemaakt tussen oost en west; er is niet gekeken of de oordelen over ouderen in absolute zin positief of negatief waren.

En ook in het Westen heersen veel vooroordelen tegenover ouderen, weten we uit eerder onderzoek: dat ouderen traag, zwak, dom, lelijk, ouderwets en somber zouden zijn en dat ze misschien wel goede bedoelingen hebben, maar niet zo veel meer kunnen. In het ergste geval worden ouderen weggezet als een groep die irrelevant of lastig is voor de samenleving. En dat terwijl ook uit onderzoek blijkt dat bijvoorbeeld feitenkennis en vaardigheden verbeteren naarmate gezonde mensen ouder worden.