Terwijl de formatie nog in gang is, laat Kaag zich kritisch uit over het proces tijdens de HJ Schoo-lezing in Amsterdam. "De wijze van politiek bedrijven, van koffie drinken, relaties managen en binnenskamers spelletjes spelen leidt tot niks en in de kabinetsformatie is het gehalte Haags gedoe veel te hoog."
Zonder Mark Rutte bij naam te noemen, lijkt Kaag in negatieve zin meerdere keren naar de VVD-leider te verwijzen.
Zo is leiderschap voor de D66'er "het tegenovergestelde van regelen en ritselen zonder visie". Kaag voerde campagne met de leus 'nieuw leiderschap' en distantieerde zich daarmee van Rutte, die al ruim tien jaar premier is.
Kaag: "Als je de politieke managers te lang hun gang laat gaan, als politiek niet langer als middel wordt gezien maar als doel op zich, als beheren en accommoderen zijn uitgegroeid tot hoogste ideaal, betaalt de samenleving daarvoor de hoogste prijs."
Mislukte gesprekken met PvdA en GroenLinks vallen Kaag zwaar
Afgelopen donderdag verkondigde informateur Mariëtte Hamer dat VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks inhoudelijk bij elkaar in de buurt lagen, maar niet willen onderhandelen om tot een meerderheidscoalitie te komen omdat partijen elkaar uitsluiten.
VVD en CDA willen niet met PvdA én GroenLinks samenwerken; het zou te instabiel zijn omdat beide partijen niet nodig zijn voor een meerderheid. De twee linkse partijen willen alleen samen in een kabinet. Er wordt nu onderzocht of een minderheidskabinet met een combinatie uit VVD, D66 en CDA kans van slagen heeft.
Kaag, die al voor de zomer had aangegeven dat die coalitie haar voorkeur heeft, liet zich kritisch uit over de mislukte poging om met PvdA en GroenLinks te gaan onderhandelen. "Het is moeilijk om de uitsluiting van GroenLinks en de PvdA te zien als een logische stap", zei ze vorige week.
Met de ChristenUnie, de partij die samen met de andere vijf de meeste kans maakt op coalitiedeelname, wil Kaag niet onderhandelen, al heeft ze het wel over "de zes partijen" die nu gezamenlijk tot een oplossing moeten komen.
Kaag wil dat Rutte relatie met links herstelt
Net als Hamer eerder deze week constateert Kaag dat de relaties tussen de zes partijen onderling behoorlijk bekoeld zijn vanwege de blokkades. Het is aan Rutte als leider van de grootste partij om de verhoudingen weer op orde te krijgen, vindt Kaag.
"Na een zomer vol inhoudelijk werk zijn helaas potentiële bondgenoten op niet-inhoudelijke gronden uitgesloten. Het is nu de verantwoordelijkheid van de grootste partij om de impasse te doorbreken. De inhoudelijke steun en het politiek vertrouwen te herwinnen, met name van links."
Kritiek richt zich ook op jaren voor formatie
Kaag haalt in haar toespraak grote thema's aan zoals migratie, klimaat, de coronacrisis en de toeslagenaffaire, en steekt niet onder stoelen of banken dat zij de politiek daarin tekort vindt schieten.
"De realiteit van de toeslagenaffaire en het coronacrisismanagement leggen genadeloos bloot dat een goed functionerende, democratische rechtsstaat nooit een rustig bezit is. Dat wij de nodige lessen hebben te leren als het gaat om medemenselijkheid, betrouwbaarheid, openheid en effectief bestuur."
Ook hier verwijst Kaag weer naar Rutte door hem te citeren. "Dat geldt ook voor degene die het hardst roept hoe onwijs gaaf ons landje is. Veel te lang hebben we ons in de verdoving van zelfgenoegzaamheid laten sussen door toch wel politieke bijziendheid."
NUjij: Uitgelichte reacties