Honderden freelance fotojournalisten staken vandaag. Als protest tegen 'alarmerend lage' tarieven leggen ze de camera's weg, pakken ze de stakingsborden op en leveren de fotografen een dag lang geen foto's.
Waarschijnlijk zullen er ongeveer 500 van de 700 bij de NVJ bekende fotografen deelnemen aan de actie. Volgens Rosa García López, secretaris van de Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ), hadden donderdagmiddag zo'n 460 fotografen zich als staker aangemeld.
Deze vorm van actievoeren is uniek binnen het Nederlandse medialandschap, zegt García López. "Fotojournalisten zijn eenpitters, solisten. Die uiten zich normaal niet op deze manier. Dat ze zich nu verenigen zegt dat er wel echt iets aan de hand is."
Staken als laatste redmiddel
Dat beaamt Rob Engelaar (34), die vooral in Zuidoost-Brabant als zelfstandig fotograaf actief is. Hij werkt voor regionale media en voor het ANP, zowel als beeldredacteur als fotograaf. "Mensen willen liever niet staken, maar het is een laatste redmiddel", stelt hij. Zelf neemt hij wegens andere verplichtingen geen deel aan de staking, al heeft hij er wel begrip voor.
Het gevaar dat volgens Engelaar speelt is dat je niet rondkomt als fotograaf. "Het is hard werken. Ik heb me de afgelopen jaren enorm ingezet, maar ook geluk gehad. Nominaties voor de Zilveren Camera hebben me veel gebracht", zegt hij.
Nieuwsfotografie combineren met commerciële klussen
Begrijp Engelaar niet verkeerd: hij is blij met zijn opdrachtgevers. "Het ANP hanteert hele goede tarieven voor fotografen die in opdracht op pad gaan, net als verschillende andere partijen. Maar over het hele medialandschap zijn de opbrengsten per foto soms maar een euro. Bij andere bedrijven krijg ik vijftien euro voor een foto, als ik hem zelf aanlever.", zegt hij. "Daar moet ik wel alle kosten van dekken."
En dat gaat niet langer op die manier, vult freelance fotograaf Bart Maat aan. "Ik kom prima rond, omdat ik minder nieuwsfotojournalistiek ben gaan doen en meer commerciële klussen. Maar fotojournalistiek wordt op deze manier een bijbaan en ik vind het jammer dat het vak aan het verdwijnen is."
Vakmensen zijn belangrijk
Volgens Maat moeten bedrijven die zzp'ers inhuren de verantwoordelijkheid nemen om een goed tarief te betalen. "Dan heb ik het niet alleen over fotografen, maar ook over loodgieters, ICT'ers, enzovoorts. Een normaal tarief waar je ook pensioen en arbeidsongeschiktheidsverzekering van kan betalen."
Hij wijst erop dat een professioneel nieuwsfotograaf vijftigduizend euro aan materiaal kan hebben. "Dat moet vervangen worden, je hebt de beste en snelste apparatuur nodig. Het is belangrijk dat je vakmensen aan het werk hebt die weten waar ze mee bezig zijn. Ik doe mee aan de staking omdat ik mediabedrijven op hun verantwoordelijkheid wil wijzen", zegt Maat.
'Wij maken zelf ook geen krankzinnige winst'
Pers- en fotobureau ANP, een van de grote spelers op nieuwsfotogebied in Nederland, zegt begrip te hebben voor het sentiment van de freelancers. "Natuurlijk is het moeilijker om een goed inkomen te verwerven als nieuwsfotograaf", zegt algemeen directeur Martijn Bennis. "Maar wij maken ook niet zulke krankzinnige winsten dat we die positie even kunnen verbeteren. Daarnaast zien we dat veel van hen erg ondernemend zijn en goed rondkomen."
Bennis geeft aan dat het ANP de dagvergoedingen onlangs nog verhoogd heeft, maar benadrukt ook dat zij wel een grote speler zijn, maar weinig te bepalen hebben. "Wij zijn een tussenpersoon, tussen de fotografen en de afnemende mediabedrijven in. Die mediabedrijven willen een scherpe prijs, fotografen een hoger tarief."
'Freelancers willen ook dat mediabedrijven gezond blijven'
"Wij zitten er middenin", zegt Bennis. "En dus onderhandelen we daarover. Maar als wij onze hand overspelen vinden de afnemers wel een alternatief en zijn wij onze positie kwijt. Als we meer omzetten, levert het de makers meer op. Maar als wij zwakker worden, is dat ook slecht nieuws voor de fotografen", besluit Bennis.
Bart Verkade, directeur zakelijk bij de Persgroep, ondersteunt dat verhaal. "Wij investeren tientallen miljoenen in het ontwikkelen van nieuwe toepassingen. Dat doen we met liefde, het is ons vak. Die investeringen zijn zwaar. We geven ieder jaar een enorm bedrag, 31 miljoen euro, uit aan freelancers. Dan kunnen we niet veel meer uitgeven, want ook die freelancers willen dat de Persgroep gezond blijft."
Fatsoenlijke tarieven, veranderende markt
Verkade begrijpt best dat de freelancers een signaal afgeven. "Maar ik hoop ook dat ze zien dat het vaak goed geregeld is. Het varieert van 42 euro voor een opdracht voor de regionale kranten tot 142 euro bij de Volkskrant. Dat zijn in onze ogen fatsoenlijke tarieven voor journalistiek werk", vertelt Verkade.
"We begrijpen dat alle journalisten, ook fotojournalisten, opkomen voor hun vak", gaat Verkade verder. "Dat ze zich zorgen maken over of hun vak rendabel blijft. Maar die zorg hebben wij ook, want de markt is aan het veranderen en het is lastiger om geld te verdienen. We hopen dat we in de toekomst meer geld verdienen, en dan ook meer ruimte krijgen voor hogere tarieven."
'Op termijn sterft het vak uit'
Als de NVJ een goed uurtarief moet bepalen voor een zelfstandig fotograaf, komt de vereniging uit op tussen de 50 en de 91,70 euro, afhankelijk van ervaring. "Daar zit dan ook materiaalkosten in, investeringen, een auto, een goede computer en verzekeringen", zegt García López.
Dat tarief gaat er niet komen, zeker niet van de ene op de andere dag. "Maar de grote winst is dat fotojournalisten voor het eerst samen gaan vergaderen, zien dat ze onderhandelingskracht hebben als ondernemers. Media maken winst, maar waarderen hun freelancers onvoldoende", zegt García López.
Vandaag dus actie, en zo min mogelijk foto's in de krant. "Ik weet dat er op veel redacties over wordt gesproken, ook over of de actie ondersteund wordt", zegt García López. Ze vervolgt: "Als het niet beter wordt, is dat het einde van de fotojournalistiek. Er zijn weinig jonge talenten, want ze weten dat het slecht wordt betaald. Op termijn sterft het vak dan uit."
