Het is waarschijnlijk een juridische primeur: een rechter heeft een schadevergoeding toegekend op grond van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). De gemeente Deventer moet 500 euro betalen aan een man van wie de gemeente de naam en woonplaats doorspeelde naar tientallen andere gemeenten.
Dat blijkt uit een recent gepubliceerd vonnis van de rechtbank Overijssel. De Europese privacywet AVG werd vorig jaar eind mei van kracht.
De uitspraak is volgens rechtsbijstandverlener Nick Voorbach, die de man in kwestie bijstaat, bijzonder. Schadevergoedingen worden zelden toegekend in privacyzaken. Zelfs nog nooit op grond van de AVG, beweert hij. "Dit geeft hoop voor de toekomst", aldus Voorbach.
De rechtbank bevestigt dat er niet eerder AVG-schadevergoedingen zijn toegewezen in Overijssel, maar kan dat niet zeggen voor heel Nederland. Bij kenners zijn in elk geval geen gevallen bekend. "Ik weet het niet 100 procent zeker, maar het zou me niets verbazen", zegt Nynke Wisman, privacyadvocaat en bestuurslid bij de Vereniging Privacy Recht, tegen RTL Z.
Wob-verzoeken
De persoon om wie het gaat is een indiener van Wob-verzoeken. In dat soort verzoeken vraag je overheidsinstanties, zoals gemeenten, om informatie met jou te delen. Ook de gemeente Deventer kreeg zo'n verzoek van de man.
Een aantal van die gemeenten wilde kennis uitwisselen over hoe ze moesten omgaan met zijn verzoeken. In een e-mail aan ongeveer veertig tot vijftig andere overheden gaf de gemeente Deventer aan ook een Wob-verzoek van de man te hebben ontvangen, waarbij ze zijn naam noemden, aangaven dat het om een man ging ('hij'), waar hij woonde en hoe ze zijn verzoek hadden afgehandeld.
Niet door de beugel
Een eerdere rechtbank oordeelde al dat dat niet door de beugel kon. Vervolgens procedeerde de Wob'er verder om een schadevergoeding te krijgen.
Dat gebeurt in privacyzaken inderdaad nauwelijks, weet ook hoogleraar Recht en Informatiemaatschappij Gerrit-Jan Zwenne (Universiteit Leiden). Dat komt omdat het heel moeilijk is te bewijzen dat je door bijvoorbeeld een datalek daadwerkelijk schade hebt geleden.
Schade lastig aan te tonen
"In het privacyrecht, zeker in Europees verband, is het krijgen van een schadevergoeding lastig, omdat we moeite hebben de causaliteit aan te tonen. De onrechtmatigheid is wel vast te stellen, maar lastig is vaak dat de schade daarvan het gevolg is. Vaak is schade immaterieel, bijvoorbeeld dat je ziek bent geworden of er slecht van hebt geslapen. In juridisch opzicht zijn dat ingewikkelde zaken, omdat je dan al snel doktersverklaringen nodig hebt of ander bewijs", aldus Zwenne.
Voorbach, en met hem de rechter van de rechtbank in Overijssel, meent dat de AVG zorgt voor een doorbraak op dat gebied. Dat komt omdat in de AVG staat dat het 'verlies van controle' over je persoonsgegevens en de verspreiding daarvan op zichzelf al schade is. En dat is makkelijker aan te tonen.
Zeggenschap
"Juist dat controlerecht is heel sterk aangezet in de AVG", zegt Wisman. "Dat je zelf zeggenschap houdt over wat er met je gegevens gebeurt is een van de uitgangspunten."
Volgens Voorbach heeft deze uitspraak vergaande consequenties. "Je zou met deze uitspraak in handen bij iedere aantasting van je privacy kunnen zeggen: kom maar met die schadevergoeding." In theorie bij elke gemeente die vervolgens instemmend op de e-mail in kwestie gereageerd heeft, suggereert hij.
Reactie Deventer
"Het college gaat de uitspraak eerst bestuderen en zal zich vervolgens gaan beraden op vervolgstappen", laat de gemeente Deventer in een schriftelijke verklaring weten.
