Vrouwenvoetbal is populairder dan ooit, maar gelijke lonen zijn nog ver te zoeken

Het WK is begonnen! Lees, kijk en beluister hier de komende weken alles wat we maken over de Leeuwinnen en andere vrouwen die voetballen. In onze podcast Oranje Leeuwinnen de Podcast bespreken we alle wedstrijden na met belangrijke vrouwen uit de voetbalwereld.

Maar ondanks alle hysterie en opwinding rondom het aankomende wereldkampioenschap is er nog steeds een zeer belangrijk element in het vrouwenvoetbal niet hetzelfde als bij de mannen. En het zal ook nog lang duren voordat dat rechtgetrokken wordt.

In Nederland krijgen de meeste vrouwen in de eredivisie namelijk slechts een onkostenvergoeding van zo’n 600 euro per maand. Sommige vrouwelijke spelers kunnen wel rondkomen van het voetbal, maar dan liggen hun salarissen alsnog maar tussen de 700 en 2300 euro per maand. Het gemiddelde salaris voor mannen in de eredivisie is 22.000 euro.

In Engeland is het niet veel beter. In 2017 werd er in een rapport van FIFPro, een internationale organisatie die spelers vertegenwoordigt, geconstateerd dat de meerderheid van de vrouwen in de Super League minder dan 18.000 pond verdient, terwijl het gemiddelde jaarsalaris van een man in de Premier League 2,6 miljoen is. Veel vrouwen in de WSL – en de meeste spelers in de tweede divisie – worden gedwongen hun inkomen aan te vullen met extra banen. Gilly Flaherty, aanvoerder van West Ham United Women, is eigenaar van een cryotherapiecentrum in Essex. Shannon Maloney, van Lewes FC, werkt als leraar.

Lewes FC heeft de Engelse voetbalbond opgeroepen om het prijzengeld van de Women's FA Cup te verhogen. Op dit moment krijgt het winnende team slechts 25.000 pond (28.000 euro). De kampioen bij de mannen krijgt 3,6 miljoen pond (4 miljoen euro). In 2017 besloot de club haar vrouwenteam hetzelfde te betalen als hun mannen, als onderdeel van hun Equality FC-campagne.

Het was een primeur voor een professionele voetbalclub. Maar hoe bewonderenswaardig deze beslissing ook was, het is goed om op te merken dat het vrouwenteam van Lewes FC het aanzienlijk beter doet dan de mannen daar. Afgelopen jaar eindigde het mannenteam van Lewes elfde in de zevende divisie van het Engelse voetbal, terwijl het vrouwenteam negende in de tweede divisie werd.

In Denemarken heeft het nationale mannenteam aangeboden om te proberen de impasse tussen de vrouwen en de Deense voetbalbond (DBU) over de salarissen te beëindigen.

In 2017 miste het vrouwenteam van Denemarken een vriendschappelijke wedstrijd tegen Nederland en werd hen een nederlaag tegen Zweden toegekend in een kwalificatiewedstrijd voor het WK, omdat ze aan het staken waren. Het team onderhandelde met de DBU over hun loon en arbeidsvoorwaarden.

Het mannenteam bood ongeveer 500.000 Deense kronen (67.000 euro) aan om de impasse te beëindigen, maar de Deense voetbalbond weigerde het aanbod. Het vrouwenteam sloot uiteindelijk een betere deal met de bond, die 2 miljoen Deense kronen (267.797 euro) investeerde en een salarisverhoging van 60 procent beloofde als het team zich zou kwalificeren voor een groot toernooi.

Maar de Zweden kregen een overwinning van 3-0 toegekend omdat het Deense team de wedstrijd miste. Omdat ze daarna tegen Nederland verloren in de halve finale van de kwalificaties, mag het Deense vrouwenteam nu niet meedoen aan het WK deze zomer.

Er is een verandering in de sport nodig die meer zal kosten dan de inspanningen van één voetbalbond. We moeten onze hele houding ten opzichte van vooruitgang veranderen. Om de kosten voor uitzendrechten af te dwingen, en daarmee meer loon voor de spelers, moet vrouwenvoetbal op de juiste manier op de markt worden gebracht. Het moet worden gepresenteerd als een aantrekkelijk product, waar omroepen over willen vechten. Vrouwelijke voetballers eisen geen Neymar-achtige salarissen – ze willen gewoon een fulltime topsporter kunnen zijn zonder daarnaast een bijbaan te moeten hebben. De enige manier waarop een vrouw in deze sport fatsoenlijk kan leven, is als ze een centraal contract bij hun nationale team heeft, plus een paar deals waar ze meer voor krijgt dan een paar gratis voetbalschoenen.

“Uiteindelijk doen we hetzelfde als mannen, maar ik begrijp dat we geen stadions uitverkopen,” zei Fran Kirby van Chelsea en Engeland onlangs tegen verslaggevers, toen ze haar vroegen of de vrouwen net zoveel zouden moeten verdienen als het Engelse mannenteam. Kirby voegde eraan toe dat de zaken zouden kunnen verbeteren als Engeland het WK deze zomer wint, maar dat is onwaarschijnlijk als je bedenkt dat het vrouwenteam van de Verenigde Staten – dat het toernooi tot nu toe maar liefst drie keer heeft gewonnen en daarmee meer heeft bereikt dan bijna alle nationale mannenteams – ook deze keer weer meedoet.

In maart begon het nationale vrouwenteam van de VS een rechtszaak tegen de Amerikaanse voetbalfederatie (USSF), op grond van “geïnstitutionaliseerde genderdiscriminatie”. De rechtszaak vermeldde het feit dat de prestaties van het vrouwenteam “superieur zijn aan die van de mannelijke spelers, en dat vrouwen in tegenstelling tot de mannen wel wereldkampioen zijn geworden.”

Het Amerikaanse vrouwenteam heeft naast hun drie wereldbekers ook vier Olympische titels op hun naam staan – en ze zijn al een tijdje nummer 1 van de wereld. Daarentegen wisten de mannen zich niet te kwalificeren voor het WK in 2018 in Rusland en zijn ze sinds het eerste toernooi in 1930 niet verder gekomen dan de kwartfinale.

Dit is niet eens de eerste keer dat de Amerikaanse vrouwen vechten om een betere deal te krijgen. Ze staakten en boycotten negentien jaar geleden een toernooi in Australië, niet lang nadat het team hun beroemde winst op het WK in 1999 behaalde.

In 2016 dienden vijf Amerikaanse spelers – Carli Lloyd, Megan Rapinoe, Rebecca Sauerbrunn, Hope Solo en Alex Morgan – ook een klacht in bij de Equal Employment Opportunity Commission (EEOC). De spelers hadden net een belangrijke rol gespeeld in de WK-winst van Amerika in 2015 en wilden de EEOC onder druk zetten om de betalingsstructuur van de USSF te onderzoeken. De vrouwen werden op dat moment namelijk 40 procent minder betaald dan de Amerikaanse mannen.

De rechtszaak is nog onopgelost, maar de EEOC heeft de afgelopen maand tegen alle vijf vrouwen – behalve Solo, die niet langer voor de VS speelt – gezegd dat ze het recht hebben om de USSF voor de rechter te slepen. Solo vierde onlangs haar eigen overwinning. Afgelopen jaar diende ze met behulp van het Olympisch Comité een klacht in tegen de USSF. Ze beweerde dat de voetbalbond vrouwelijke sporters en leden van het voetbalteam, het paralympische- en doventeam niet genoeg geld gaf. Een panel van onafhankelijke arbiters oordeelde dat de USSF de Ted Stevens Olympic and Amateur Sports Act, een Amerikaanse wet die individuele atleten beschermt, had geschonden.

Het Australisch vrouwenelftal voerde na het WK van 2015 een vergelijkbare strijd tegen de Football Federation Australia (FFA). Op het toernooi kregen de vrouwen slechts 500 Australische dollar (307 euro) per wedstrijd, terwijl de mannen op soortgelijke evenementen 7500 Australische dollar (4605 euro) per wedstrijd verdienden.

Uiteindelijk leidde de strijd ertoe dat er een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst met de FFA kwam. Daardoor kwam het salaris van de vrouwenteams niet langer onder de Australische minimumloonregeling te vallen. In de nieuwe overeenkomst krijgen de beste spelers van Australië 41.000 Australische dollar (25.000 euro) en spelers uit de tweede divisie 30.000 Australische dollar (18.400 euro). Dat is bijna het dubbele van het vorige topsalaris van 21.000 Australische dollar. Ook de onkostenvergoedingen en salarissen van de binnenlandse teams werden verbeterd. En de FFA is namens het vrouwenteam een campagne gestart om het prijzengeld van het WK van dit jaar te verdubbelen.

Het vrouwenteam van Jamaica moest in 2010 noodgedwongen stoppen, omdat hun voetbalbond hen niet genoeg steunde. Dit jaar kunnen ze echter voor het eerst bij een WK zijn, door donaties en steun van Cedella Marley, de dochter van Bob Marley. Zij werd ambassadeur van het team toen het in 2014 opnieuw werd opgericht. Het zou niet verrassend zijn als het team – dat een publieksfavoriet is dit WK – na deze zomer ineens veel steun krijgt van hun voetbalbond, aangezien de Jamaicaanse vrouwen steeds meer aantrekkingskracht, succes en status krijgen.

Megan Rapinoe, een belangrijke Amerikaanse speler en het gezicht van de strijd tegen ongelijkheid, viel onlangs tijdens een persconferentie de FIFA aan. Ze beweerde dat de organisatie makkelijk voor gelijkheid in het vrouwenvoetbal kan zorgen, maar dat het ze gewoon niet uitmaakt. “De marginale veranderingen die we hebben gezien zijn gewoon niet genoeg,” zei ze. “Ik zou graag een enorme verandering in het denken over vrouwenvoetbal zien – een ingrijpende vernieuwing. Er is al deze jaren zo’n enorm gebrek aan investeringen geweest, zo’n gebrek aan zorg en aandacht, dat een verdubbeling, verdrievoudiging of verviervoudiging van de investeringen, zorg en aandacht voor de vrouwen volgens mij gepast zou zijn.”

De FIFA schept graag op dat het prijzengeld voor het WK dit jaar verdubbeld is, maar het is nog steeds dertien keer minder dan er vorig jaar onder de mannen te verdelen viel. De FIFA ontvangt miljarden van de verkoop van uitzendrechten van het WK voor mannen: voor de jaren 2015 tot 2018 alleen al 1,6 miljard. Dat geld zou beter onder de vrouwen verdeeld kunnen worden, om het vrouwenspel te helpen groeien. De UEFA, het bestuursorgaan van het Europese voetbal, heeft onlangs de sponsor- en marketingmogelijkheden voor de wedstrijden van de vrouwen vergroot, maar de meeste tv-uitzendrechten zitten nog steeds grotendeels vast.

Het is niet allemaal slecht nieuws. Er zijn een paar voetbalbonden die hebben geprobeerd om hun nationale mannen- en vrouwenteams hetzelfde te betalen. In 2017 besloot de Noorse voetbalbond om mannen en vrouwen hetzelfde te betalen, namelijk rond de 670.000 euro per team. Dat besluit betekende wel dat de mannen een loonsverlaging kregen. Tot op dat moment kregen zij ongeveer twee keer zoveel als het vrouwenteam. De vrouwen kregen ook een commerciële bijdrage van 50.000 euro. Meer dan verdiend, want ze hebben acht keer op een WK gespeeld – en wonnen in 1995 – en elf keer op het EK. Ondertussen zijn de Noorse mannen nooit verder gekomen dan de ronde van 16 tijdens een van hun drie wereldkampioenschappen, en hebben ze slechts een keer meegedaan aan een EK.

Afgelopen week kondigde de Zuid-Afrikaanse voetbalbond aan dat de salarissen voor mannen en vrouwen gelijk zouden zijn tijdens het WK en het aanstaande Afrikaanse kampioenschap voetbal. Deze gebaren zijn mooi, maar voelen toch nog een beetje leeg. De vrouwenteams van Noorwegen en Zuid-Afrika presteren op dit moment namelijk ontzettend veel beter dan de mannenteams van de landen.

Het onderliggende probleem is dat voetbal al heel lang niet meer over eerlijkheid of gelijkheid gaat. Voetbal gaat over geld. En op dit moment zit het geld in de zakken van de herencompetities, mannelijke spelers en de voetbalbonden die door mannen worden geleid. Als het Amerikaanse vrouwenteam het gevecht in de rechtbank kan winnen, zal de sport misschien eindelijk voor eens en altijd veranderen.