IS-leider al-Baghdadi doodverklaard - maar dat gebeurde al zeker twaalf keer eerder

'Abu Bakr', zoals hij liefkozend wordt genoemd, is altijd al een mysterieuze figuur geweest. De wereld kent zijn gezicht van die ene keer dat hij zich in het openbaar vertoonde in de Al Nuri-moskee, waar hij bijna aarzelend het spreekgestoelte beklom. Een man van middelbare leeftijd met donkere wenkbrauwen en een grijzende, pluizige baard, riep moslims van over de hele wereld toen op om naar zijn kalifaat te komen.

Na dit optreden verdween 'de onzichtbare sjeik' of 'de Geest' weer volledig van het podium. Af en toe dook er een geluidsopname van Al-Baghdadi op, maar ook in de propagandakanalen van IS verscheen nooit een foto van de kalief die zijn mannen toesprak of zijn strijders een hart onder de riem stak. Zelfs tijdens vergaderingen met hoge commandanten zou hij volgens gevangen genomen IS-strijders gemaskerd zijn.

Islamitische Staat heeft geleerd van het verleden: elke aanwijzing van de plek waar Al-Baghdadi zich bevindt, kan leiden tot zijn liquidatie. Zo ontdekten de Amerikanen in 2006 dat de leider van 'Al Qaida in Irak' zou vergaderen in een safehouse bij Baquba. Prompt wierp een F-16 twee bommen op het pand, en kwam Abu Musab al-Zarqawi om het leven.

Goede informatie is cruciaal om een voortvluchtige te vinden. Saddam Hoessein werd door duizenden Amerikaanse soldaten opgejaagd in het land waar hij decennialang zelf heer en meester van was. Na een aantal tips van de lokale bevolking werd de voormalige dictator gevonden in een gat in de grond bij zijn geboorteplaats Tikrit.

Bin Laden

De jacht op Osama bin Laden verliep moeizamer. Waar Saddam zich moest zien te verstoppen in een relatief klein gebied (de 'soennitische driehoek' in Irak is iets kleiner dan Nederland), was de Al Qaida-leider verdwenen in de bergachtige grensregio tussen Pakistan en Afghanistan. Inwoners hielden hun kaken jarenlang stijf op elkaar en Bin Laden leek van de aardbodem te zijn verdwenen.

De doorbraak kwam toen zijn persoonlijke koerier belde met een verdachte die door de NSA werd afgeluisterd. De CIA volgde deze koerier en vond de villa waar Bin Laden ondergedoken bleek te zitten. Negen jaar na de aanslagen van 11/9, werd hij door Amerikaanse Seals in deze villa doodgeschoten.

We kunnen alleen maar raden of de inlichtingendiensten goede informatie over Al-Baghdadi binnenkrijgen - wellicht via inwoners in bevrijd gebied die blij zijn dat Islamitische Staat is verslagen, of via eventuele kopstukken die levend gevangen zijn genomen. Naar alle waarschijnlijkheid is hij al lang geleden uit Mosul vertrokken en sommige analisten denken dat hij zich zou kunnen ophouden in het grensgebied tussen Syrië en Irak, dat de organisatie nog stevig in handen heeft.

Vraagtekens

In deze woestijnachtige regio in de provincie Deir al-Zor, met een aantal stadjes langs de rivier de Eufraat, begon in 2014 de opkomst van IS. Er zijn nog geen operaties gaande om afgelegen plaatsen als Al-Qaim (Irak) en Albu Kamal (Syrië) te heroveren. Eén van de trouwste bondgenoten van Al-Baghdadi, Iyad al-Jamili, zou hier onlangs zijn gezien, en ook in het iets noordelijker gelegen Mayadan is een aantal van zijn trouwste medewerkers gespot.

Het zou ook heel goed kunnen dat de IS-leider al om het leven is gekomen. Het Syrische Obervatorium meldt dinsdag dat bronnen aan de organisatie bevestigen dat hij in Deir al-Zor om het leven is gekomen, 'al is niet duidelijk wanneer dat precies gebeurd is'. Rusland heeft eerder gezegd dat Al-Baghdadi een bombardement van Raqqa op 28 mei 'hoogstwaarschijnlijk' niet heeft overleefd en Iran liet eind vorige maand weten dat hij 'zeker dood is'.

Washington plaatst vraagtekens al deze claims. De afgelopen drie jaar is Al-Baghdadi al minstens twaalf keer dood verklaard, en tot nu toe bleek dat telkens ten onrechte. Ook dinsdag zei het Pentagon niet over informatie te beschikken die de dood van al-Baghdadi bevestigde.

Zelfs als hij wel is omgekomen, kan het nog jaren duren voordat het wordt bevestigd. De leider van de Taliban, ook zo'n mysterieuze figuur van wie er bijna geen foto's bestaan, werd niet meer gezien nadat de Amerikanen in 2001 Afghanistan waren binnengevallen. In 2015 werd duidelijk dat hij twee jaar eerder al was overleden. De Taliban hebben al die tijd de schijn opgehouden dat mullah Omar nog leefde.