De Britse premier Theresa May tekende de brief die de Europese Unie formeel informeert over het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Unie. "Een ontegenzeggelijk historisch moment", aldus Koenders.
Hiermee hebben de Britten officieel de artikel 50-procedure geactiveerd die de scheiding in werking stelt. Het Verenigd Koninkrijk en de Europese lidstaten hebben vervolgens twee jaar de tijd om het eens te worden over de voorwaarden.
Zij zullen het eens moeten worden over nieuwe handelsvoorwaarden en het recht van vrij verkeer van werknemers binnen de EU. Ook als de partijen niet tot een akkoord komen, zal het VK moeten uittreden.
Ingewikkeld proces
Volgens Koenders zal dit een ingewikkeld proces worden, omdat de VK en de Europese Unie op allerlei terreinen nauw met elkaar verbonden zijn. Op thema’s als een gezamenlijk immigratiebeleid, handelsrelaties maar ook internationale veiligheid hebben de lidstaten met de Britten gezamenlijk opgetrokken.
Nu de Britten hebben gekozen voor een Brexit, kan het volgens Koenders niet zo zijn dat het VK kan profiteren van de voordelen van de Europese samenwerking. "Het Verenigd Koninkrijk kan niet verwachten dat de toekomstige relatie gunstiger zal zijn dan tijdens het lidmaatschap", aldus Koenders. Toegang tot de interne markt en vrij verkeer van werknemers zal een hoge prijs hebben.
Goede relatie
Tijdens de onderhandelingen, die de Europese Commissie namens de overige 27 lidstaten zal voeren, zal het kabinet inzetten op het behoud van een goede relatie met de Britten waarin de Nederlandse belangen voorop zullen staan. "De inzet is om een vechtscheiding te voorkomen", zei Koenders.
Allereerst zal het kabinet duidelijkheid eisen over het lot van de EU-burgers en in het bijzonder de honderdduizend Nederlanders die op dit moment in het VK verblijven. Het is onduidelijk of zij daar nog kunnen blijven en wat het proces is om in aanmerking te komen voor een verblijfsvergunning.
Bedrijfsleven
Ook het Nederlands bedrijfsleven zal snel uit de onzekerheid gehaald willen worden. Het VK is na Duitsland en België het derde land waar Nederland het meeste naar exporteert: 52 miljard euro. Voor Nederland is het daarom belangrijk dat er duidelijkheid komt over de voorwaarden waaronder de Britten toegang kunnen krijgen tot de Europese interne markt.
Tegelijkertijd kan de Brexit ook een impuls betekenen voor de Nederlandse economie. Volgens Koenders is er vanuit de financiële sector interesse om de activiteiten vanuit London naar Nederland te verplaatsen. Het kabinet heeft teams in de VK en de Verenigde Staten ingezet om de bedrijven die willen verhuizen te ondersteunen.
Of de Britten en de Europese Unie er samen binnen twee jaar uit zullen komen, is nog maar de vraag. "Het worden onderhandelingen zonder precedent", zei Koenders. Hij hield de mogelijkheid open dat er een overgangsperiode zal worden ingesteld om verder door te kunnen onderhandelen.
Overgangsperiode
De Adviesraad voor Internationale Vraagstukken (AIV) schreef onlangs in een advies aan het kabinet dat het niet verwacht dat er binnen twee jaar een handelsakkoord zal liggen en pleitte voor een overgangsperiode.
Gebeurt dat niet, dan zullen er tariefmuren worden opgetrokken die volgens de AIV slecht zouden zijn voor het Nederlands bedrijfsleven.
Tegelijkertijd adviseert de Raad het kabinet niet de belangen van de EU uit het oog te verliezen. Volgens de Raad moeten de lidstaten zich niet onderling tegen elkaar laten uitspelen.